Πώς θα περάσουμε τον «κόφτη» των Βρυξελλών στις δαπάνες

Με τον χαρακτηρισμό «strictly confidential» παρέλαβαν στο ΓΛΚ τον φάκελο με τις δημοσιονομικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ωστόσο μόνο «απολύτως εμπιστευτικές» δεν είναι οι οδηγίες για «φρενάρισμα» των «καθαρών» δαπανών στο 3% κατ’ έτος.

Το σκεπτικό των Βρυξελλών είναι ότι δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν οι λεπτομέρειες για το πώς ακριβώς κατέληξε σε αυτόν τον “κόφτη”, καθώς όλα τα κράτη- μέλη έχουν τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης με τους τεχνοκράτες της Κομισιόν ως τις 20 Σεπτεμβρίου, οπότε και θα πρέπει να υποβληθούν τα Μεσοπρόθεσμα Σχέδια, απ’ όλες τις χώρες.    

«Επί της ουσίας, μόνο μικρές διαφορές μπορεί να έχουμε», σημειώνει αρμόδια πηγή, σημειώνοντας ότι οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «πατάνε» σε Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους 30 ετών, με συγκεκριμένες παραδοχές για ρυθμούς ανάπτυξης, πλεονάσματα, πληθωρισμό, επιτόκια κι αυτό σημαίνει δεν μπορούν να αλλάξουν δραματικά οι προβλέψεις για τις «καθαρές» δαπάνες.    

Εκλογές    

Ένα δεύτερο στοιχείο, που δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλες τις χώρες, είναι ότι οι νέοι κανόνες δεν είναι σε συνάρτηση με τον εκλογικό κύκλο των κρατών- μελών.     Εν προκειμένω, το Μεσοπρόθεσμο που θα υποβάλει το ΓΛΚ στις 20 Σεπτεμβρίου, θα δεσμεύει τη χώρα για την τετραετία 2025- 2028, ανεξαρτήτως του ότι το αργότερο το 2027 θα έχουν στηθεί κάλπες.    

Και το προηγούμενο Σύμφωνο Σταθερότητας ήταν αποσυνδεδεμένο από τις πολιτικές εξελίξεις σε κάθε χώρα, ωστόσο ο νέος κανόνας του “κόφτη” στις δαπάνες και τα πολύ στενότερα- σχεδόν ανύπαρκτα- περιθώρια αξιοποίησης των όποιων υπερπλεονασμάτων λόγω υπερεσόδων, αναμφίβολα δίνουν άλλη διάσταση στη δεσμευτικότητα του δημοσιονομικού σχεδιασμού.    

Εξοπλισμοί και φυσικές καταστροφές    

Ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες είναι οι λεπτομέρειες που αφορούν στο πώς επηρεάζουν το δημοσιονομικό σχεδιασμό, δύο «ευαίσθητα» πεδία δαπανών.    

Οι πρωτοφανείς καταστροφές στη Θεσσαλία δικαίωσαν όσους είχαν κρούσει σε ανύποπτο χρόνο τον κώδωνα του κινδύνου γι’ αυτά που μας επιφυλάσσει το όχι και τόσο μακρινό μέλλον, εφόσον υποβαθμίζουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με τα μοντέλα της σχετικής Επιτροπής της Τράπεζας της Ελλάδας, το κόστος της... αδράνειας θα φτάσει ή θα ξεπεράσει τα 200 δισ ευρώ ως το 2100.    

Προφανώς δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε άλλα 70 χρόνια για να πληρώσουμε τον λογαριασμό. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα δεν έχουμε το τελικό κόστος για τις καταστροφές του Daniel στις υποδομές των περιοχών που επλήγησαν.  

Τι προβλέπουν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες για τις δαπάνες λόγω φυσικών καταστροφών; Όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, εφόσον πρόκειται για πληρωμές one- off, δηλαδή έκτακτου χαρακτήρα και μη επαναλαμβανόμενες π.χ. αποζημιώσεις, τότε ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ από τον «κόφτη» των δαπανών.    

Στο άλλο, εξίσου δύσκολο, πεδίο των αμυντικών δαπανών, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι τα εξοπλιστικά υπό προϋποθέσεις δεν λαμβάνονται υπόψιν για τη Διαδικασία του Υπερβολικού Ελλείμματος, αλλά ΔΕΝ εξαιρούνται από τον «κόφτη». Με δεδομένο, πάντως, ότι οι δαπάνες αυτές επιβαρύνουν τον Προϋπολογισμό ανάλογα με το χρόνο φυσικής παραλαβής, υπάρχει η δυνατότητα σχεδιασμού έτσι ώστε να μην «χτυπάνε» στον «κόφτη». Άλλωστε, αυτό που εξετάζει η Κομισιόν δεν είναι η δαπάνη αυτή καθ’ αυτή, αλλά το αν και πόσο αυτή αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο.    

Τα επόμενα βήματα    

Στις 6-7 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο των καθιερωμένων εξαγγελιών από το βήμα της ΔΕΘ, ο Πρωθυπουργός αναμένεται να αναφερθεί κατ’ αρχάς στα «κλειδωμένα» μέτρα για το 2025, τα οποία έχουν συμπεριληφθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας:

• Μείωση 0,5% των ασφαλιστικών εισφορών με κόστος 225 εκατ. ευρώ. 
• Κατάργηση του Τέλους Επιτηδεύματος με κόστος 120 εκατ. ευρώ. 
• Μονιμοποίηση της επιστροφής του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με νέα μέθοδο, με εκτιμώμενο κόστος περί τα 100 εκατ. ευρώ. 
• Παράταση της αναστολής του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές με κόστος 20 εκατ. ευρώ. 
• Αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος με κόστος 15 εκατ. ευρώ. 
• Αύξηση των συντάξεων με βάση το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό, με κόστος περί τα 400 εκατ. ευρώ. 

Πέρα από αυτά, υπάρχει η πρόβλεψη για τη νέα έκτακτη ενίσχυση σε ευάλωτες ομάδες πριν, όμως, από το τέλος του χρόνου, με κονδύλι γύρω στα 500 εκ ευρώ από τη νέα έκτακτη εισφορά στα διυλιστήρια, ενώ μελετώνται οι παρεμβάσεις για τη στήριξη των οικογενειών και την αντιμετώπιση του δημογραφικού, με την επαναξιολόγηση όλων των κοινωνικών επιδομάτων.   

Αυτό που λένε από το ΥΠΕΘΟ είναι ότι αυτές οι παρεμβάσεις θα έχουν κατά βάση ουδέτερο δημοσιονομικό αποτύπωμα, άρα δεν έχουν δυσκολία να «περάσουν» από τα... ραντάρ των Ευρωπαίων, ενώ τα επιπλέον 2 δισ ευρώ για το νέο «Σπίτι μου» θα εξασφαλιστούν από ευρωπαϊκά κονδύλια.    

Το όλο «πακέτο» θα πρέπει να συμπεριληφθεί το Μεσοπρόθεσμο που θα «ταξιδέψει» στις Βρυξέλλες στις 20 Σεπτεμβρίου, ενώ στις 7 Οκτωβρίου θα αποτυπωθούν περισσότερες λεπτομέρειες στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2025.