Το έπος του 1940 πίσω από τις κάμερες:10+1 ελληνικές ταινίες που άφησαν εποχή

Το έπος του 1940 μπορεί να γράφτηκε στα χιονισμένα βουνά της Πίνδου, στην καθημερινή αντίσταση των Ελλήνων από άκρη σε άκρη της χώρας αλλά καταγράφηκε επίσης, πολύ πειστικά, και από τις κινηματογραφικές κάμερες αρκετά χρόνια αργότερα.

Οι ταινίες που γυρίστηκαν με αφορμή τον πόλεμο του 1940 είναι δεκάδες αλλά ξεχωρίσαμε τις δέκα που μας σημάδεψαν λίγο παραπάνω.

Κοντσέρτο για πολυβόλα (1967)

Το Κοντσέρτο για πολυβόλα είναι μια έγχρωμη πολεμική ταινία παραγωγής 1967, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου και σενάριο Νίκου Φώσκολου, με πρωταγωνιστές τους Τζένη Καρέζη, Μάνο Κατράκη, Κώστα Καζάκο, Ανδρέα Μπάρκουλη, Ζώρα Τσάπελη και Σπύρο Καλογήρου.

Η Νίκη Βάρσου (Τζένη Καρέζη), μια πολιτική υπάλληλος στο Γενικό Επιτελείο Στρατού, παραμονές του πολέμου του 1940, παραδίδει στρατιωτικά έγγραφα στους Ιταλούς, οι οποίοι την εκβιάζουν με τη ζωή του αδελφού της, που τον κρατούν αιχμάλωτο.

Η πράξη της αποκαλύπτεται και κινδυνεύει να καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά ο υποστράτηγος Καραγιαννόπουλος με το ψευδώνυμο Δαρείος (Μάνος Κατράκης) της προτείνει να συνεχίσει να προμηθεύει τους Ιταλούς με έγγραφα, πλαστά όμως αυτή τη φορά. Μαζί της, όμως, μπλέκει και ο Αλέξης Θεοδώρου (Κώστας Καζάκος), ένας νεαρός λοχαγός πεζικού, που είναι ερωτευμένος μαζί της.

Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά (1969)

Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά είναι μια έγχρωμη δραματική ταινία παραγωγής Φίνος Φιλμ, του 1969, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου, και σενάριο Λάκη Μιχαηλίδη και Ανθής Δημοπούλου. Πρωταγωνιστούν οι Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Άγγελος Αντωνόπουλος και Παντελής Ζερβός.

Η Μυρτώ Θεοδώρου (Αλίκη Βουγιουκλάκη) είναι μία όμορφη δασκάλα που διορίζεται σε ένα απομακρυσμένο χωριό, την Κρυόβρυση, λίγο πριν ξεσπάσει ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος. Η νεαρή δασκάλα είναι γεμάτη αγάπη για το λειτούργημά της, αλλά και για τους μαθητές της. Με πρωτοποριακές ιδέες στην εκπαίδευση, αποφεύγει τις τιμωρίες και το ξύλο, παρότι στην αρχή τα πιτσιρίκια σκέφτονται διάφορα καψόνια.

Τις μεθόδους της δεν εγκρίνουν οι γονείς με τις αναχρονιστικές αντιλήψεις.Το χωριό εναντιώνεται όταν η δασκάλα συνάπτει δεσμό με τον Στέφανο (Δημήτρης Παπαμιχαήλ), γεωπόνο και γιο του προέδρου (Παντελής Ζερβός). Το ζευγάρι αποφασίζει να παντρευτεί στις 27 Οκτωβρίου 1940, στο τέλος του γλεντιού όμως, τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου ξεσπά ο πόλεμος και ο Στέφανος φεύγει για το μέτωπο. Τα νέα που φτάνουν είναι δυσάρεστα, καθώς γίνεται γνωστό ότι ο άνδρας της Μυρτώς είναι νεκρός.

Οχι, 1969

Το Όχι είναι μία ελληνική πολεμική ταινία, παραγωγής 1969 σε σκηνοθεσία Ντίμη Δαδήρα και σενάριο Αντώνη Δαυίδ και Σταμάτη Φιλιππούλη, με πρωταγωνιστές τον Κώστα Πρέκα, τη Βέρα Κρούσκα, τον Στέφανο Στρατηγό και τον Χρήστο Πολίτη. 

Το 1940, μια ερωτική ιστορία εξελίσσεται στην Αθήνα, λίγο πριν ξεσπάσει ο ελληνοϊταλικός πόλεμος. Ο υπολοχαγός Δημήτρης Νικολάου (Κώστας Πρέκας) αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Ιταλίδα μνηστή του, Στέλλα Σαλβατόρε (Βέρα Κρούσκα), για να πάει στην ελληνοαλβανική μεθόριο να πολεμήσει λίγο μετά την επίθεση των Ιταλών.

Η μάχη της Κρήτης, 1970

Η μάχη της Κρήτης είναι μια πολεμική ταινία του 1970, σε παραγωγή Τζέιμς Πάρις και σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη. Το σενάριο είναι του Βασίλη Μανουσάκη, το οποίο διασκευάστηκε από σενάριο του Σταμάτη Φιλιππούλη και πρωταγωνιστούν οι Χρήστος Πολίτης, Γιώργος Τζώρτζης, Στέφανος Στρατηγός, Άννα Μαντζουράνη και Φερνάντο Σάντσο.

Τον Μάιο του 1941, μετά την πτώση της ηπειρωτικής Ελλάδας και λίγο πριν από την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, ένας τολμηρός πρωτοετής εύελπις, ο Νικηφόρος Καλλέργης (Χρήστος Πολίτης), αναλαμβάνει την μεταφορά του χρυσού της Τράπεζας της Ελλάδος στη Μέση Ανατολή με πρώτο σταθμό την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη πάνω στο νοσοκομειακό πλοίο Νηρεύς. Παρά τα εμπόδια που θα συναντήσει στον δρόμο του, θα καταφέρει να φτάσει στο νησί, όπου οι Γερμανοί ήδη έχουν αρχίσει τις επιθέσεις μέσω αλεξιπτωτιστών.

Μια γυναίκα στην αντίσταση (1970)

Ταινία του Ντίνου Δημόπουλου παραγωγής 1970 με πρωταγωνιστές την Τζένη Καρέζη, τον Κώστα Καζάκο, τον Άγγελο Αντωνόπουλο και τον Δήμο Σταρένιο.
Την 27η Οκτωβρίου 1940, η Άννα (Τζένη Καρέζη) γιορτάζει με τον αρραβωνιαστικό της Δημήτρη, τους γονείς και τους συγγενείς τους στο εξοχικό τους έξω από την Καστοριά. Την επόμενη μέρα, οπότε θα κηρυχτεί και ο πόλεμος, ο Δημήτρης, ο αδελφός της, Γιώργος, και ο αντισυνταγματάρχης πατέρας της θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή.

Αυτοί που μίλησαν με τον θάνατο (1970)

Σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη- με ένα καστ αστέρων όπως οι Ζωή Λάσκαρη, Γιάννης Φέρτης, Νικηφόρος Νανέρης, Βαγγέλης Σειλινός, Ελένη Ζαφειρίου και Μάνος Κατράκης- η ταινία ακολουθούσε την αντίσταση μιας παρέας νέων στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι γενναίοι του Βορρά (1970)

Οι Γενναίοι του Βορρά είναι μια ακόμη ελληνική παραγωγή του 1970, σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη και σενάριο Γιώργου Λαζαρίδη και Αντώνη Δαυίδ. Πρωταγωνιστούν μεταξύ άλλων, ο Βασίλης Αυλωνίτης, ο Πέτρος Φυσσούν, η Ξένια Καλογεροπούλου , η Άννα Φόνσου, ο Σταύρος Ξενίδης, η Κάκια Παναγιώτου και η Ίλυα Λιβυκού.

Οι Γερμανοί, μετά την εισβολή τους στην Ελλάδα, και παρά τις διαβεβαιώσεις ότι δεν θα επιτρέψουν την είσοδο βουλγαρικών στρατευμάτων στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, τις παραδίδουν στους Βούλγαρους και τους κομιτατζήδες.

Οι Βούλγαροι αρχίζουν την τρομοκρατία και τις βιαιότητες εις βάρος του ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας. Ενώ συμβαίνουν αυτά, ένας Έλληνας αξιωματικός από την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, ο Νίκος Δεβετζής (Γιάννης Βόγλης), με το φίλο του, τον Βασίλη Άνθιμο (Πέτρος Φυσσούν), αποφασίζουν να γυρίσουν στο χωριό τους που βρίσκεται υπό την κατοχή ομάδας κομιτατζήδων με επικεφαλής τον Στεπάν Ράικο (Λάκης Κομνηνός) και αρχίζουν την αντίσταση κατά των Βουλγάρων.

Υπολοχαγός Νατάσα (1970)

Το Υπολοχαγός Νατάσσα είναι ελληνική δραματική πολεμική ταινία του Νίκου Φώσκολου με πρωταγωνιστές την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Η ταινία αποτέλεσε τη μεγαλύτερη επιτυχία στον ελληνικό κινηματογράφο με τα περισσότερα εισιτήρια που είχαν κοπεί ποτέ έως και το 1999.

Υπερπαραγωγή για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής -με γυρίσματα και στο εξωτερικό- διαδραματίζεται κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής με τους δύο πρωταγωνιστές σε ρόλους πατριωτών που λαμβάνουν μέρος στην αντίσταση.

Υποβρύχιο Παπανικολής (1971)

Το Υποβρύχιο Παπανικολής είναι μια παραγωγή του 1971, σε σκηνοθεσία Γιώργου Ζερβουλάκου και σενάριο Δημήτρη Ζαννίδη με πρωταγωνιστές τους Κώστα Καζάκο, Γιάννη Φέρτη και Αιμιλία Υψηλάντη.

Παράλληλα με την επίθεση του ιταλικού στρατού στα ελληνοαλβανικά σύνορα, η Ελλάδα δέχεται τα πυρά της ιταλικής αεροπορίας. Το υποβρύχιο «Παπανικολής» με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Μίλτο Ιατρίδη (Κώστας Καζάκος) και ύπαρχο τον υποπλοίαρχο Βασίλη Ασλάνογλου (Γιάννης Φέρτης), παίρνει εντολή να περιπολεί στον Πατραϊκό κόλπο. 

28η Οκτωβρίου, ώρα 5.30 (1971)

Το 28η Οκτωβρίου ώρα 5:30 είναι επίσης μια ταινία παραγωγής 1971, σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη και παραγωγή Τζέιμς Πάρις. Το σενάριο είναι του Διονύση Τζεφρώνη και πρωταγωνιστούν οι Χρήστος Πολίτης, Βέρα Κρούσκα και Λάκης Κομνηνός.

Η κήρυξη του πολέμου βρίσκει τους κατοίκους ενός μικρού μακεδονικού χωριού, της Μικρής Λεύκας, σε γλέντι, αλλά τα παλικάρια σταματούν αμέσως το χορό και ξεκινούν για τον πόλεμο.

Κατάσκοπος Νέλλη (1981)

Πρόκειται για ένα κατασκοπευτικό ρομάντζο με πρωταγωνίστρια την αξέχαστη Αλίκη Βουγιουκλάκη. Η σκηνοθεσία είναι του Τάκη Βουγιουκλάκη και το σενάριο του Νίκου Φώσκολου. Πρωταγωνιστούν επίσης, οι Δάνης Κατρανίδης, Ντίνος Ηλιόπουλος, Φαίδων Γεωργίτσης και Καίτη Λαμπροπούλου.

Η Νέλλη ήταν μια Ελληνίδα που σπούδαζε κλασικό τραγούδι στο Βερολίνο του 1936. Αναγκάζεται να παρατήσει τις σπουδές της και με τη βοήθεια του Βίλυ Φόστερ, ενός γνωστού χορευτή-τραγουδιστή, ο οποίος της εκμυστηρεύεται ότι είναι Εβραίος και ζει με πλαστά χαρτιά στο Βερολίνο, κάνει το ντεμπούτο της σαν τραγουδίστρια σε ένα μιούζικ χολ του Βερολίνου. Η επιτυχία της είναι πρωτοφανής, και η Νέλλη γίνεται γρήγορα διάσημη σε όλη τη Γερμανία.

Όταν ξεσπά ο πόλεμος, η Νέλλη και ο Βίλυ βρίσκονται στην Ελλάδα και μπαίνουν στην Αντίσταση. Στο κέντρο στο οποίο τραγουδάει, συχνάζουν Γερμανοί αξιωματικοί, και με αυτό τον τρόπο μπορεί να παίρνει πληροφορίες τις οποίες μεταφέρει στην Αντίσταση.

Με στοιχεία από Wikipedia