Τα επόμενα επενδυτικά βήματα της EBRD στην Ελλάδα

Πεπεισμένη ότι η Ελλάδα «έχει όλα τα εφόδια για να γίνει μια επιτυχημένη οικονομία» και αισιόδοξη ότι η θετική πορεία των μεταρρυθμίσεων στη χώρα «θα συνεχιστεί με κάπως ταχύτερο ρυθμό» εμφανίζεται σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) για την Ελλάδα και την Κύπρο, Σαμπίνα Τζιούρμαν (Sabina Dziurman), επισημαίνοντας παράλληλα ότι «χρειάζονται επειγόντως προσοχή» τα εμπόδια που αναφέρονται από πολλούς 'Ελληνες και ξένους επενδυτές, όπως «ο τεράστιος όγκος της γραφειοκρατίας και ο εξαιρετικά αργός ρυθμός απονομής της δικαιοσύνης», ενώ «αν υπάρχει περιθώριο για μείωση των φορολογικών συντελεστών, τότε ασφαλώς αυτό θα ήταν χρήσιμο».

«Νομίζω ότι θα υπάρξουν αρκετά deals στην Ελλάδα, που θα μας κρατήσουν απασχολημένους για κάποιο καιρό ακόμη, αλλά ειλικρινά θα ήμουν πολύ ευχαριστημένη αν αυτά τελειώσουν πριν το 2025 και η EBRD δεν θα χρειάζεται πια. Αυτό θα ήταν πραγματική απόδειξη ότι η Ελλάδα έχει αρχίσει να ανακάμπτει πλήρως» λέει χαρακτηριστικά η κα Dziurman, η οποία διατυπώνει ακόμη την εκτίμηση ότι «εάν μία ή περισσότερες από τις μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις κλειδώσουν και αν χρειαστεί η στήριξη της EBRD, τότε ο όγκος των εργασιών μας στην Ελλάδα θα μπορούσε να είναι παρόμοιος με πέρυσι», έτος κατά το οποίο η χρηματοδότηση της Τράπεζας στη χώρα υπερέβη τα 2 δισ. ευρώ.

Ερωτηθείσα σε ποιους τομείς αναμένει ότι θα αναπτυχθούν τα περισσότερα πρότζεκτ της EBRD στην Ελλάδα κατά την περίοδο ώς το 2025, οπότε και λήγει η περίοδος παραμονής της Τράπεζας στη χώρα, η κα Dziurman απαντά ότι για το 2019 αναμένει ότι θα επικεντρωθεί σε συναλλαγές σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πιθανώς σε κάποια projects στον ξενοδοχειακό και στον τομέα των real estates.

«Στο πλαίσιο του έργου μας για στήριξη των κεφαλαιαγορών θα προσπαθήσουμε επίσης να συμμετάσχουμε στην έκδοση καλυμμένων ομολόγων από τράπεζες ή στην έκδοση εταιρικών ομολόγων. Εξετάζουμε ενεργά τις ευκαιρίες στην αγροβιομηχανία, έναν από τους πιο δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, καθώς και σε άλλες επιχειρήσεις που εξάγουν τα προϊόντα τους και θέλουν να αυξήσουν τις εξαγωγές τους. Είμαστε έτοιμοι επίσης να παράσχουμε στήριξη στις ιδιωτικοποιήσεις» υπογραμμίζει η κα Dziurman, η οποία σε λίγες ημέρες θα συμμετάσχει ως ομιλήτρια στο 4ο Oικονομικό Φόρουμ των Δελφών (Delphi Economic Forum), που θα πραγματοποιηθεί στις 28 Φεβρουαρίου ώς 3 Μαρτίου.

Προς τα μέσα του 2019, συνεχίζει, η EBRD θα ξεκινήσει «τη διαδικασία εντοπισμού των αναγκών και των "μεταβατικών κενών" της ελληνικής οικονομίας. Τα αποτελέσματα αυτής της διαγνωστικής διαδικασίας θα ενσωματωθούν αργότερα στη νέα της στρατηγική για την Ελλάδα, που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται στα μέσα του 2020 και θα διαρκέσει μέχρι και το τέλος του εργασιών της στη χώρα το 2025. Σε αυτό το στάδιο, δεν θα ήθελα να προεξοφλήσω την έκβαση αυτής της αναθεώρησης, αλλά ελπίζω ότι θα εντοπίσει την ανάγκη για ίδια κεφάλαια σε μια αγορά όπου πολλές επιχειρήσεις πάσχουν από υπερβολική μόχλευση».

Η επικεφαλής της ERBD για την Ελλάδα και την Κύπρο γνωστοποιεί ακόμη ότι εντός της επόμενης διετίας η Τράπεζα σχεδιάζει να προσφέρει εξειδικευμένη κατάρτιση σε 250 μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), σε συνεργασία με τοπικούς οργανισμούς εξαγωγών, ενώ παράλληλα θα υποστηρίξει και επιχειρηματικά ταξίδια για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και ξένων ΜμΕ. Υπενθυμίζεται ότι η EBRD ξεκίνησε να επενδύει στην Ελλάδα σε προσωρινή βάση το 2015, με στόχο να στηρίξει τη διαδικασία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, ενώ η αποστολή της στη χώρα παρατάθηκε πέρυσι ώς το 2025.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Sabina Dziurman στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Αλεξάνδρα Γούτα:

ΕΡ. Κατά το 2018 η χρηματοδότηση της ΕBRD στην Ελλάδα υπερέβη το επίπεδο των 2 δισ. ευρώ. Τι περιμένετε για το 2019 από την άποψη της συνολικής χρηματοδότησης σας για την ελληνική αγορά;

Πράγματι, το 2018 ήταν πολύ καλό έτος για την ΕBRD στην Ελλάδα. Από τότε που ξεκινήσαμε, πραγματοποιούμε όλο και περισσότερες επενδύσεις κάθε χρόνο, καταφέρνοντας να κάνουμε την Ελλάδα την τρίτη μεγαλύτερη χώρα της Τράπεζας, ξεπερνώντας το επίπεδο των 2 δισ. ευρώ (2,4 δισ. ευρώ συνολικά μέχρι σήμερα). Είμαστε ακόμα στη διαδικασία οριστικοποίησης του επιχειρηματικού μας σχεδίου για το τρέχον έτος, οπότε δεν μπορώ να πω σε τι επίπεδα θα ανέλθει η χρηματοδότηση. Εάν μία ή περισσότερες από τις μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις κλειδώσουν και αν χρειαστεί η στήριξη της EBRD, τότε ο όγκος των εργασιών μας θα μπορούσε να είναι παρόμοιος με πέρυσι. Γνώμονάς μας στην Ελλάδα είναι η ζήτηση και πάντα ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες, όσο η απαιτούμενη χρηματοδότηση ταιριάζει με τα γενικά μας κριτήρια.

ΕΡ. Δεδομένου ότι η ΕBRD συνεχίζει την παρουσία της στην Ελλάδα μέχρι το 2025, σε ποιους τομείς αναμένετε περισσότερα projects κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου; Λαμβάνοντας υπόψη τα θεμελιώδη στοιχεία της ελληνικής αγοράς, υπάρχουν εκτιμήσεις σχετικά με το επίπεδο της συνολικής χρηματοδότησης σας μεταξύ 2019 και 2025;

Για το 2019, αναμένω ότι η Τράπεζα θα επικεντρωθεί σε συναλλαγές σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πιθανώς σε κάποια projects στον ξενοδοχειακό και στον τομέα των real estates. Στο πλαίσιο του έργου μας για στήριξη των κεφαλαιαγορών θα προσπαθήσουμε επίσης να συμμετάσχουμε στην έκδοση καλυμμένων ομολόγων από τράπεζες ή στην έκδοση εταιρικών ομολόγων. Εξετάζουμε ενεργά τις ευκαιρίες στην αγροβιομηχανία, έναν από τους πιο δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, καθώς και σε άλλες επιχειρήσεις που εξάγουν τα προϊόντα τους και θέλουν να αυξήσουν τις εξαγωγές τους. Όπως είπα και προηγουμένως, είμαστε έτοιμοι επίσης να παράσχουμε στήριξη στις ιδιωτικοποιήσεις.

Προς τα μέσα του τρέχοντος έτους θα ξεκινήσουμε τη διαδικασία εντοπισμού των αναγκών και των "μεταβατικών κενών" της ελληνικής οικονομίας. Τα αποτελέσματα αυτής της διαγνωστικής διαδικασίας θα ενσωματωθούν αργότερα στη νέα μας στρατηγική για την Ελλάδα, που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται στα μέσα του 2020 και θα διαρκέσει μέχρι και το τέλος του εργασιών μας στη χώρα το 2025. Σε αυτό το στάδιο, δεν θα ήθελα να προεξοφλήσω την έκβαση αυτής της αναθεώρησης, αλλά ελπίζω ότι θα εντοπίσει την ανάγκη για ίδια κεφάλαια σε μια αγορά όπου πολλές επιχειρήσεις πάσχουν από υπερβολική μόχλευση.

ΕΡ. Πόσες συναλλαγές επεξεργάζεστε στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή και σε ποιους τομείς;

Έχουμε πολλή δουλειά! Αυτό είναι το μόνο που μπορώ να πω χωρίς να αποκαλύψω εμπιστευτικές πληροφορίες! Η τρέχουσα στρατηγική μας, στην οποία και εξακολουθούμε να εμμένουμε, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων και παρέχει τις γενικές κατευθύνσεις για το έργο μας στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι πάντα υπερβαίνουμε τις προσδοκίες και είμαι αισιόδοξη ότι το ίδιο θα γίνει και το 2019.

ΕΡ. Πέρυσι η ΕBRD ξεκίνησε ένα νέο συμβουλευτικό πρόγραμμα για μικρές επιχειρήσεις. Πώς πήγε αυτό; Πόσες επιχειρήσεις επωφελήθηκαν μέχρι τώρα και ποια είναι η εκτίμηση για τις εταιρείες που υποστηρίζονται για τη συνολική διάρκεια του προγράμματος;

Πράγματι, τον Μάρτιο του 2018 ξεκινήσαμε το «Πρόγραμμα Συμβουλευτικής για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Ευρωπαϊκoύ Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών, και πρόσφατα συμπληρώθηκε με χρηματοδότηση από το ελληνικό κράτος. Συνολικά θα υποστηριχθούν μέχρι και 80 μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) με παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών. Μέχρι στιγμής, έχουμε προχωρήσει με περισσότερα από 30 έργα, εκ των οποίων έξι έχουν ήδη ολοκληρωθεί.

Όσον αφορά τη ζήτηση για το πρόγραμμά μας, καταφέραμε να το καταστήσουμε γνωστό σε όλη την Ελλάδα, με μόνο το ένα τρίτο των αιτήσεων να προέρχεται από την Αττική και τα άλλα δύο τρίτα από την υπόλοιπη χώρα. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση από τον κλάδο τροφίμων και ποτών και από τον κλάδο της βιομηχανίας. Οι υπηρεσίες που μας ζητούν αφορούν κατά κύριο λόγο σε συμβουλευτικές υπηρεσίες για μάρκετινγκ και πωλήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στις εξαγωγές, καθώς και σε βοήθεια στη διαμόρφωση της στρατηγικής μιας επιχείρησης.

Εκτός από συμβουλευτικές υπηρεσίες, το Πρόγραμμα υποστηρίζει τις ελληνικές ΜμΕ και μέσω άλλων δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα στον τομέα της προώθησης των εξαγωγών. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια σχεδιάζουμε να προσφέρουμε εξειδικευμένη κατάρτιση σε 250 ΜμΕ σε συνεργασία με τοπικούς οργανισμούς εξαγωγών, ενώ παράλληλα θα υποστηρίξουμε και επιχειρηματικά ταξίδια για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και ξένων ΜμΕ.

ΕΡ. Είχατε δηλώσει παλαιότερα ότι όταν η EBRD δεν θα έχει να κλείσει άλλες συμφωνίες στην Ελλάδα, θα έχει τελειώσει το έργο της. Πώς σχολιάζετε σήμερα την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας; Κατά την άποψή σας, σε ποιους τομείς η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχύσει την οικονομία και να προσελκύσει περισσότερες άμεσες ξένες επενδύσεις;

Όπως γνωρίζετε, ήρθα στην Ελλάδα ως επικεφαλής της EBRD για τη χώρα το φθινόπωρο του 2015, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδο. Μερικές φορές μου ήταν δύσκολο να παραμείνω αισιόδοξη, καθώς οι οικονομικοί δείκτες της χώρας έβαιναν μειούμενοι. Η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική σήμερα, υπάρχει ένας αέρας προσμονής και η γενική διάθεση είναι θετική.

Πρέπει όμως να γίνουν ακόμα πολλά, κυρίως για να καταστεί η χώρα πιο φιλική για επενδύσεις. Είμαι αισιόδοξη ότι η θετική πορεία των μεταρρυθμίσεων θα συνεχιστεί με έναν κάπως ταχύτερο ρυθμό και πιστεύω ακράδαντα ότι η Ελλάδα έχει όλα τα εφόδια για να γίνει μια επιτυχημένη οικονομία. Τα εμπόδια που αναφέρονται από πολλούς επενδυτές, ξένους και Έλληνες, όπως ο τεράστιος όγκος γραφειοκρατίας και ο εξαιρετικά αργός ρυθμός με τον οποίο λειτουργεί η ελληνική δικαιοσύνη, χρειάζονται επειγόντως προσοχή. Εάν υπάρχει περιθώριο για μείωση των φορολογικών συντελεστών, τότε ασφαλώς αυτό θα ήταν χρήσιμο, καθώς η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα φορολογίας.