Αυστραλία: Οι επιθέσεις από καρχαρίες αυξάνονται - Η τεχνολογία «σύμμαχος» για την αντιμετώπισή τους

Οι επιθέσεις από καρχαρίες σε λουόμενους ή σε φίλους των θαλάσσιων σπορ, είναι ένα φαινόμενο με αυξητικές τάσεις σε όλο τον κόσμο.

Μια χώρα που παραδοσιακά είχε μεγάλο πρόβλημα από τις επιθέσεις καρχαριών, απομακρύνεται από τα παραδοσιακά εργαλεία καταπολέμησης των καρχαριών, όπως τα προστατευτικά δίχτυα μέσα στη θάλασσα και υιοθετεί νέες τεχνολογίες.

Επί του παρόντος, η Αυστραλία διαθέτει τη μεγαλύτερη επιχείρηση παρακολούθησης των ακτών από drones στον κόσμο και εγκαθιστά μη θανατηφόρες παγίδες, ή αλλιώς drumlines, που ειδοποιούν τις αρχές όταν ένας καρχαρίας τσιμπήσει το δόλωμα. Αυτά τα μέτρα επιτρέπουν στις αρχές να παρακολουθούν τους καρχαρίες όπως ποτέ άλλοτε και έχουν μετατρέψει την Αυστραλία σε εργαστήριο για τους τρόπους πρόληψης των επιθέσεων από καρχαρίες.

Οι αξιωματούχοι δοκιμάζουν τηλεχειριζόμενα και τηλεκατευθυνόμενα drones, καθώς και τρόπους ενσωμάτωσης της τεχνητής νοημοσύνης. Όμως μέχρι να αναπτυχθεί ευρέως η εν λόγω τεχνολογία, πολλές περιοχές παραμένουν χωρίς παρακολούθηση.

Πέρυσι σημειώθηκαν 10 θανατηφόρες επιθέσεις καρχαριών σε παγκόσμιο επίπεδο και οι τέσσερις από αυτές έγιναν στην Αυστραλία, σύμφωνα με το Διεθνές Αρχείο Επιθέσεων Καρχαριών του Πανεπιστημίου της Φλόριντα. Αν και ο αριθμός αυτός ήταν χαμηλότερος από τους έξι θανάτους στα ύδατα της Αυστραλίας το 2020, η τάση ήταν ανοδική: Από το 2012 έως το 2018 υπήρξαν μόνο μία ή δύο θανατηφόρες επιθέσεις καρχαριών ετησίως, ενώ το 2019 δεν υπήρξε καμία.

Πέρυσι μια γυναίκα δαγκώθηκε από καρχαρία στο λιμάνι του Σίδνεϊ, η πρώτη επίθεση εδώ και μια δεκαετία. Το περιστατικό και μια θανατηφόρα επίθεση στον ποταμό Swan του Περθ ένα χρόνο νωρίτερα, έχουν προκαλέσει φόβους ότι τα θερμότερα νερά που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή κάνουν τους καρχαρίες να παραμένουν σε ορισμένες περιοχές, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας και του πληθυσμού οδηγεί περισσότερους ανθρώπους στον ωκεανό.

Μια αρχαία απειλή

Ψηλά πάνω την παραλία Bondi Beach βρίσκεται μια βραχογραφία των Αβοριγίνων που δείχνει αυτό που μπορεί να είναι η πρώτη καταγεγραμμένη επίθεση καρχαρία από την ανθρωπότητα. Οι Βρετανοί άποικοι βρήκαν το λιμάνι του Σίδνεϊ «γεμάτο» από αυτά τα ψάρια. Και όταν ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, ο δημιουργός του Σέρλοκ Χολμς, το επισκέφθηκε το 1920, θαύμασε ότι «το γεγονός ότι το νερό σφύζει από καρχαρίες δεν φαίνεται να προκαλεί φόβο σε αυτούς τους ανθρώπους με γερά νεύρα».

Ωστόσο, ακόμη και αυτά τα γερά νεύρα έχουν κατά καιρούς δοκιμαστεί. Όταν οι επιθέσεις αυξήθηκαν τη δεκαετία του 1930 εξαιτίας των απορριμμάτων κοντά στις ακτές του Σίδνεϊ, οι αρχές τοποθέτησαν δίχτυα γύρω από τις δημοφιλείς παραλίες.

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, τα δίχτυα είναι ακόμη στη θέση τους: Υπήρχαν 51 κατά μήκος 150 μιλίων ακτογραμμής κοντά στο Σίδνεϊ αυτό το καλοκαίρι, τα οποία διαχειρίζεται το Τμήμα Πρωτογενών Βιομηχανιών της Νέας Νότιας Ουαλίας (DPI).

Οι κρατικοί υπάλληλοι ελέγχουν τα δίχτυα κάθε λίγες ημέρες. Στα «είδη-στόχοι» -λευκοί καρχαρίες, καρχαρίες-τίγρεις και καρχαρίες-ταύροι, τα είδη με τις περισσότερες επιθέσεις- που βρίσκονται ζωντανά, τοποθετούνται ακουστικές συσκευές και οδηγούνται στη θάλασσα. Όμως τα περισσότερα άγρια ψάρια που αλιεύονται δεν είναι καρχαρίες -πόσο μάλλον επικίνδυνα- και είναι ήδη νεκρά μέχρι να ανακαλυφθούν.

«Τα δίχτυα για καρχαρίες προκαλούν ένα απίστευτο κόστος για την υπόλοιπη θαλάσσια ζωή», αναφέρει ο Duncan Heuer από τη Saving Norman, μια ομάδα αφιερωμένη στους απειλούμενους με εξαφάνιση γκρίζους καρχαρίες.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το μεγαλύτερο επιχείρημα κατά των διχτυών είναι ότι δεν λειτουργούν. Βρίσκονται περίπου 13 πόδια κάτω από την επιφάνεια, καταλήγουν αρκετά πάνω από τον πυθμένα του ωκεανού και έχουν μήκος μόνο 500 πόδια. Σχεδόν τις μισές φορές που πιάνεται ένας καρχαρίας, βρίσκεται ήδη στην πλευρά της ακτής του διχτυού, πρόσθεσε. Και το 17% των απρόκλητων επιθέσεων έχουν συμβεί σε παραλίες με δίχτυα, σύμφωνα με το DPI.

Τα δίχτυα δίνουν στους παραθεριστές μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας, καθιστώντας τους πολιτικούς απρόθυμους να τα καταργήσουν, δήλωσε ο Chris Pepin-Neff, ειδικός σε θέματα δημόσιας πολιτικής για την πρόληψη επιθέσεων.

Το DPI εξακολουθεί να λέει ότι τα δίχτυα μειώνουν τις ατυχείς συναντήσεις με καρχαρίες, εντούτοις η στάση του έχει μαλακώσει. Μια πρόσφατη μελέτη, στους συγγραφείς της οποίας περιλαμβάνονται επιστήμονες του DPI, ανέφερε ότι «δεν μπόρεσε να εντοπίσει διαφορές στο ποσοστό συναντήσεων» μεταξύ καρχαριών και ανθρώπων σε παραλίες με δίχτυα σε σχέση με τις παραλίες χωρίς δίχτυα από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Πέρυσι, οι μισές κοινότητες με δίχτυα ψήφισαν να αφαιρεθούν.

Τελικά, η κυβέρνηση της κάθε πολιτείας είναι αυτή που θα αποφασίσει. Ο πρωθυπουργός της Νέας Νότιας Ουαλίας Chris Minns θέλει να απαλλαγεί από τα δίχτυα - με μια επιφύλαξη. «Πρέπει να έχω εμπιστοσύνη ότι η αντικατάστασή τους, οι νέες τεχνολογίες, είναι εξίσου καλές», δήλωσε πέρυσι.

Nέα στρατηγική

«Ο κόσμος ακούει "drumline" και νομίζει ότι σκοτώνουμε τους καρχαρίες, αλλά δεν το κάνουμε», δήλωσε ο Paul Butcher, επιστήμονας του DPI. Αντιπαραβάλλει την τεχνολογία με τη χρήση των παραδοσιακών drumlines από την πολιτεία του Κουίνσλαντ, τα οποία αφήνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας, είναι θανατηφόρα και έχουν προκαλέσει οργή.

Τα νέα drumlines εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στη Νέα Νότια Ουαλία το 2015, μετά από τέσσερις επιθέσεις καρχαριών -η μία θανατηφόρα- σε διάστημα μόλις μιας εβδομάδας, που προκάλεσαν φόβο στις συνήθως χαλαρές κοινότητες των σέρφερς κοντά στο Byron Bay, βόρεια του Coffs Harbour.

Το πρόγραμμα, το οποίο έχει αναπτυχθεί βοηθά στην ασφάλεια των ανθρώπων: Οι καρχαρίες τείνουν να αποφεύγουν για μερικούς μήνες τα μέρη όπου έχουν πιαστεί, σύμφωνα με τον Butcher. Όμως βοηθά επίσης τους ανθρώπους να μάθουν για τα ψάρια μέσω του DNA και των δεδομένων εντοπισμού.

Τα drumlines συνεργάζονται με 37 σημαδούρες ακρόασης, οι οποίες ειδοποιούν τους ναυαγοσώστες και ορισμένους παραθεριστές όταν πλησιάζει ένας καρχαρίας με συσκευή.

Η ιδέα είναι να αντικατασταθούν τελικά τα δίχτυα για καρχαρίες του Σίδνεϊ με τις νεότερες, μη θανατηφόρες τεχνολογίες.

«Όμως πρέπει να υπάρξει κάποια κυβέρνηση σε κάποιο στάδιο που όταν θα είναι ικανοποιημένη με την έρευνα, θα αντικαταστήσει τα δίχτυα για καρχαρίες με drumlines και drones», υποστηρίζει ο Butcher.

Η νέα τεχνολογία δεν είναι τέλεια. Μερικές φορές τα drumlines πυροδοτούν λανθασμένους συναγερμούς. Τα θολά νερά ή η θαλάσσια βλάστηση μπορεί να εμποδίζει τους χειριστές των drones να παρακολουθούν τους καρχαρίες, ενώ οι κακές καιρικές συνθήκες μπορεί να καθηλώσουν ορισμένα μηχανήματα. Και τα drones είναι τόσο καλά όσο και οι χειριστές τους, οι οποίοι πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση επί ώρες.

«Χρειαζόμαστε πολύ καφέ», εξηγεί ο Paolo Cattaneo, ένας χειριστής drone. Όπως και τα drumlines, το πρόγραμμα έχει εξελιχθεί από ένα μικρό πείραμα το 2017 στη μεγαλύτερη τέτοια επιχείρηση στον κόσμο. Περισσότεροι από 200 πληρωμένοι χειριστές παρακολουθούν, 50 περιοχές κατά μήκος της ακτής της πολιτείας από τις 9 π.μ. έως τις 4 μ.μ. κατά τη διάρκεια τεσσάρων πολυσύχναστων περιόδων σχολικών διακοπών. Υπάρχουν επίσης μερικές εκατοντάδες εθελοντές όλο το χρόνο.

Η Νέα Νότια Ουαλία συνήθιζε να χρησιμοποιεί αεροπλάνα, τα οποία απελευθέρωναν κόκκινη σκόνη αν εντόπιζαν καρχαρία. Στη συνέχεια η πολιτεία πέρασε στα ελικόπτερα, αλλά αποδείχθηκαν ακριβά και αναποτελεσματικά.

Φθηνή λύση

Όπως και στο πεδίο της μάχης, τα drones αποδεικνύονται φθηνότερα και πιο αποτελεσματικά στην παραλία. Αν ο Cattaneo εντοπίσει κάτι, ρίχνει το drone του στα 15 μέτρα και αρχίζει να καταγράφει. Τα διαγράμματα στην οθόνη του τον βοηθούν να εκτιμήσει το μέγεθος ενός καρχαρία. Αν πρόκειται για λευκό καρχαρία, καρχαρία τίγρη ή καρχαρία ταύρο και πλησιάσει σε απόσταση περίπου 1.000 ποδιών από την παραλία, θα πει στους ναυαγοσώστες να καθαρίσουν τα νερά. Στις έξι εβδομάδες κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, καθώς το αυστραλιανό καλοκαίρι βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, οι πιλότοι των drones εντόπισαν 164 καρχαρίες.

Η DPI πειραματίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσει τους χειριστές των drones να εντοπίζουν τα επικίνδυνα είδη. Δοκιμάζει επίσης την τακτική «drones in a box», τα οποία αποθηκεύονται σε παραλίες και αναπτύσσονται εξ αποστάσεως, όπως και τα drones μεγάλης εμβέλειας που μπορούν να πετάξουν έως και 60 μίλια μακριά.

Είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν συμπεράσματα αν θα αναχαιτίσει την αύξηση των επιθέσεων. Όμως μέχρι στιγμής, σε ένα διάστημα πέντε ετών, δεν έχει υπάρξει κανένα περιστατικό σε παραλία που προστατεύεται είτε με drones είτε με τα νέα drumlines, σε σύγκριση με τα 19 στην αντίστοιχη χρονική περίοδο πριν.

Ωστόσο, ορισμένοι προειδοποιούν για την υπερβολική εμπιστοσύνη στην τεχνολογία. Το πρόγραμμα κοστίζει στη Νέα Νότια Ουαλία περίπου 14 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, περισσότερα από όσα μπορούν να διαθέσουν πολλές άλλες περιοχές. Και ακόμη και στο μέλλον, αν οι παραλίες περιπολούνται συνεχώς από drones, δεν θα είναι δυνατόν να αποτραπεί κάθε επίθεση από καρχαρία.