Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ηγέτη

Ποιο είναι το πραγματικό προφίλ ενός ηγέτη; Ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό που ζητείται περισσότερο σήμερα από ένα ηγέτη και τί είναι αυτό που δεν ξέρουμε γι αυτούς;

Όπως τονίζει σε συνέντευξή του στο economistas.gr, ο Executive coach που εκπαιδεύει leaders, Σπύρος Παολινέλης, ιδρυτής της Amnis Learning and Growth και της Blanchard International Hellas οι πραγματικοί ηγέτες προσκαλούν να δέχονται feedback, ενώ υπάρχουν πολλά στοιχεία που πρέπει να διαθέτει ένας ηγέτης.

- Διαθέτετε πολύχρονη εμπειρία στην εκπαίδευση ηγετών. Πόσο εύκολα ένας ηγέτης αποδέχεται παρατηρήσεις/ συστάσεις κλπ.;

Οι πραγματικοί ηγέτες όχι μόνο δέχονται feedback –ανατροφοδότηση-, αλλά το προσκαλούν, κιόλας. Ένα από τα χαρακτηριστικά του ηγέτη είναι το growth mindset, η νοοτροπία της ανάπτυξης. Είναι η πεποίθηση ότι οι ικανότητές τους δεν είναι σκαλισμένες στην πέτρα αλλά αναπτύσσονται συνεχώς και για να γίνει αυτό χρειάζονται ανατροφοδότηση και την υποδέχονται ως δώρο. Από την άλλη υπάρχουν και άτομα με fixed mindset, την νοοτροπία «είτε το έχω, είτε δεν το έχω», που δεν πρόκειται να γίνουν ηγέτες. Μπορούν βέβαια να γίνουν μάνατζερ και να διαχειρίζονται καλά ή λιγότερο καλά τους πόρους που έχουν. Όμως δεν θα μπορέσουν να ηγηθούν μιας ομάδας ή ενός ολόκληρου οργανισμού σε μια πορεία ανάπτυξης και υλοποίησης ενός οράματος.

- Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό, που πρέπει να έχει ένας leader για να είναι επιτυχημένος;

Υπάρχουν πολλά στοιχεία, που πρέπει να διαθέτει ένας ηγέτης. Ωστόσο, το χαρακτηριστικό, που σήμερα ζητείται περισσότερο από έναν ηγέτη είναι το κουράγιο (courage), το θάρρος. Το θάρρος να αποδεχτεί και να επιδείξει ότι είναι τρωτός. Μάλιστα, το χαρακτηριστικό αυτό έδειξε και η πρόσφατη έρευνα της καθηγήτριας-ερευνήτριας Brené Brown.

Η αλήθεια είναι ότι ακούγεται παράξενο στην αρχή και αυτό το έχω βιώσει όταν εκπαιδεύω στελέχη γύρω από το πώς να χτίζουν την εμπιστοσύνη των άλλων. Για κάποιους «τρωτός» και «ηγέτης» είναι έννοιες αντίθετες και χρειάζεται δουλειά πριν αντιληφθούν ότι το ένα είναι προϋπόθεση για το άλλο. Η ηγεσία είναι μια διαδικασία επηρεασμού. Ο ηγέτης επηρεάζει άλλους για να θελήσουν να τον ακολουθήσουν κάπου, στην υλοποίηση ενός οράματος. Κανείς δεν αφήνεται να επηρεαστεί από άτομα που δεν εμπιστεύεται και κανείς δεν εμπιστεύεται κάποιον, που προβάλλει τον εαυτό του ως άτρωτο, ως κάποιον που τα ξέρει όλα, έχει όλες τις απαντήσεις, δεν κάνει λάθη, δεν τον πονάει τίποτε. Το τρωτό είναι το αίσθημα, που βιώνουμε όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που είναι απρόβλεπτες, ενέχουν κίνδυνο ή μπορούν να εκθέσουν τα συναισθήματά μας. Ένας ηγέτης το αποδέχεται και παρόλα αυτά μπαίνει στην αρένα, εμπλέκεται στην κατάσταση, με όλη του την καρδιά. Μπορεί να έχει να κάνει με το να δώσει είτε να πάρει ένα δύσκολο feedback, να εμπλακεί σε συζητήσεις μέσα από τις οποίες θα πάρει δύσκολες αποφάσεις, να σταθεί δίπλα στους συνεργάτες του, όταν αυτοί τον έχουν ανάγκη ως άτομα, να επιδείξει ενσυναίσθηση (empathy), να αποδεχτεί τα λάθη του και να χαράξει νέα πορεία.

- Ηγέτης γεννιέται ή γίνεται κανείς;

Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει πάνω από 1.000 έρευνες, με σκοπό να ανακαλύψουν τα συγκεκριμένα στυλ, χαρακτηριστικά προσωπικότητας κλπ. των μεγάλων ηγετών. Καμία δεν έδειξε ένα καθαρό προφίλ προσωπικότητας ενός ιδανικού ηγέτη… ευτυχώς! Και λέω ευτυχώς γιατί αλλιώς θα προσπαθούσαν όλοι να «φορέσουν» αυτό το προφίλ, αυτή τη μάσκα, σταματώντας έτσι να είναι ο εαυτός τους και παίζοντας ένα ρόλο. Αυτό γίνεται άμεσα ορατό από τους άλλους, πράγμα που οδηγεί σε ρήξη της εμπιστοσύνης και αδυναμία άσκησης ηγεσίας εκ μέρους τους. Ένας ηγέτης οφείλει να είναι αυθεντικός, που σημαίνει να γνωρίζει καλά τον εαυτό του και να ανακαλύψει πού μπορεί να χρησιμοποιήσει τα καλύτερα δικά του ηγετικά χαρακτηριστικά για να υπηρετήσει το ευρύτερο καλό.

- Ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να καταφέρει να γίνει leader στο χώρο που δραστηριοποιείται;

Ένας ηγέτης έχει τρεις βασικές «δουλειές» να κάνει: να συνθέσει ένα όραμα, να εμπνεύσει άλλους να ευθυγραμμιστούν σε αυτό και να είναι ο πρωταγωνιστής της υλοποίησής του. Όλοι έχουμε την προδιάθεση, ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μας, να κάνουμε κάποια από αυτά καλύτερα από άλλα. Όμως ένας ηγέτης με ισχυρό όραμα και αξίες, θα βρει μέσα του το κίνητρο για να αποκτήσει τις γνώσεις και δεξιότητες, που χρειάζονται, για να κάνει καλά και αυτά, όπου η προδιάθεσή του δεν τον βοηθάει. Και εδώ ακριβώς είναι που εμπλέκεται ο εκπαιδευτής και ο coach. Θα τον βοηθήσει να καταλάβει καλύτερα τον εαυτό του, να ανακαλύψει την αυθεντικότητά του, να συνθέσει ένα όραμα και να αναπτύξει τις δεξιότητες, που θα χρειαστεί για να επηρεάσει άλλους ώστε να θελήσουν να ευθυγραμμιστούν σε αυτό και να το κάνουν πραγματικότητα.

- Τι δεν γνωρίζουμε για τους ηγέτες;

Καταρχήν το προφανές, ότι ευτυχώς είναι άνθρωποι με αδυναμίες και τρωτά σημεία όπως ο υπόλοιπος κόσμος. Αυτό, που τους διαφοροποιεί, είναι το ότι παρότι γνωρίζουν ότι είναι τρωτοί, τολμούν και αγωνίζονται, εμπλέκονται σε καταστάσεις επικίνδυνες, απρόβλεπτες, συναισθηματικά φορτισμένες και κρατάνε τον εαυτό τους υπόλογο για να υπηρετούν τους άλλους και το ευρύτερο καλό.

Από την άλλη πλευρά, καλό είναι να αναγνωρίζουμε ότι ξέρουμε μόνο όσα μας έχουν αποκαλύψει και ότι ακόμη και αυτά τα βλέπουμε συνήθως από τη δική μας οπτική γωνία. Έτσι έχουμε μια ελλιπή αντίληψη του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργούν και των θεμάτων που τους κρατάνε άγρυπνους το βράδυ. Θα ωφελούμαστε πολύ, αν την ενσυναίσθηση, που εμείς περιμένουμε από τους ηγέτες, την επιδεικνύαμε και εμείς προς αυτούς!

-Ποια βιβλία προτείνετε για έναν που φιλοδοξεί να γίνει ηγέτης;

Υπάρχει τεράστια βιβλιογραφία πάνω σε θέματα ηγεσίας και μία λίστα μάλλον δεν είναι αρκετή. Καθώς ο ίδιος διαβάζω πολύ, ξέρω ότι κάθε βιβλίο ανοίγει την όρεξη για να μάθεις περισσότερα, να εμβαθύνεις διαβάζοντας και άλλα βιβλία. Αυτό, που μπορώ να μοιραστώ, είναι κάποια από τα βιβλία, που εμένα με επηρέασαν περισσότερο και με έκαναν να στοχαστώ και να καταλάβω καλύτερα κάποια πράγματα. Θα αναφέρω, λοιπόν, μόνο τρία: Το “Dare to Lead” της Brené Brown, που ανέφερα και παραπάνω. Το “Why Motivating People Doesn’t Work… and What Does” της Susan Fowler, που πραγματεύεται την ουσία της παρακίνησης και το άβολο γεγονός ότι μπορείς να παρακινήσεις μόνο τον εαυτό σου! Και ότι για τους άλλους το μόνο που μπορείς και οφείλεις να κάνεις είναι να δημιουργήσεις ένα περιβάλλον όπου αυτοί θα επιλέξουν να παρακινήσουν τον εαυτό τους: «Δεν μπορείς να κάνεις τίποτε για το ψάρι. Μπορείς όμως να κάνεις πολλά για το νερό μέσα στο οποίο κολυμπάει το ψάρι!». Και τέλος το βιβλίο του Ed Catmull, CEO της Pixar, “Creativity, Inc.”, υπόδειγμα του πώς να δημιουργείς ένα περιβάλλον όπου ανθίζει η δημιουργικότητα κάθε εργαζόμενου και συνεργάτη.