Τουρισμός: Τα 13 προγράμματα της ΕΕ για στήριξη του κλάδου

Η Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκπόνησε οδηγό ο οποίος παρέχει εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με το πλήρες φάσμα των πηγών χρηματοδότησης της ΕΕ, ομαδοποιημένων ανά τομέα δράσης για ευκολία.

Η ΕΕ παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε περιφερειακές και τοπικές αρχές, ΜΚΟ, επιχειρήσεις, επαγγελματίες και πολίτες μέσω ευρέος φάσματος Ταμείων.

Για τη διευκόλυνση της έρευνας, οι συντάκτες έχουν χωρίσει τα κύρια θέματα χρηματοδότησης σε υποενότητες, και παρέχουν υπερσυνδέσμους για να εξασφαλίσουν ευκολότερη πρόσβαση στις πηγές πληροφοριών χρηματοδότησης. Ανάλογα με τη φύση, το πεδίο εφαρμογής και τις προτεραιότητες του έργου για το οποίο ζητείται χρηματοδότηση, μπορούν να διερευνηθούν στα Ταμεία της ΕΕ οι δυνητικές ευκαιρίες χρηματοδότησης που προσφέρουν.

Η ΕΕ διαδραματίζει συμπληρωματικό ρόλο στην πολιτική τουρισμού, υποστηρίζοντας και συντονίζοντας τις δράσεις που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη. Δεν υπάρχει ειδικός προϋπολογισμός της ΕΕ για τον τουρισμό για την περίοδο 2021‑2027. Χρηματοδοτική στήριξη στον τουρισμό θα μπορούσε να παρασχεθεί μέσω πολλαπλών προγραμμάτων της ΕΕ.

Ο τουρισμός σε ολόκληρη την ΕΕ υπέστη πρωτοφανή κλυδωνισμό ως αποτέλεσμα της πανδημίας του κορονοϊού, η οποία μείωσε δραστικά τις τουριστικές ροές και, συνεπώς, τα έσοδα των επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δρομολογήσει μέτρα και προτάσεις για τον μετριασμό των επιπτώσεων αυτής της κρίσης στον τουριστικό τομέα της ΕΕ.

Πέρα από αυτόν τον άμεσο κλυδωνισμό, ο τουριστικός τομέας αντιμετωπίζει άλλες, πιο μακροπρόθεσμες προκλήσεις που σχετίζονται με τον πράσινο και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ανταγωνιστικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητά του. Διάφορες πρωτοβουλίες και προγράμματα της ΕΕ μπορούν να παράσχουν χρηματοδότηση για επενδύσεις στον τουρισμό. Για την περίοδο 2021‑2027, 58 EPRS | Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπάρχουν 13 προγράμματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση δράσεων στον τομέα του τουρισμού, υπό άμεση ή επιμερισμένη διαχείριση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δημιουργήθηκαν για τον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας.

Το νομοθετικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) 2021‑2027 περιλαμβάνει ειδικό στόχο πολιτικής που σχετίζεται με τον βιώσιμο τουρισμό. Εκτός από αυτόν τον ειδικό στόχο, ο βιώσιμος τουρισμός μπορεί να υποστηριχθεί μέσω οποιουδήποτε άλλου στόχου πολιτικής, εφόσον οι επενδύσεις συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου και συμμορφώνονται με τους ισχύοντες πρόσφορους όρους ή τις απαιτήσεις. Οι δημόσιες αρχές των κρατών μελών επιλέγουν τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων (και παρακολουθούν την υλοποίησή τους).

Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων στον τομέα του τουρισμού, στο πλαίσιο των εθνικών τους σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ). Η διαθέσιμη χρηματοδότηση από τον ΜΑΑ πρέπει να δεσμευτεί έως το τέλος του 2023.

Ακολουθεί επισκόπηση των πηγών χρηματοδότησης της ΕΕ για τον τουρισμό την περίοδο 2021‑2027, και των ειδών δράσεων που υποστηρίζονται βάσει του παραρτήματος της ειδικής έκθεσης 27/2021 του ΕΕΣ: Στήριξη της ΕΕ στον τουρισμό.

Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης έναν διαδικτυακό οδηγό σχετικά με τη χρηματοδότηση της ΕΕ για τον τουρισμό. Η σελίδα περιέχει συνδέσμους προς τους ιστοτόπους των σχετικών προγραμμάτων της ΕΕ, όπου δημοσιεύονται οι τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τα ετήσια προγράμματα εργασίας ή τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και τεχνικές λεπτομέρειες ανά πρόγραμμα. Επισημαίνονται επίσης παραδείγματα αξιόλογων έργων που συγχρηματοδοτήθηκαν από κονδύλια της ΕΕ στο παρελθόν.

Χρηματοδότηση όπως ορίζεται στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής (ΕΤΠΑ/ΤΣ)

ΕΤΠΑ: επενδύσεις για τη μακροπρόθεσμη ενίσχυση της περιβαλλοντικής και κοινωνικοοικονομικής βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας του τουρισμού, με σκοπό τον μετασχηματισμό του τομέα μέσω της άντλησης διδαγμάτων από καινοτόμες λύσεις.

ΤΣ: επενδύσεις για το περιβάλλον και τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών οι οποίες σχετίζονται με τον τουρισμό, ιδίως σε περιφέρειες με οικονομία που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό.

Δράσεις στήριξης μέτρων για την απασχόληση των νέων· δράσεις που συνοδεύουν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση προωθώντας επενδύσεις σε θέσεις εργασίας και ευκαιρίες απόκτησης δεξιοτήτων.

Επενδύσεις σχετικές με τον τουρισμό που περιλαμβάνονται στα εθνικά στρατηγικά σχέδια της κοινής γεωργικής πολιτικής.

Έργα που σχετίζονται με τον τουρισμό σε τομείς όπως ο οικολογικός τουρισμός, ο αλιευτικός τουρισμός, η τοπική γαστρονομία (εστιατόρια με ψάρια και θαλασσινά), οι υπηρεσίες διαμονής, οι τουριστικές διαδρομές, οι καταδύσεις, καθώς και η υποστήριξη τοπικών συμπράξεων στον παράκτιο τουρισμό.

Περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα που σχετίζονται με τον τουρισμό, ιδίως εκείνα που αποσκοπούν στον μετριασμό των εκπομπών CO2 μέσω της ενεργειακής απόδοσης ή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· έργα που συνδυάζουν μέτρα 60 EPRS | Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με τον τουρισμό.

Χρηματοδότηση για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων, εννοιών και πρακτικών για βιώσιμο και προσβάσιμο πολιτιστικό τουρισμό χωρίς αποκλεισμούς (ερευνητικές δραστηριότητες της Ομάδας 2).

Χρηματοδότηση του προγράμματος «Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης» έργα ή πλατφόρμες συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων πολιτιστικών εκδηλώσεων σε μορφή φεστιβάλ μουσικής ή φεστιβάλ παραστατικών τεχνών· φεστιβάλ και αγορές κινηματογράφου· ανάδειξη της ταυτότητας των πόλεων μέσω του πολιτισμού· ανάπτυξη των δημιουργικών πτυχών του βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού, των τομέων του σχεδιασμού και της μόδας, καθώς και προώθηση και εκπροσώπηση των τομέων αυτών εκτός της ΕΕ.

Έργα που καλύπτουν την κινητικότητα, την ανάπτυξη ικανοτήτων και την απασχολησιμότητα των νέων στον τουρισμό, τις ψηφιακές δεξιότητες στην πολιτιστική κληρονομιά, την εκπαίδευση στον τομέα της φιλοξενίας, και την καινοτομία στην έρευνα στον τομέα του τουρισμού.

Χρηματοδότηση των τουριστικών ΜΜΕ: επενδύσεις σε πάγια κεφάλαια ή άυλα περιουσιακά στοιχεία. Στήριξη της διαφοροποίησης της οικονομικής δραστηριότητας, δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και παροχή βοήθειας για την προσαρμογή των ατόμων σε μια μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας.

Χρηματοδότηση για τη δημιουργία χώρων δεδομένων: ο κοινός ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων για την πολιτιστική κληρονομιά (στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης) και ο ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ – ΈΚΔΟΣΗ 2023 61 ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων κινητικότητας (στήριξη της διαλειτουργικότητας)· Δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας: στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού των τουριστικών ΜΜΕ

Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων του τουριστικού τομέα, ιδίως των ΜΜΕ, και στήριξη της πρόσβασής τους στις αγορές.

Επενδύσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της βιωσιμότητας και των αλυσίδων αξίας του τουρισμού· βιώσιμα, καινοτόμα και ψηφιακά μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση του κλιματικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος του τουριστικού τομέα.

Δυνητικοί δικαιούχοι:

• επιχειρήσεις στον τομέα του τουρισμού
• οι ΜΜΕ
• περιφέρειες, τοπικές αρχές.