Ιρλανδία: Το success story της Ευρώπης

«Οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και η δημιουργία συνθηκών για να επενδύσει ο ιδιωτικός τομέας στην καινοτομία και την παραγωγικότητα σίγουρα θα δώσει μακροπρόθεσμα ώθηση στην ανάπτυξη», τονίζει σε συνέντευξή της στο Economistas η Mary Harney, πρώην υπουργός Επιχειρηματικότητας, Εμπορίου και Απασχόλησης της Ιρλανδίας. Η κ. Harney μας παρουσιάζει πώς η Ιρλανδία έγινε από χώρα της κρίσης, το success story της Ευρώπης και δηλώνει αισιόδοξη για την Ένωση, παρά την πρόσφατη άνοδο των λαϊκιστών. Η πρώην υπουργός βρέθηκε στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

- Πώς πηγαίνει αυτή τη στιγμή η Ιρλανδική οικονομία;

Η Ιρλανδική οικονομία πηγαίνει πολύ καλά καταγράφοντας ισχυρή ανάπτυξη που σχετίζεται και με τις εξαγωγές, αλλά και με τομείς της εσωτερικής οικονομίας. Η ανάπτυξη το 2019 αναμένεται να ξεπεράσει το 4%. Η αγορά εργασίας αρχίζει να στενεύει, καθώς η οικονομία πλησιάζει όλο και πιο κοντά στην πλήρη απασχόληση. Οι επενδύσεις και στον ιδιωτικό, αλλά και στο δημόσιο τομέα έχουν συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της απασχόλησης. Τα εισοδήματα των νοικοκυριών έχουν βελτιωθεί δίνοντας ώθηση στις καταναλωτικές δαπάνες, μετά από μία περίοδο προσαρμογής, που ήρθε μετά την ύφεση.

Αυτή η θετική εικόνα πρέπει να εκτιμηθεί με βάση και κάποιους κινδύνους: ως μία πολύ ανοιχτή οικονομία, η απόδοσή της εξαρτάται σημαντικά από τους εμπορικούς εταίρους της και το διεθνές εμπόριο, αλλά και το διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Οι αλλαγές στο παγκόσμιο εμπόριο και στις φορολογικές πολιτικές εγκυμονούν κινδύνους για την Ιρλανδία. Το Brexit, με ή χωρίς συμφωνία, για τη Μεγάλη Βρετανία θα έχει αρνητικές συνέπειες, ειδικά σε κάποιους τομείς (κυρίως στα τρόφιμα και τη γεωργία) – ενώ το σενάριο της εξόδου χωρίς συμφωνία και χωρίς περίοδο μετάβασης ενέχει πολλές προκλήσεις.

Η Ιρλανδία παλεύει επίσης να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στα ακίνητα. Ο κατασκευαστικός τομέας σπιτιών ανακάμπτει ακόμα από μία πολύ μακρά περίοδο πολύ χαμηλής δραστηριότητας μετά την ύφεση. Έτσι, οι αγορές σπιτιών και η ζήτηση για ενοικιάσεις ξεπερνά την προσφορά που υπάρχει, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την άνοδο των τιμών. Ο αριθμός των αστέγων στις πόλεις έχει αυξηθεί η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

- Πώς η Ιρλανδία μετέτρεψε την κρίση σε success story;

Μία σειρά παραγόντων βοήθησαν την Ιρλανδία να ανακάμψει πιο γρήγορα απ’ όσο αναμενόταν – παρότι ακόμα δεν έχουν ανακάμψει πλήρως όλα τα κομμάτια της κοινωνίας, ούτε όλες οι επιχειρήσεις. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η πολιτική σταθερότητα στη βελτίωση της εμπιστοσύνης, παρά τον οικονομικό και κοινωνικό «πόνο» που έφεραν τα διορθωτικά μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Στη Ιρλανδία, η σημαντική παρουσία πολυεθνικών εταιρειών με εξαγωγική δραστηριότητα ήταν σημαντική βοήθεια, καθώς η ζήτηση στις διεθνείς αγορές ενισχύθηκε από τη χαλάρωση των διεθνών οικονομικών συνθηκών. Οι επενδύσεις συνέχισαν να ενισχύονται, παρά το γεγονός ότι πολλοί προέβλεπαν ότι θα συμβεί το αντίθετο. Η ανεργία ήταν πολύ υψηλή κατά τη διάρκεια της κρίσης και τα εισοδήματα των νοικοκυριών δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα από την αυξημένη φορολογία και άλλες χρεώσεις, όμως η ελαστικότητα της αγοράς εργασίας βοήθησε να αποκλιμακωθούν αυτές οι πιέσεις – πολλοί Ιρλανδοί εργάτες (ειδικά του κατασκευαστικού τομέα) μετανάστευσαν. Και όταν οι συνθήκες σταδιακά βελτιώθηκα είχαμε αντιστροφή των μεταναστευτικών κυμάτων. Κατά τη διάρκεια και μετά την τραπεζική κρίση, οι Ιρλανδικές επιχειρήσεις αντιμετώπιζαν πρόβλημα καθώς δεν είχαν πρόσβαση στη χρηματοδότηση (δεδομένου ότι οι τράπεζες διόρθωναν τα «κόκκινα» δάνεια). Οι μικρές επιχειρήσεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τη χρηματοδότηση. Οι εταιρείες που είχαν κάποια δυνατότητα για επενδύσεις επικεντρώθηκαν στην ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα και τοποθετήθηκαν σε καλύτερη θέση για να εκμεταλλευτούν την ανάκαμψη που θα ερχόταν. Στο δημόσιο τομέα, καθώς η οικονομία βελτιωνόταν, αποκαθίστανται σταδιακά και οι μισθοί, μετά από τις δραματικές περικοπές της χρονιάς της κρίσης – αυτό φυσικά βελτιώνει τις καταναλωτικές δαπάνες.

-Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να κάνει ή να έχει κάνει η Ελλάδα;

Δεν πιστεύω ότι μπορώ να συμβουλέψω την Ελλάδα – οι δύο οικονομίες μας έχουν πολύ διαφορετική δομή και στην οικονομία, αλλά και στο εμπόριο. Εμείς στην Ιρλανδία καταφέραμε να έχουμε σχετικά ευρεία συμφωνία για τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν ώστε να διορθωθούν τα δημοσιονομικά μας και να ανακάμψει ο τραπεζικός τομέας που είχε καταρρεύσει. Ωστόσο υπήρχαν έντονες διαφωνίες από πολλούς ανθρώπους που είχαν δει τα εισοδήματά τους και την περιουσία τους να μειώνεται σημαντικά σε σχέση με πριν την κρίση. Η εντύπωση μου είναι ότι στην Ελλάδα τα πράγματα ήταν ακόμα πιο δύσκολα. Όπως και να έχει, οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και η δημιουργία συνθηκών για να επενδύσει ο ιδιωτικός τομέας στην καινοτομία και την παραγωγικότητα σίγουρα θα δώσει μακροπρόθεσμα ώθηση στην ανάπτυξη.

- Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης με την άνοδο του λαϊκισμού σε πολλές χώρες;

Είμαι αισιόδοξη για την Ευρώπη. Η άνοδος του κακο-πληροφορημένου λαϊκισμού είναι μία μεγάλη ανησυχία, όμως πρέπει να περιοριστεί κοιτώντας στις αξίες και τη δύναμη της δημοκρατίας μας, καθώς και τους διεθνείς θεσμούς που διαχειρίζονται θέματα – κλειδιά, όπως είναι η μετανάστευση. Ο ελεύθερος και σωστά πληροφορημένος Τύπος είναι πολύ σημαντικός, όπως και η θετική χρήση των κοινωνικών δικτύων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση γεννήθηκε από την επιθυμία να αποφύγουμε ακόμα ένα πόλεμο και τώρα χρειαζόμαστε την ηγεσία που θα υιθετήσει τις αρχές που έβαλαν εξ αρχής τα θεμέλια σε αυτό το σχέδιο. Το Brexit, κατά την άποψή μου είναι ένα τεράστιο λάθος της γειτονικής μας χώρας και δυστυχώς δε θα βοηθήσει στην καταπολέμηση του λαϊκισμού. Η ΕΕ των 27 και οι θεσμοί της πρέπει να εξερευνήσουν το πώς η Ένωση μπορεί να αντιπροσωπεύσει καλύτερα τους πολίτες της και να μεταδώσει τις αξίες των Ιδρυτών της.