Ταραντίλης: Αν η Ελλάδα κινηθεί έξυπνα μπορεί να γίνει πύλη μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης

Σε σημείο αναφοράς και κόμβο για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) στη Νοτιοανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να εξελιχθεί στα επόμενα χρόνια η Ελλάδα, προσελκύοντας σημαντικές ξένες επενδύσεις και αναπτύσσοντας έρευνα, που θα την καταστήσει διεθνώς ορατή ως πύλη μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής για την ανάπτυξη τεχνολογιών του είδους.

Ωστόσο, για να επαληθευτεί το ευνοϊκό αυτό σενάριο, η χώρα θα πρέπει να κινηθεί «έξυπνα και γρήγορα» και να αναλάβει τάχιστα δράση σε τρεις κατευθύνσεις, καθώς «οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι κατακλυσμιαίες και ο διεθνής ανταγωνισμός μεγάλος». Τα παραπάνω επισημαίνει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Χρήστος Ταραντίλης, εταίρος και επικεφαλής του Τομέα Κεντρικής Κυβέρνησης και Δημοσίου στην ΕΥ (Ernst &Young) Ελλάδας.

Η πρώτη κατεύθυνση, διευκρινίζει, αφορά την ενδυνάμωση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού: σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Ernst & Young (ΕΥ), του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της Endeavor Greece, τα ελληνικά πανεπιστήμια καλύπτουν μόλις το 50% των αναγκών της αγοράς για εξειδικευμένα στελέχη πληροφορικής, παράγοντας 4.500 πτυχιούχους ετησίως, όταν ήδη η αγορά απαιτεί διπλάσιους.

Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά την προσέλκυση μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων και η τρίτη την ανάπτυξη θεσμικού πλαισίου - επιταχυντή, που θα διασφαλίζει τη νομιμότητα, απαλείφοντας τα περιττά γραφειοκρατικά εμπόδια.

Στα 300 δισ. ώς το 2032 το μέγεθος της ευρωπαϊκής αγοράς ΤΝ

Γιατί θεωρεί πιθανό πως τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα θα προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της ΤΝ; Η απάντηση φαίνεται πως βρίσκεται στο μείγμα ευρωπαϊκών κονδυλίων και εθνικών κινήτρων: «η αύξηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων μέσω προγραμμάτων όπως το "Horizon Europe", που προβλέπει συνολικό προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ για έρευνα και καινοτομία έως το 2027, δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες», αναφέρει ενδεικτικά ο κ. Ταραντίλης, επισημαίνοντας πως το μέγεθος της ευρωπαϊκής αγοράς ΤΝ αναμένεται να φτάσει τα 300 δισ. Ευρώ μέχρι το 2032, με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 25,7%.

Η δε εφαρμογή ελκυστικών κινήτρων «εντός των τειχών», όπως η απόκτηση της Golden Visa (χρυσής βίζας) από επενδυτές startup επιχειρήσεων, και η περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα ενισχύσουν, κατά τον κ.Ταραντίλη, την ικανότητα της Ελλάδας να προσελκύσει ξένες επενδύσεις στον τομέα της ΤΝ.

Θα μπορούσαν να υπάρξουν ελληνικές εταιρείες - μονόκεροι στον χώρο της ΤΝ;

Η ανάπτυξη της ΤΝ απαιτεί υποδομές, όπως ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος», αλλά ταυτόχρονα «ζητά» πολλά κέντρα δεδομένων, τεράστιες ποσότητες ενέργειας και υψηλά εξειδικευμένο προσωπικό. «Σε αυτό το σκηνικό, πόσο πιθανό είναι να υπάρξει κάποτε μια μεγάλη εταιρεία ανάπτυξης ΤΝ στην Ελλάδα;» ήταν το επόμενο ερώτημα προς τον κ. Ταραντίλη. Μήπως είμαστε ως χώρα «προορισμένοι» αντί για «hardcore» ΤΝ να αναπτύσσουμε μόνο επιμέρους εφαρμογές (apps) ή το -απολύτως απαραίτητο- φιλοσοφικό και ηθικό πλαίσιο για τη λειτουργία της επαναστατικής αυτής τεχνολογίας, ως πατρίδα και της φιλοσοφίας;

Κατά τον Χρήστο Ταραντίλη, η κληρονομιά της Ελλάδας στη Φιλοσοφία αλλά και η μεγάλη εξειδίκευση στις ανθρωπιστικές επιστήμες αποτελούν σημαντικό εφόδιο, για να προσφέρει η χώρα στον παγκόσμιο διάλογο για την ηθική της ΤΝ.

«Δεν είμαστε όμως "προορισμένοι" ν' αναπτύσσουμε μόνο επιμέρους μικρές εφαρμογές. Ελληνικές εταιρείες στον τομέα της τεχνολογίας έχουν ήδη καταφέρει να αποτιμηθούν με πάνω από ένα 1 δισ. δολάρια και να χαρακτηρισθούν ως "μονόκεροι". Επομένως είναι πιθανό το ίδιο να συμβεί και για μια εταιρεία που ειδικεύεται στην ΤΝ», σημειώνει ο Εταίρος της ΕΥ.

Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι για να γίνει αυτό πράξη, η χώρα χρειάζεται να εστιάσει τη δραστηριότητά της σε κλάδους, όπου παρουσιάζει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως ο αγροδιατροφικός τομέας, η ναυτιλία και ο τουρισμός, καθώς και σε τομείς με μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο, όπως η υγεία.

Κριτική σκέψη στην εκπαίδευση

Πώς πρέπει να αλλάξουν τα ελληνικά σχολεία και πανεπιστήμια, ώστε να παράγονται επιστήμονες ικανοί να τροφοδοτήσουν την εγχώρια ανάπτυξη τεχνολογίας, με τεχνολογικά άρτιο αλλά και ηθικά ορθό τρόπο;

Κατά τον κ. Ταραντίλη, τα ελληνικά σχολεία και πανεπιστήμια πρέπει να ενσωματώσουν ακόμα περισσότερο τις νέες τεχνολογίες στο πρόγραμμα σπουδών τους και να εστιάσουν σε τομείς, όπως η επιστήμη δεδομένων, η μηχανική μάθηση και η ηθική της ΤΝ.

«Παράλληλα, πρέπει να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων, ώστε οι νέοι επιστήμονες να μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που φέρνει η ΤΝ. Είναι ζωτικής σημασίας να εντείνουμε τη συνεργασία με διεθνή πανεπιστημιακά ιδρύματα και τις επιχειρήσεις, με σκοπό την περαιτέρω εμβάθυνση της εφαρμοσμένης έρευνας», υπογραμμίζει.

Σε υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, δημόσια διοίκηση και άμυνα η μερίδα του λέοντος των επενδύσεων ΤΝ στο Δημόσιο παγκοσμίως

Όταν μιλάμε για οικονομία, οι αριθμοί μετράνε -και «μιλάνε» ξεκάθαρα. Σε τι ύψος ανέρχονται λοιπόν οι παγκόσμιες επενδύσεις στην ΤΝ, ειδικά στον δημόσιο τομέα; «Οι επενδύσεις στην ΤΝ προβλέπεται να προσεγγίσουν τα 200 δισ. δολ παγκοσμίως έως το 2025, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Οι επενδύσεις στην ΤΝ, που αφορούν με την ευρύτερη έννοια το δημόσιο, κατευθύνονται κυρίως στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, της δημόσιας διοίκησης και ασφάλειας/άμυνας», σημειώνει.

Ενδεικτικά αναφέρει ότι η παγκόσμια αγορά TN στον τομέα της υγείας εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 26,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 (αποτιμήθηκε στα 19,2 δισ. πέρυσι) και προβλέπεται να αυξηθεί σε περίπου 613,8 δισ. έως το 2034.

«Ένα πρόσφατο παράδειγμα χρήσης της στην Ελλάδα, το οποίο αφορά τον τομέα της εκπαίδευσης, είναι η αξιοποίηση εργαλείων ΤΝ από το Ψηφιακό Φροντιστήριο του Υπουργείου Παιδείας», εξηγεί.

Η εφαρμογή της ΤΝ στην υγειονομική περίθαλψη μπορεί να εξοικονομήσει έως και 360 δισ. δολ ετησίως στις ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ περίπου το ένα τέταρτο των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης έχουν υιοθετήσει συστήματα ΤΝ. Πώς έχουν επιδράσει αυτά στη λειτουργία των οργανισμών, σε επίπεδο αναβάθμισης και εξοικονόμησης πόρων; Σύμφωνα με σχετική μελέτη, απαντά, η διεύρυνση της χρήσης της ΤΝ θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξοικονόμηση 5% έως 10% στις δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης των ΗΠΑ -περίπου 200 έως 360 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. «Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι αντίστοιχη ποσοστιαία εξοικονόμηση θα μπορούσε να επιτευχθεί και στην Ελλάδα», εκτιμά.

Στον τομέα της υγείας, η χρήση ΤΝ μπορεί να αυτοματοποιήσει και να επιταχύνει τις επαναλαμβανόμενες διοικητικές διαδικασίες, να βελτιώσει τη διαγνωστική ακρίβεια, να διευκολύνει τον σχεδιασμό εξατομικευμένων θεραπειών και να υποστηρίξει την τηλεϊατρική.

Τα ανθρωποειδή ρομπότ μπαίνουν ήδη στα νοσοκομεία

H ΤΝ με τη μορφή ανθρωποειδών ρομπότ εκτιμάται από ορισμένες πλευρές ότι θα γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη στα αμέσως επόμενα χρόνια, με ευρεία εφαρμογή στους τομείς της υγείας και της φροντίδας ηλικιωμένων. «Συμμερίζεστε; ήταν το επόμενο ερώτημα προς τον κ.Ταραντίλη.

Όπως λέει, υπάρχουν ήδη νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο που έχουν ξεκινήσει να εντάσσουν ανθρωποειδή ρομπότ στις δραστηριότητές τους, σε Σιγκαπούρη, Ιαπωνία, Νότια Κορέα αλλά και ΗΠΑ. «Είναι σίγουρο ότι πρόκειται για ένα τομέα που θα γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη στο άμεσο μέλλον, δίνοντας λύσεις στον διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό γήρανσης του παγκόσμιου πληθυσμού: σήμερα το 10,3% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών -από 5,5% το 1974- ενώ μέχρι το 2050, εκτιμάται ότι το ποσοστό αυτό θα φτάσει το 16%», σημειώνει.

Ξεκαθαρίζει, ωστόσο, ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, καθώς η χρήση ρομπότ δεν είναι πανάκεια και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη φροντίδα. «Πρέπει να αξιολογούμε συνεχώς τον ρόλο τους, διασφαλίζοντας ότι η ενσωμάτωσή τους προσφέρει πραγματικά οφέλη σε ασθενείς και επαγγελματίες υγείας», διευκρινίζει.

Απολυταρχικά καθεστώτα κι ασφαλιστικές δικλείδες για τη χρήση ΤΝ

Η ΤΝ χρησιμοποιείται συχνά για αντιδημοκρατικές πρακτικές, όπως το social scoring και η παρακολούθηση και χειραγώγηση πολιτών, ιδίως σε απολυταρχικά καθεστώτα. Ποιες είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε η χρήση της ΤΝ στον δημόσιο τομέα να μην επηρεάσει κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και πόσο πιθανό είναι τέτοιες δικλείδες να συμφωνηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο;

«Οι ασφαλιστικές δικλείδες πρέπει να περιλαμβάνουν την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Ήδη από τον Αύγουστο του 2024, ο Κανονισμός για την ΤΝ (AI Act) της ΕΕ εισάγει αυστηρούς κανόνες. Ο Κανονισμός κατηγοριοποιεί τα συστήματα ΤΝ βάσει του κινδύνου που ενέχουν, και για ορισμένα (όπως αυτά που χρησιμοποιούνται για κοινωνική βαθμολόγηση και προληπτική αστυνόμευση), η χρήση απαγορεύεται εντελώς. Η παγκόσμια συμφωνία για τέτοιες δικλείδες είναι δύσκολη, αλλά οι κοινές αξίες θα βοηθήσουν. Πριν λίγες ημέρες μάλιστα, ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και ΕΕ υπέγραψαν την πρώτη νομικά δεσμευτική διεθνή συνθήκη για τη χρήση ΤΝ», εξηγεί.

Η ΤΝ ως …ομοιοπαθητική

Πόσο προστατευμένος είναι από κυβερνοεπιθέσεις με χρήση ΤΝ ένας δημόσιος τομέας που χρησιμοποιεί ευρύτατα την ΤΝ στη λειτουργία του; «Ένας δημόσιος τομέας που χρησιμοποιεί ευρέως την ΤΝ για τη λειτουργία του, θα πρέπει επίσης να τη χρησιμοποιήσει για να αντιμετωπίσει τις κυβερνοεπιθέσεις από την ΤΝ! Ομοιοπαθητική και ΤΝ λοιπόν! Είναι ανάγκη να χρησιμοποιηθούν εργαλεία ΤΝ που παρακολουθούν και αναλύουν τις απειλές σε πραγματικό χρόνο, εξετάζοντας τεράστιους όγκους δεδομένων, για να αναγνωρίσουν μοτίβα που προδίδουν κακόβουλες δραστηριότητες, ώστε να είναι δυνατή η εξάλειψη των πιθανών κινδύνων, πριν ακόμα αυτοί εκδηλωθούν», καταλήγει.