Πρωταπριλιάτικα αστεία εν καιρώ fake news

Παλαιότερα τα ΜΜΕ σκαρφίζονταν απίστευτες ιστορίες την 1η Απριλίου. Τα πράγματα ωστόσο άλλαξαν τα τελευταία χρόνια λόγω της συστηματικής διασποράς ψευδών ειδήσεων.

Πότε ξεκίνησαν τα πρωταπριλιάτικα αστεία και γιατί; Σαφής απάντηση δεν φαίνεται να υπάρχει. Λέγεται ότι όταν το 1582 ο Πάπας Γρηγόριος ο XIII αποφάσισε τη μετάβαση από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ημερολόγιο μετέφερε το ξεκίνημα της νέας χρονιάς την 1η Ιανουαρίου. Όποιοι γιόρταζαν τη νέα χρονιά την 1η Απριλίου γίνονταν περίγελος και στόχος περιπαιχτικών σχολίων.

Τα τελευταία χρόνια πολλά έχουν αλλάξει. Πολλά αστεία γίνονται viral σε ολόκληρο τον πλανήτη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Έχει συμβεί πολλές φορές χιουμοριστικές ειδήσεις να υιοθετηθούν από ειδησεογραφικές ιστοσελίδες ή να γίνουν ακόμα και πρωτοσέλιδα παγκοσμίως. Η «παραπληροφόρηση» αυτή χωρίς να υπάρχει δόλος ενδέχεται να πλήξει το κύρος μέσων ενημέρωσης, τα οποία από λάθος ή λόγω χρονικής πίεσης προχωρούν σε δημοσίευση χωρίς να κάνουν τους απαραίτητους ελέγχους ως οφείλουν να πράξουν.

Ο Πλούτωνας έγινε ξανά… πλανήτης

Για παράδειγμα: Η διαδικτυακή πλατφόρμα Futurism.com δημοσίευσε την πρωταπριλιά του 2017 ένα άρθρο με τίτλο «Ο Πλούτωνας κατηγοριοποιείται επίσημα ξανά ως πλανήτης» προσθέτοντας την αλλαγή του στάτους του από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση. Ας σημειωθεί ότι ο Πλούτωνας χαρακτηρίζεται πλανήτης-νάνος και όχι πλανήτης από τον Αύγουστο του 2006. Παρόλο που επρόκειτο για πρωταπριλιάτικο αστείο, η «είδηση» υιοθετήθηκε από ιστοσελίδες χωρίς να γίνει στοιχειώδης έλεγχος. Όταν ο εκδοτικός οίκος λεξικών Collins ανακήρυξε τη λέξη «Fake News» λέξη της χρονιάς το 2017, διάφορες εφημερίδες σε όλο τον κόσμο αποφάσισαν να σταματήσουν τη δημοσίευση πρωταπριλιάτικων αστείων φοβούμενες για το κύρος και την αξιοπιστία τους στην κοινή γνώμη.

Ο Μάγκνους Κάρλσον, αρχισυντάκτης της σουηδικής εφημερίδας Smalandsposten, εξήγησε στον ιστότοπο της εφημερίδας: «Δουλεύουμε με πραγματικές ειδήσεις, ακόμη και την 1η Απριλίου». Τα τελευταία χρόνια ακόμα και η Google, που δημοσίευε παλαιότερα διάφορα αστεία, έχει γυρίσει την πλάτη στα πρωταπριλιάτικα αστεία. Σημείο καμπής για τα πρωταπριλιάτικα αστεία θεωρείται και το έτος πανδημίας 2020, όταν μετά τον εντοπισμό του κορωνοϊού η παραπληροφόρηση έγινε καθημερινό φαινόμενο.

Αγαπημένα πρωταπριλιάτικα αστεία

Εμείς όμως συνεχίζοντας και τιμώντας την όμορφη παράδοση του πρωταπριλιάτικου αστείου παραθέτουμε μερικά από εκείνα που έκαναν πρωτοσέλιδα την εποχή τους:

1977: Από πού πάνε για το νησί San Serriffe;

Την 1η Απριλίου η βρετανική Guardian δημοσίευσε άρθρο με αφορμή τη 10η ημέρα ανεξαρτησίας του τροπικού νησιού San Serriffe, ενός μικρού επίγειου παραδείσου κοντά στις Σεϋχέλλες. Το επτασέλιδο ρεπορτάζ συνοδευόταν από έναν χάρτη του αρχιπελάγους, στον οποίο αποτυπώνονταν χωριά, λιμάνια και περιοχές, των οποίων τα ονόματα ήταν στην ουσία λογοπαίγνια.

1993: Για λόγους αναπαραγωγής

Την πρωταπριλιά του 1993 η Δυτικογερμανική Ραδιοφωνία WDR αναφέρθηκε σε απόφαση του δήμου Κολωνίας, με την οποία απαγορευόταν σε όσους έκαναν τζόκινγκ στα πάρκα της πόλης να τρέχουν πάνω από 10 χιλιόμετρα την ώρα για να μην ενοχλήσουν τους σκίουρους κατά την περίοδο ζευγαρώματος.

2009: Οργή για ψεύτικα πάντα

Η εφημερίδα Taipei Times έγραφε την 1η Απριλίου του 2009: «Οι σχέσεις μεταξύ Ταϊβάν και Κίνας υπέστησαν σοβαρό πλήγμα χθες, όταν προέκυψε ότι τα αρκουδάκια πάντα του ζωολογικού κήπου της Ταϊπέι δεν είναι αυτό που φαίνονται».

2016: Όχι γυμνό παρακαλώ

Το 2016 το National Geographic, διάσημο παγκοσμίως για τα ντοκιμαντέρ φύσης, ανακοίνωσε στο Twitter ότι δεν θα δημοσιεύει πλέον φωτογραφίες γυμνών ζώων.

Πηγή: Deutsche Welle: Χανς Μπρέντα / Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος