Ανοίγουν οι κρουνοί του κοινοτικού χρήματος

Περί τα 90 δισ. ευρώ περιμένει η Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια από την Ευρώπη και όπως αποτυπώνεται στο Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο, αυτοί οι πόροι είναι το «κλειδί» για να γυρίσει η χώρα σελίδα.

Τα αποκαλυπτήρια του νέου ΕΣΠΑ είναι εντυπωσιακά, καθώς έρχονται να «κουμπώσουν» με τις λεπτομέρειες για τα έργα και τις μεταρρυθμίσεις που φέρνουν από το Ταμείο Ανάκαμψης 30,5 δις ευρώ. Οι πόροι που θα κατανεμηθούν στην Ελλάδα από την Πολιτική Συνοχής για την περίοδο 2021-2027 ανέρχονται στα 21,1 δισ. ευρώ και θα οδηγήσουν σε 26,7 δισ. ευρώ συνολικούς επενδυτικούς πόρους, αυξημένους κατά 7% σε σχέση με την αντίστοιχη κατανομή της περιόδου 2014-2020!

Από αυτά, 10,8 δισ. ευρώ θα δοθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), 5,6 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+), 3 δισ. ευρώ από το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), 1,4 από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ), 0,37 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ), 0,8 δισ. ευρώ από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» και 0,1 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία (ΕΕΣ). Επίσης, το 1/3 των πόρων αυτών, ήτοι 8,2 δισ. ευρώ, θα κατευθυνθούν στα 13 Περιφερειακά Προγράμματα, σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί το βαρύ αποτύπωμα της κρίσης και της έντασης των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, ενισχύοντας τη χρηματοδότησή τους από 17% έως 85%.

Το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 θα περιλάβει:

9 Τομεακά Προγράμματα και ειδικότερα τα Προγράμματα: 1) Ανταγωνιστικότητα - Επιχειρηματικότητα – Καινοτομία, 2) Ψηφιακός Μετασχηματισμός, 3) Περιβάλλον – Ενέργεια - Κλιματική Αλλαγή, 4) Υποδομές Μεταφορών, 5) Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού-Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, 6) Πολιτική Προστασία, 7) Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση, 8) Αλιεία και Θάλασσα και 9) Τεχνική Βοήθεια. 
13 Περιφερειακά Προγράμματα, ένα για κάθε Περιφέρεια της χώρας
13 Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας.

Οι βασικές προτεραιότητες στους πέντε Στόχους Πολιτικής είναι:

- Στόχος Πολιτικής 1 (Ψηφιακός μετασχηματισμός): μετασχηματισμός του δημόσιου τομέα, Βιομηχανία 4.0, clusters μικρομεσαίων επιχειρήσεων, βελτίωση δεξιοτήτων των εργαζομένων, μηχανισμοί στήριξης μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

- Στόχος Πολιτικής 2 (Πράσινη οικονομία): κυκλική οικονομία, πολιτική προστασία και διαχείριση φυσικών καταστροφών, ορθολογική διαχείριση υδατικών πόρων, προστασία βιοποικιλότητας, προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ηλεκτροκίνηση και καθαρές μεταφορές, αντιμετώπιση ενεργειακής φτώχειας.

- Στόχος Πολιτικής 3 (Υποδομές μεταφορών): βιώσιμες, «έξυπνες» και πολυτροπικές υποδομές μεταφορών (δρόμοι, λιμάνια, σιδηρόδρομοι), ανανέωση στόλου μέσων μεταφοράς.

- Στόχος Πολιτικής 4 (Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων): ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, δημόσια υγεία, ψυχική υγεία, κοινωνική ένταξη.

- Στόχος Πολιτικής 5 (Χωρικές επενδύσεις): χωρικές επενδύσεις σε αστικές, αγροτικές, νησιωτικές και ορεινές περιοχές. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (για την απεξάρτηση από τον λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά).

Από την άλλη πλευρά, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» επιδιώκει την αλλαγή του οικονομικού και θεσμικού μοντέλου της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, περιλαμβάνει πλήθος φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που αποσκοπούν στη στροφή προς ένα οικονομικό μοντέλο περισσότερο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο, προς ένα κράτος πιο αποτελεσματικό, με λιγότερη γραφειοκρατία , ψηφιακά αναβαθμισμένο, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και ένα ανθεκτικότερο κοινωνικό δίκτυο προστασίας.

Το Σχέδιο επιδιώκει το συνολικό ποσό των επενδυτικών πόρων που θα κινητοποιηθούν από τον ιδιωτικό τομέα να προσεγγίσει τα 59 δισ. ευρώ, ποσό διπλάσιο από το αντίστοιχο κονδύλι που θα εκταμιευθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δηλαδή από τα 17,8 δις των επιχορηγήσεων και τα 12,7 δις δανείων.

Επειδή, όμως, η διαδικασία των εκταμιεύσεων είναι εξαιρετικά απαιτητική και με νωπό το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν των αστοχιών στις απορροφήσεις ευρωπαϊκών πόρων, η Αθήνα έκανε ένα… κόλπο για να αποφύγει τις δυσάρεστες εκπλήξεις. Για λόγους ασφάλειας απορρόφησης, το 2026 έχει αφεθεί με μηδενικούς στόχους απορρόφησης επιχορηγήσεων και με το 50% των στόχων απορρόφησης δανείων σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, ώστε οι όποιες καθυστερήσεις από γεγονότα που δεν μπορεί να ελέγξουν οι αναθέτουσες αρχές (π.χ. δικαστικές προσφυγές, δικαστικές αποφάσεις απαλλοτρίωσης, ανεύρεση νέων αρχαιολογικών ευρημάτων αλλαγές στις συνθήκες των εθνικών ή διεθνών αγορών που επηρεάζουν τις ιδιωτικές επενδύσεις κ.λπ.), να μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς τελική απώλεια πόρων.