Η επόμενη κρίση θα έρθει από τα χρέη του αναπτυσσόμενου κόσμου
Μία παγκόσμια πανδημία. Άνοδος του πληθωρισμού. Η απειλή στην οικονομία από την κλιματική αλλαγή. Οι πολιτικοί και οι Κεντρικοί Τραπεζίτες έχουν αρκετά πράγματα για να ανησυχούν, χωρίς καν να προσθέσουμε στη λίστα των προβλημάτων και τα χρέη των αναπτυσσόμενων χωρών.
Σύμφωνα με αναλυτές, ο κίνδυνος αυτός είναι ορατός. Η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατά τις ετήσιες συναντήσεις τους τόνισαν την πίεση που δέχονται οι φτωχότερες χώρες και την ανάγκη για άμεση, συλλογική δράση. Και, όπως λένε οι ειδικοί, είναι λογικό που ανησυχούν, καθώς τα χρέη είναι σε επίπεδα ρεκόρ, οι άμυνες κατά της κρίσης είναι ανεπαρκείς και ο χρόνος περνάει…
Τα προβλήματα ήρθαν στην επιφάνεια σχετικά πρόσφατα. Αρχικά, οι αναπτυσσόμενες χώρες δανείζονταν χρήματα, πολλές φορές από τους διεθνείς θεσμούς, κάποιες από άλλες χώρες και κάποιες από τον ιδιωτικό τομέα.
Εκείνη τη στιγμή, οι επενδύσεις έδειχναν ασφαλείς, επειδή η παγκόσμια οικονομία αναπτυσσόταν και η ζήτηση για τα προϊόντα των φτωχών χωρών ήταν υψηλή. Η λογική ήταν ότι οι αποπληρωμές των χρεών θα γίνονταν χάρη στα έσοδα από τις εξαγωγές. Όμως, στα μέσα της δεκαετίας του 2010, οι τιμές των προϊόντων κατέρρευσαν και η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άρχισαν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους.
Όπως τονίζει η Guardian, η πανδημία ήταν το κερασάκι στην τούρτα, καθώς παρότι όλες οι χώρες επηρεάστηκαν από τον Covid-19, το πλήγμα για τις φτωχές χώρες ήταν πολύ ισχυρότερο. Οι φτωχές χώρες έχουν λιγότερα θεσμικά αντίβαρα, οι οικονομίες τους είναι πιο εύθραυστες και, φυσικά, δεν διαθέτουν τα εμβόλια που διαθέτουν οι πλούσιες χώρες.
Η τρίτη φάση του προβλήματος θα ξεδιπλωθεί όταν η αμερικανική Fed αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια. Αυτό θα επιβαρύνει σημαντικά τις χώρες που έχουν δανειστεί σε δολάρια, στέλνοντάς τους στο χείλος της καταστροφής.
Όπως έχουν τα πράγματα, μία κοινή απάντηση στην κρίση είναι ένα μάλλον μακρινό σενάριο. Τον περασμένο Απρίλιο, η G20 αποφάσισε ένα μηχανισμό αναβολής των πληρωμών για αργότερα, ο οποίος λήγει στα τέλη του έτους.
Ωστόσο, το θέμα είναι ένα βρεθεί ένας τρόπος να διαγραφούν τα χρέη των εν λόγω χωρών. Υπάρχει ένα πλαίσιο, το οποίο είναι δύσκολο να εφαρμοστεί, επειδή απαιτείται συμφωνία όλων των πιστωτών υπό τους ίδιους όρους. Ήδη τρεις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής – Τσαντ, Αιθιοπία και Ζάμπια – που έκαναν αίτηση για ένταξη στον εν λόγω μηχανισμό, απέτυχαν.
Το ερώτημα είναι πώς θα γίνει διαγραφή χρεών χωρίς να υπάρχει ο σχετικός θεσμικός μηχανισμός που θα επιτρέψει στις χώρες να δηλώσουν χρεοκοπία.
Για να είμαστε ρεαλιστές, ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να έχει τη στήριξη των ΗΠΑ. Και παρά το γεγονός ότι ο Τζο Μπάιντεν θεωρητικά θα ήταν θετικός σε μία τέτοια πρωτοβουλία, η αλήθεια είναι ότι δεν αποτελεί και τη βασική του προτεραιότητα αυτή τη στιγμή.
Από την άλλη, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία διεθνής συλλογική πρωτοβουλία, όμως για να γίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει πρώτα να υπάρξει η παραδοχή του προβλήματος και ήδη ο χρόνος μετράει αντίστροφα.