Το περιβάλλον και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η Ελλάδα κατατάσσεται στις πλέον αργοπορημένες χώρες ως προς τη δημιουργία υποδομών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Μπορεί το ηλεκτρικό μέλλον των μεταφορών να φαίνεται μακρινό αλλά δεν είναι, καθώς το ποσοστό πωλήσεων ηλεκτρικών αυτοκινήτων στη Νορβηγία έχει ήδη αγγίξει το 30%. Κι αν η σύγκριση με τη Νορβηγία φαίνεται εξωτική, η ανακοίνωση της Volkswagen ότι η εταιρεία θα βγάλει σε 7 χρόνια από σήμερα στην αγορά την τελευταία μηχανή εσωτερικής καύσης, σίγουρα θα βάλει σε σκέψεις και τους πιο επιφυλακτικούς.
Οι μεταφορές στην Ευρώπη εξελίσσονται σε έναν από τους πιο δύσκολους τομείς της οικονομίας ως προς τη μείωση των εκπομπών που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Για την ακρίβεια οι μεταφορές ξεπέρασαν το 2016 όλους τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας αντιπροσωπεύοντας το 27% όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι από μεταξύ του 2014 και του 2016, ενώ η κατανάλωση ενέργειας στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 0,3%, στις μεταφορές η αύξηση έφτασε το 4,2%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αυτοκίνητα και τα βαν είναι υπεύθυνα για το 73% των εκπομπών των μεταφορών (χωρίς να υπολογίζεται η αεροπορία και η ναυτιλία). Την ίδια στιγμή όμως η αυτοκινητοβιομηχανία είναι υπεύθυνη για 12 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. Η απειλή της απώλειας θέσεων εργασίας είναι ένα από τα βασικά επιχειρήματα εναντίον της λήψης μέτρων για τη μείωση των εκπομπών των αυτοκινήτων.
Από τη μία η κλιματική αλλαγή και από την άλλη οι θέσεις εργασίας; Η πραγματικότητα είναι μάλλον πιο σύνθετη και ξεπερνά τα απλουστευτικά διλήμματα που θέτουν οι οπαδοί της αδράνειας. Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία συντηρεί εκατομμύρια θέσεις εργασίας αλλά οι διεθνείς ανταγωνιστές της προσαρμόζονται πιο γρήγορα στο νέο περιβάλλον. Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία δεν απειλείται τόσο από την κλιματική αλλαγή όσο από την Tesla και την Κίνα. Για να διατηρήσει τις θέσεις εργασίας, θα πρέπει να παραμείνει ανταγωνιστική. Και για να παραμείνει ανταγωνιστική θα πρέπει να βγάζει στην αγορά ανταγωνιστικά αυτοκίνητα. Οι μειωμένοι ρύποι ισοδυναμούν με χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμου, δηλαδή με χαμηλότερη δαπάνη για τους κατόχους. Γι’ αυτό οι μειωμένοι ρύποι δεν συμβάλλουν μόνο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας.
Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν τον Δεκέμβριο το νέο δεσμευτικό όριο εκπομπών CO2 για το 2030. Συγκεκριμένα, τα νέα αυτοκίνητα που θα βγαίνουν στην αγορά θα πρέπει να εκπέμπουν κατά μέσο όρο 37,5% λιγότερους ρύπους σε σύγκριση με το 2020 με ενδιάμεσο δεσμευτικό στόχο το 15% για το 2025. Παράλληλα, θα δίνονται επιπλέον κίνητρα στις αυτοκινητοβιομηχανίες για την περαιτέρω ανάπτυξη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Γιατί η μόνη τεχνολογικά βιώσιμη λύση, είναι η στροφή στον ηλεκτρισμό και οι επενδύσεις ήδη αποδίδουν.
Το κόστος των μπαταριών μειώθηκε κατά 26% το 2017 και κατά 18% την περασμένη χρονιά. Ήδη μερικές από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Volkswagen, η BMW και η Daimler έχουν ανακοινώσει ότι οι πωλήσεις οχημάτων που θα χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό (plug-in) θα φτάσουν έως το 25%. Και φυσικά η όλη συζήτηση δεν αφορά μόνο στο πώς θα πετύχουμε τη μείωση κατά 37,5% το 2030 αλλά πόσο γρήγορα θα φτάσουμε σε αυτοκίνητα μηδενικών ρύπων.
Χρειαζόμαστε καθαρά καύσιμα και καθαρά αυτοκίνητα για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή και να τιμήσουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει με την Συνθήκη του Παρισιού. Όμως τα νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μηδενικών ρύπων αναμένεται να έχουν επίσης τεράστια θετική επίδραση στην ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε στα αστικά κέντρα. Θα έχουν μεγάλη συμβολή στη μείωση των πρόωρων θανάτων και των καρδιοαναπνευστικών παθήσεων που οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Ο αριθμός των πρόωρων θανάτων στην Ευρώπη που αποδίδονται στην κακή ποιότητα του αέρα φτάνουν τις 400,000 το χρόνο. Μπορούν, επιπλέον, να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, να στηρίξουν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.
Το δίλημμα δεν είναι κλιματική αλλαγή ή θέσεις εργασίας. Η κλιματική αλλαγή ούτως ή άλλως συμβαίνει. Ούτως ή άλλως καταστρέφει κρίσιμες υποδομές και θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Ούτως ή άλλως μας κοστίζει πολύ ακριβά. Το δίλημμα είναι έαν θα συνεχίσουμε ό,τι κάναμε έως σήμερα μέχρις ότου η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη με βαρύ περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος ή εάν θα αδράξουμε την ευκαιρία για να προχωρήσουμε σε πλήρη απεξάρτηση από το πετρέλαιο, το αέριο και τον άνθρακα. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μάς δίνει επιπλέον την ευκαιρία να ξανασχεδιάσουμε το παραγωγικό μοντέλο και να προχωρήσουμε σε πιο δίκαιη κατανομή πόρων και ευκαιριών. Είναι η ευκαιρία που έχουμε να προχωρήσουμε τώρα και γρήγορα σε μία καθαρή και πιο δίκαιη οικονομία.
*Ο Σωτήρης Ράπτης έχει εργαστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στον ιδιωτικό τομέα στις Βρυξέλλες ως σύμβουλος περιβάλλοντος και μεταφορών.