Ψηφιακή απάτη: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες για ασφαλείς συναλλαγές

Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών και η Mastercard δημιούργησαν ενημερωτική καμπάνια για την αντιμετώπιση της ηλεκτρονικής απάτης με τίτλο «Κάποιες Ειδοποιήσεις είναι Καλύτερο να τις Αγνοείς».

Τα εναλλακτικά ψηφιακά δίκτυα συναλλαγών και στην χώρα μας γνωρίζουν μεγάλη ανάπτυξη. Καθημερινά στους άνω των 4 εκατομμύριων ενεργών χρηστών του internet banking και των 5 εκατ. του mobile banking προστίθενται νέοι. 

Τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα γνωρίζουν εκρηκτική άνοδο διείσδυσης στο γενικό πληθυσμό, ενώ σε επίπεδα ρεκόρ κινούνται και οι αγορές μέσω του διαδικτύου. Οι καταναλωτές απολαμβάνουν τα οφέλη από τις νέες αυτές δυνατότητες που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες. Θα πρέπει ταυτόχρονα όμως να δίνουν μεγάλη προσοχή στον προσεκτικό και με ασφάλεια χειρισμό όλων των ζητημάτων που προκύπτουν από χρήση όλων αυτών των ηλεκτρονικών δικτύων. 

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το μήνυμα της νέας εκστρατείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά με την αντιμετώπιση της ηλεκτρονικής απάτης που δημιουργήθηκε από την Ελληνική Ένωση Τραπεζών και τη Mastercard «Κάποιες Ειδοποιήσεις είναι Καλύτερο να τις Αγνοείς».

Στον ψηφιακό κόσμο, όπου η τεχνολογία είναι συνυφασμένη με κάθε πτυχή της καθημερινής μας ζωής, οι επιτήδειοι συνεχίζουν να εξελίσσονται και να βρίσκουν νέους τρόπους και τεχνικές εξαπάτησης. Έτσι, μια φαινομενικά "συνηθισμένη" ειδοποίηση στο κινητό μας, μπορεί να κρύβει έναν μεγάλο κίνδυνο. Επομένως, η ανάγκη για την προστασία των προσωπικών μας δεδομένων δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη, τονίζεται στην ενημερωτική εκστρατεία της ΕΕΤ και των τραπεζών μελών της.

Οι συνέπειες της ηλεκτρονικής απάτης

Οι συνέπειες της ηλεκτρονικής απάτης μπορεί να αποβούν εξαιρετικά επιζήμιες. Από την υποκλοπή των προσωπικών μας δεδομένων μέχρι και την κλοπή των περιουσιακών μας στοιχείων. Όπως επισημαίνεται στην ενημερωτική εκστατεία, οι επιτήδειοι χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους επιθέσεων, με τους πιο συχνούς να αποτελούν την απάτη μέσω τηλεφωνικής κλήσης (Vishing), μέσω email (Phishing) και μέσω SMS (SMiShing).

Για τον λόγο αυτό, όλοι μας, τονίζεται από την ΕΕΤ, θα πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τις σύγχρονες μορφές ηλεκτρονικής απάτης και να εκπαιδευτούμε στον σωστό τρόπο αντιμετώπισής της. Ποιος όμως είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης της ηλεκτρονικής απάτης; Η έγκυρη και συστηματική ενημέρωση.

Απευθυνόμενοι στους συναλλασσόμενους η καμπάνια αναφέρει: Με την ενημέρωσή μας σχετικά με τις δόλιες ηλεκτρονικές τακτικές, καλλιεργούμε εμείς οι ίδιοι μια κουλτούρα κυβερνοασφάλειας, όπου μαθαίνουμε να εντοπίζουμε τις κακόβουλες επιθέσεις με τη μορφή ειδοποιήσεων. Ειδοποιήσεων που επιζητούν την προσοχή μας, αλλά με πλήρη επίγνωση τις αγνοούμε για την προστασία μας. Ενημερώσου σήμερα για τα διάφορα είδη ηλεκτρονικής απάτης με όλο το ενημερωτικό υλικό της σελίδας μας και προστατεύσου.

Στο πλαίσιο της καμπάνιας δόθηκαν στη δημοσιότητα τρία ενημερωτικά βίντεο 

Ποιες όπως είναι οι τυπολογίες απάτης στις ηλεκτρονικές πληρωμές και επενδύσεις; Τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες. Η ΕΕΤ στην τελευταία της εκστρατεία μαζί με την MasterCard δίνουν απαντήσεις

Συχνές Ερωτήσεις και Απαντήσεις

1. Πρόσφατα δέχομαι τηλεφωνικές κλήσεις από άγνωστους αριθμούς ή ακόμη και emails/SMS και αυτοί που επικοινωνούν μαζί μου ισχυρίζονται ότι καλούν σχετικά με επιδόματα Power Pass ή Fuel Pass ή την φορολοταρία ή για την επιστροφή φόρου, κ.λπ.. Μάλιστα ισχυρίζονται ότι είναι λογιστές ή υπάλληλοι/εκπρόσωποι της Εφορίας, του gov.gr, του ΔΕΔΔΗΕ, του ΕΦΚΑ, του ΟΠΕΚΑ, του ΟΑΕΔ, κ.λπ. και μου ζητούν διάφορα στοιχεία που σχετίζονται με τους τραπεζικούς μου λογαριασμούς. Δεν πίστεψα αυτούς που μου τηλεφώνησαν ούτε έκανα κλικ στους συνδέσμους που ήταν μέσα στα emails και στα SMS, και δεν έδωσα κανένα στοιχείο μου. Καλά έκανα;

Ναι, πολύ καλά έκανες. Πρόκειται για προσπάθειες εξαπάτησης. Αν συνέχιζες θα σου ζητούσε τους κωδικούς σύνδεσής σου στο e-Banking και θα προσπαθούσε ο απατεώνας να κάνει μεταφορές χρημάτων από τους λογαριασμούς σου. Θα πρέπει να είσαι εξαιρετικά καχύποπτος και να μην αποκαλύπτεις ποτέ τους κωδικούς σου στο e-Βanking ή τα στοιχεία της κάρτας σου ή τυχόν κωδικούς μίας χρήσης (OTP).

2. Τις τελευταίες ημέρες έχω λάβει αρκετά e-mails και SMS. Στα μηνύματα αυτά η "τράπεζα" μου αναφέρει ότι «έχει παρατηρηθεί ύποπτη δραστηριότητα» στον λογαριασμό ή την κάρτα μου ή ότι «έχει κλειδωθεί ή απενεργοποιηθεί» ο λογαριασμός ή η κάρτα μου. Τα μηνύματα περιέχουν κάποιον σύνδεσμο (link) και με προτρέπουν να ακολουθήσω αμέσως τις οδηγίες που υπάρχουν σε αυτόν για να λυθεί το πρόβλημά και για να ξεμπλοκάρω την πρόσβασή μου.

Τα μηνύματα αυτά ΔΕΝ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ από την τράπεζά σας (μάλιστα κάποιες φορές φαίνεται να τα στέλνει τράπεζα με την οποία δεν διατηρείτε καν συνεργασία). Είναι μηνύματα απατηλά (phishing) και αποσκοπούν στο να σας ξεγελάσουν ώστε να καταχωρήσετε σε απατηλή ιστοσελίδα πανομοιότυπη με αυτήν της τράπεζας σας τους κωδικούς σας πρόσβασης στο ebanking ή τα στοιχεία της κάρτας σας αλλά και τους Κωδικούς μιας Χρήσης (OTP) που λαμβάνετε εκείνη τη στιγμή και απαιτούνται για την έγκριση συναλλαγών.

Η απάντηση σε όλες αυτές τις κακόβουλες προσπάθειες είναι μια και απλή. Ποτέ δεν δίνουμε προσωπικά μας στοιχεία σε κανέναν που μας τα ζητάει. Η Τράπεζά σας ποτέ δεν θα σας ζητήσει κάτι τέτοιο.

3. Πρόσφατα ανάρτησα μία αγγελία στο διαδίκτυο για να πουλήσω κάποιο προσωπικό μου αντικείμενο. Δέχτηκα τηλεφώνημα από κάποιον άγνωστο ο οποίος μου είπε ότι ενδιαφέρεται να το αγοράσει, μάλιστα χωρίς καν να το δει ή να το ελέγξει. Μου ζήτησε όμως να του δώσω τα στοιχεία της κάρτας μου ή τους κωδικούς του e-Banking μου ώστε να μπορέσει να μου καταθέσει τα χρήματα. Να τα δώσω τα στοιχεία μου; να τον εμπιστευτώ;

Όχι, δεν πρέπει. Για κατάθεση χρημάτων, αρκεί μόνο να δώσετε τον IBAN του λογαριασμού σας. Μην αποκαλύψετε ποτέ τους κωδικούς σας στο ebanking ή τα στοιχεία της κάρτας σας ή τυχόν κωδικούς μίας χρήσης (OTP) που θα λάβετε εκείνη τη στιγμή.

Επίσης, σε περίπτωση που ο αγοραστής ισχυρίζεται ότι έχει καταθέσει τα χρήματα σε λογαριασμό σας, ελέγξτε εσείς ο ίδιος το ακριβές ποσό μόνο μέσα από το eBanking σας. Μην βασιστείτε σε τυχόν αποδείξεις κατάθεσης που μπορεί να σας προσκομίσει ή σας αποστείλει. Μπορεί να είναι πλαστές.

4. Πρόσφατα δέχτηκα τηλεφωνική κλήση από το εξωτερικό, και αυτός που με κάλεσε μου είπε (στα Αγγλικά) ότι είναι τεχνικός από μεγάλη εταιρεία πληροφορικής και ότι ο υπολογιστής μου έχει μολυνθεί από κακόβουλο λογισμικό και μπορούσε να επιδιορθώσει το πρόβλημα. Δεν τον πίστεψα όμως και έκλεισα το τηλέφωνο. Καλά έκανα;

Ναι. Πρόκειται για προσπάθεια εξαπάτησης. Αν συνέχιζες θα σου ζητούσε να εγκαταστήσεις λογισμικό απομακρυσμένης πρόσβασης και έτσι θα αποκτούσε πλήρη έλεγχο στον υπολογιστή σου.  Μετά, ο απατεώνας, με πρόφαση την επιδιόρθωση του προβλήματος θα σου ζητούσε τους κωδικούς σου σύνδεσης στο e-Banking σου και θα προσπαθούσε ο ίδιος να κάνει μεταφορές χρημάτων από τους λογαριασμούς σου.  Μην εμπιστεύεστε τον υπολογιστή σας σε αγνώστους. Εάν κάποιος σας καλεί από άγνωστο αριθμό, ειδικά από το εξωτερικό, και ισχυρίζεται ότι είναι από οποιαδήποτε εταιρεία πληροφορικής, χωρίς εσείς να έχετε δηλώσει βλάβη σε συσκευή σας, διακόψτε την κλήση. Μην προχωράτε σε εγκατάσταση λογισμικού απομακρυσμένης διαχείρισης που σας προτείνει κάποιος άγνωστος.

5. Μου ζητήθηκε να μεσολαβήσω στη μεταφορά χρημάτων προσφέροντας μου αμοιβή για να γίνει κατάθεση χρημάτων σε λογαριασμό μου. Υπάρχει κάποιο πρόβλημα; Είναι παράνομο;

Nαι είναι παράνομο. Εάν σας προσεγγίσουν μέσω e-mail ή μέσω κοινωνικών δικτύων ή μέσω αγγελιών και σας ζητήσουν να μεταφέρετε χρήματα (τα οποία θα έχουν μπει προηγουμένως στον λογαριασμό σας) σε λογαριασμούς τρίτων συνήθως σε άλλες χώρες ή να τους τα δώσετε κάνοντας ανάληψη από κάποιο ΑΤΜ ή κατάστημα, κρατώντας ένα ποσοστό ως προμήθεια, πρέπει να γνωρίζετε ότι προσπαθούν να σας εξαπατήσουν για να διαμεσολαβήσετε στη μεταφορά παράνομου χρήματος (money muling) και ότι η πράξη αυτή διώκεται ποινικά.

Συνεπώς:

- μη δεχτείς να μεσολαβήσεις ως ενδιάμεσος σε διακίνηση χρημάτων από άλλα άτομα, συνήθως άγνωστα σε σένα. Μπορεί να υποστείς σημαντικές επιπτώσεις, καθώς με αυτόν τον τρόπο εμπλέκεσαι σε παράνομες ενέργειες, είτε το γνωρίζεις είτε όχι

- εάν λάβεις ύποπτο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email), μην απαντήσεις και μην ακολουθήσεις τυχόν υποδεικνυόμενο σύνδεσμο (link),

- διασταύρωσε τα στοιχεία της εταιρείας που προσφέρει τη θέση εργασίας και τα στοιχεία επικοινωνίας της (ειδικά αν εδρεύει στο εξωτερικό),

- μην παραχωρείς ποτέ στοιχεία του τραπεζικού σου λογαριασμού σε κανέναν, εκτός εάν έχεις μαζί του μονιμότερη συνεργασία, ή είναι άτομο του στενού οικογενειακού σου περιβάλλοντος.

- εάν πιστεύεις ότι έχεις εμπλακεί σε μεταφορά παράνομου χρήματος, μην προβείς σε οποιαδήποτε άλλη μεταφορά χρημάτων που τυχόν σου ζητηθεί. Ειδοποίησε αμέσως την τράπεζα σου, την υπηρεσία στην οποία πραγματοποίησες την συναλλαγή και την αστυνομία.

6. Σε γενικές γραμμές, τι θα πρέπει να κάνω για να μην πέσω θύμα ηλεκτρονικής απάτης;

Η τράπεζα ή οι τράπεζες συνεργασίας σας έχουν αναρτήσει στις ιστοσελίδες τους χρήσιμες συμβουλές, προκειμένου να μην πέσετε θύμα απάτης.

Σε κάθε περίπτωση, παρατίθενται  παρακάτω ορισμένες βασικές οδηγίες, για να διενεργείτε με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια τις ηλεκτρονικές σας συναλλαγές:

- Πληκτρολογείτε οι ίδιοι την ηλεκτρονική διεύθυνση της Τράπεζάς σας για την πρόσβασή σας στις υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής. Μην ακολουθείτε αποτελέσματα από μηχανές αναζήτησης.

- Βεβαιωθείτε ότι πλοηγείστε στο ασφαλές περιβάλλον της Τράπεζας. Ελέγξτε αν ο σύνδεσμος στον οποίο εισέρχεστε (https://www.........gr) αντιστοιχεί στην ηλεκτρονική διεύθυνση της Τράπεζας σας. Κάνετε κλικ στο εικονίδιο του λουκέτου, για να ελέγξτε ότι η σύνδεση αναφέρεται ως ασφαλής.

- Ελέγξετε προσεκτικά την συναλλαγή που περιγράφεται στο μήνυμα της Τράπεζας (π.χ. μέσω sms, viber ή εφαρμογής του mobile app) με τον κωδικό μιας χρήσης OTP, πριν την επιβεβαίωσή της.

- Αποφύγετε τη χρήση δημόσιων ή κοινόχρηστων δικτύων.

- Μην αποθηκεύετε ποτέ τους κωδικούς σας σε οποιαδήποτε συσκευή σας.

- Αλλάζετε τουλάχιστον ανά εξάμηνο τους κωδικούς ασφαλείας σας (passwords).

- Ενισχύστε την ασφάλεια των συσκευών σας διατηρώντας ενημερωμένο πρόγραμμα προστασίας από κακόβουλο λογισμικό και ενημερώνετε τακτικά το λειτουργικό τους.

- Ελέγχετε ότι τα στοιχεία των ηλεκτρονικών διευθύνσεων των e-mails που λαμβάνετε αντιστοιχούν στο όνομα του προσώπου που εμφανίζεται ως αποστολέας τους, ιδίως όταν α) το πρόσωπο αυτό ανήκει στη λίστα των επαφών σας, β) φέρεται ότι είναι η Τράπεζα σας ή γ) άλλη γνωστή εταιρεία παροχής προϊόντων και υπηρεσιών.

- Αγνοείστε και διαγράψτε μηνύματα αμφίβολης προέλευσης που λαμβάνετε στις ηλεκτρονικές σας συσκευές και τις εφαρμογές σας και μην ακολουθείτε συνδέσμους (links) που περιλαμβάνουν και παραπέμπουν σε ιστοσελίδες.

- Μην αποκαλύπτετε σε τρίτους (π.χ. ενδιαφερόμενους αγοραστές, υποψήφιους πελάτες), μέσω τηλεφώνου, κινητού τηλεφώνου, email, φόρμας στο Internet, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων μέσων, εμπιστευτικά στοιχεία σας όπως το όνομα χρήστη (username), τον κωδικό πρόσβασης (password), τα στοιχεία της κάρτας σας (αριθμό, κωδικό επαλήθευσης CVV και PIN), OTP (One Time Password - κωδικούς μίας χρήσης) και άλλους αριθμητικούς κωδικούς.

- Χρησιμοποιείτε πάντα τις πιο ενημερωμένες εκδόσεις Internet browsers (π.χ. Chrome, Microsoft Edge, κ.λπ), οι οποίες εξασφαλίζουν προηγμένο σχεδιασμό ασφαλείας.

- Επικοινωνήστε αμέσως με την Τράπεζά σας, σε κάθε περίπτωση υπόνοιας διαρροής των κωδικών ασφαλείας σας

7. Το τελευταίο διάστημα λαμβάνω συχνά τηλεφωνικές κλήσεις από άγνωστους αριθμούς, στη διάρκεια των οποίων υποτιθέμενος εκπρόσωπος επενδυτικής εταιρείας μου προτείνει επενδυτικές ευκαιρίες «στα μέτρα μου», με γρήγορη και εγγυημένη απόδοση. Αναρωτιέμαι αν πρέπει να του εμπιστευτώ τα χρήματά μου.

Προσοχή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος εξαπάτησής σας.

- Μην εμπιστεύεστε όσους σας υπόσχονται ασφαλείς επενδύσεις με υψηλά, γρήγορα και εγγυημένα κέρδη.

- Εάν επιθυμείτε να κάνετε μια επένδυση, βεβαιωθείτε πρώτα ότι η εταιρία έχει άδεια λειτουργίας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή από άλλη ευρωπαϊκή Αρχή. Βεβαιωθείτε ότι, είτε καλύπτεται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ), είτε συμμετέχει στο Συνεγγυητικό Κεφάλαιο ή άλλο ξένο Φορέα που διασφαλίζει την επένδυση σας. Επισκεφτείτε τα ακόλουθα sites: www.cmc.gov.gr www.ethe.org.gr www.smexa.gr  https://www.syneggiitiko.gr/

8. Σε περίπτωση που πέσω θύμα ηλεκτρονικής απάτης και το δηλώσω στην Τράπεζα συνεργασίας μου, υπάρχει κάποιος άλλος φορέας στον οποίο μπορώ να απευθυνθώ άμεσα; Επίσης αν πέσω θύμα απάτης σχετικά με επενδύσεις υπάρχει φορέας στον οποίο μπορώ να απευθυνθώ;

Ναι, και στις δυο περιπτώσεις θα πρέπει να καταγγείλετε το περιστατικό απάτης:

- στο πλησιέστερο σε εσάς αστυνομικό τμήμα ή

- στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΔΙΔΗΕ) της Ελληνικής Αστυνομίας

- Τηλέφωνο : 11188

- Fax: 213-1527471

- Email: ccu@cybercrimeunit.gov.gr

- μέσω του portal στη διεύθυνση: https://goo.gl/vOHdVb

- Ταχυδρομική διεύθυνση: Λ. Αλεξάνδρας 173, Τ.Κ. 11522, Αθήνα

. Το τελευταίο διάστημα είδα στην τηλεόραση και άκουσα στο ραδιόφωνο για μια εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις ηλεκτρονικές απάτες με το σύνθημα «Μια Παύση Αρκεί για να Αποφύγουμε την Ηλεκτρονική Απάτη». Που μπορώ να ανατρέξω για να βρω περισσότερες πληροφορίες για τη συγκεκριμένη εκστρατεία;

Μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) (https://www.hba.gr/info/PhishingCamp) για να αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες για τη συγκεκριμένη εκστρατεία, προϊόν συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, της Τράπεζας της Ελλάδος, της Ελληνικής Αστυνομίας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Ξεκίνησε στο τέλος του 2021 και συνεχίζεται το 2022.

10. Που μπορώ να ανατρέξω για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διάφορες τυπολογίες ηλεκτρονικής απάτης και απάτης σχετικά με επενδύσεις που υφίστανται;

Στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) υπάρχει αναρτημένο όλο το υλικό των διαφόρων εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις ηλεκτρονικές απάτες, όπως:

- εκείνης που αφορά τις απάτες στον «κυβερνοχώρο» (CyberScams), και

- εκείνης που αφορά τους μεταφορείς παράνομου χρήματος (European Money Mule Action - EMMA).

Περαιτέρω, στην ιστοσελίδα της ΕΕΤ υπάρχουν χρήσιμες Ανακοινώσεις επί διαφόρων τυπολογιών απάτης (π.χ. απάτη μέσω αλλαγής κάρτας SIM, απάτη «υποτιθέμενης τεχνικής υποστήριξης», τηλεφωνικές απάτες, κ.ά.) στο πλαίσιο της διαχρονικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του συναλλακτικού κοινού.

Περισσότερες συμβουλές για την αποφυγή εξαπάτησης πολιτών είναι διαθέσιμες σε ειδικό banner στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας ( www.hellenicpolice.gr ). Επιπλέον, πληροφορίες και συμβουλές για περιστατικά ηλεκτρονικών απατών υπάρχουν στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος www.cyberalert.gr .

ΑΠΕ-ΜΠΕ