Εισβολή στην Ουκρανία: Δύο χρόνια ήταν αρκετά για να αλλάξουν το πώς αντιλαμβανόμαστε τον πόλεμο
Από τότε που ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή του στην Ουκρανία, οι στρατιωτικοί αναλυτές, οι παγκόσμιοι ηγέτες και οι πολίτες εξετάζουν τις λεπτομέρειες του πολέμου για να αντλήσουν διδάγματα από την μεγαλύτερη σύγκρουση στην Ευρώπη από το 1945.
Δύο χρόνια πολέμου στην Ουκρανία έχουν αλλάξει τον τρόπο σκέψης των ενόπλων δυνάμεων και το πώς αντιλαμβανόμαστε τον πόλεμο.
To Bloomberg παραθέτει μερικά παραδείγματα που έχουν ήδη αλλάξει την αντίληψη για τον πόλεμο.
«Τελειώνουν» οι μεγάλοι στρατοί
Αντί για άρματα μάχης και αεροπλάνα, τα ευέλικτα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν αναδειχθεί ως το νούμερο ένα όπλο της σύγκρουσης. Ξεπερνούν τα ογκώδη άρματα μάχης, σκοτώνουν στρατεύματα και έχουν επιτρέψει και στις δύο πλευρές να σπέρνουν τον όλεθρο πίσω από τις εχθρικές γραμμές.
Η πρωτοκαθεδρία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχει πυροδοτήσει ένα άλλο είδος ανταγωνισμού: τον αγώνα για την απενεργοποίησή τους μέσω παρεμβολών στα σήματα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της βιομηχανίας, η παγκόσμια αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών αναμένεται να φθάσει τα 260 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2030, αυξανόμενη σχεδόν κατά δέκα φορές σε σχέση με το έτος πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας. Η Ουκρανία δήλωσε την Παρασκευή ότι κατέρριψε κατά τη διάρκεια της νύχτας πλήθος μη επανδρωμένων αεροσκαφών τύπου Shahed που εκτοξεύτηκαν από τη Ρωσία και την κατεχόμενη Κριμαία.
Τα μη επανδρωμένα σκάφη δίνουν στους διοικητές και των δύο πλευρών μια εναέρια εικόνα του πεδίου μάχης, επιτρέποντάς τους να παρακολουθούν τις κινήσεις του εχθρού σε πραγματικό χρόνο -γεγονός που αποτελεί μέρος του γιατί η σύγκρουση έχει μετατραπεί σε πόλεμο φθοράς.
Επιστροφή στις παλιές «διαιρέσεις»
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει σφυρηλατήσει έναν πιο διπολικό κόσμο. Ανάγκασε τη Σουηδία και τη Φινλανδία να τρέξουν στην «αγκαλιά» του ΝΑΤΟ, αφού για πολύ καιρό αντιστέκονταν στην ένταξή τους στη συμμαχία από φόβο μήπως ανταγωνιστούν τη Ρωσία.
Η απόφαση αυτή ήρθε να συμβολίσει πώς ο κόσμος που πριν από τρεις δεκαετίες χαιρέτισε το τέλος μιας εποχής, βυθίζεται και πάλι στις παλιές διαιρέσεις μεταξύ Δύσης και υπολοίπων. Η Ουκρανία ξεκίνησε εκ νέου συζητήσεις να ενταχθεί τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού οι προοπτικές της βρίσκονταν για χρόνια στον πάγο.
Δεν έσπευσαν όλες οι χώρες να επιλέξουν πλευρά. Η Τουρκία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ που προωθείται ως διαμεσολαβητής μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, δεν προσχώρησε στις κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου. Ούτε το Ισραήλ ή πολλές από τις χώρες του λεγόμενου Νότου.
Οι κυρώσεις δεν είναι η λύση στο πρόβλημα
Τα κράτη-μέλη της G& έχουν επιβάλει μια εντυπωσιακή σειρά κυρώσεων στη Ρωσία τα τελευταία δύο χρόνια, αποκόπτοντάς την από τις αγορές της ενέργειας, των βασικών αγαθών και της τεχνολογίας. Μπλοκάρισαν μεγάλο μέρος της πρόσβασης της Μόσχας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, ακινητοποίησαν τα αποθεματικά της κεντρικής της τράπεζας και δέσμευσαν τα περιουσιακά στοιχεία εκατοντάδων φυσικών και νομικών προσώπων.
Παρόλα αυτά η επιβολή των μαζικών και σοβαρών συνεπειών που είχαν προβλεφθεί κατά την έναρξη του πολέμου, δεν απέτρεψαν τον πόλεμο της Ρωσίας ούτε οδήγησαν στην κατάρρευση της οικονομίας της. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ικανότητα της χώρας να παρακάμπτει τους περιορισμούς -ή να μετριάζει τις επιπτώσεις τους.
Με την πάροδο του χρόνου θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τη Ρωσία να διατηρήσει αυτές τις προσπάθειες: αναγκάστηκε να εκτρέψει σημαντικούς πόρους προς τις στρατιωτικές δαπάνες και αποκλείστηκε από βασικές εξαγωγικές αγορές. Το κόστος των εισαγωγών της έχει αυξηθεί. Σε αυτό το πλαίσιο, οι χώρες της G7 επικεντρώνονται στο να «πνίξουν» τις προσπάθειες της χώρας να αποφύγει επιλεγμένες κυρώσεις, όπως εκείνες που αφορούν τεχνολογίες και ηλεκτρονικά που χρησιμοποιούνται στα όπλα που προμηθεύεται μέσω τρίτων χωρών.
Η κρίσιμη σημασία της εφοδιαστικής αλυσίδας
Ο πόλεμος αποκάλυψε την κρίσιμη σημασία των εγχώριων αλυσίδων εφοδιασμού. Όταν η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερες στρατιωτικές προμήθειες, συνήθως πρέπει να διαπραγματευτεί με συμμάχους -όταν η Ρωσία το κάνει, είναι πιο συχνά σε θέση να ενισχύσει την παραγωγή στις βιομηχανίες που ελέγχει, πληρώνοντας σε ρούβλια.
Παρόλο που η Ρωσία αντιμετωπίζει κάποιες ελλείψεις και τα προϊόντα της τείνουν να είναι κατώτερα από εκείνα των αντιπάλων της, ενήργησε πιο γρήγορα σε πολεμική βάση. Έθεσε επίσης σε εφαρμογή εφοδιαστικές διόδους μέσω τρίτων χωρών για να αποκτήσει απαγορευμένα εξαρτήματα.
Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές χώρες άργησαν να ενισχύσουν τη στρατιωτική παραγωγή και να πατάξουν την παράκαμψη των κυρώσεων, καθώς συχνά έμπλεκαν σε διαδικαστικές συζητήσεις. Η ικανότητά τους να παράγουν και να προμηθεύονται πυροβολικό υστερεί σε σχέση με τη Ρωσία, με αποτέλεσμα το Κίεβο να ξεμένει από πυρομαχικά καθώς ο πόλεμος εισέρχεται στον τρίτο χρόνο του.
Θα μπορούσε να ξανασυμβεί
Σε μια ομιλία του λίγο μετά την έναρξη της εισβολής, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς αναφέρθηκε στη στιγμή αυτή ως Zeitenwende: μια βαθιά καμπή στην ιστορία. Ο όρος ήρθε να συμβολίσει τον τρόπο με τον οποίο η σύγκρουση κατέρριψε την αισιοδοξία ότι ένας πόλεμος τέτοιου μεγέθους δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί στο έδαφός της.
Μόλις τώρα, δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, η ίδια η Γερμανία ανταποκρίνεται στον στόχο του ΝΑΤΟ για στρατιωτικές δαπάνες ύψους 2% του ΑΕΠ. Όχι πολύ περισσότερα από τα μισά από τα υπόλοιπα 30 μέλη θα το επιτύχουν φέτος, αν και αυτό είναι ένα μεγάλο άλμα συγκριτικά με την περίοδο πριν από την έναρξη της σύγκρουσης.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει θορυβήσει τους Ευρωπαίους απειλώντας να ενθαρρύνει τη Ρωσία να εισβάλει σε χώρες που δεν δαπανούν αρκετά για την άμυνα. Έχουν όμως και αυτοί τα δικά τους κίνητρα για να λάβουν υπόψη τους αυτή την πίεση.
Έχοντας πιαστεί απροετοίμαστες, προσπαθώντας να κινηθούν στο προσκήνιο, χώρες από τη Δανία έως τη Γερμανία εργάζονται για την ενίσχυση της άμυνάς τους, με διαφορετικό βαθμό αποφασιστικότητας. Υπολογίζουν ότι μέσα σε λίγα χρόνια, ο Πούτιν μπορεί να είναι έτοιμος να επιτεθεί σε μια χώρα του ΝΑΤΟ.
«Αυτή η σύγκρουση θα φέρει πιθανώς επανάσταση στον πόλεμο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο», δήλωσε ο Ruslan Pukhov, επικεφαλής του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών, μιας δεξαμενής σκέψης στη Μόσχα.