Όλο το παρασκήνιο των σκληρών παζαριών για τις extra δαπάνες της ΔΕΘ

Οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού για το 2025 ήταν μόνο η “βιτρίνα”, δηλαδή αυτό που άκουσαν και είδαν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι.   Ωστόσο, το παρασκήνιο για το πώς φτάσαμε σε αυτό το μεγαλύτερο “πακέτο” των 1,2 δισ ευρώ, δηλαδή για το πώς πήρε η Αθήνα το “πράσινο” φως από τις Βρυξέλλες, δεν έχει μόνο ενδιαφέρον αλλά αναδεικνύει και τις παγίδες που κρύβει η εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων.    

Παζάρια μέχρι τέλους     

Κατ' αρχάς, τα παζάρια- “η ανταλλαγή στοιχείων” σύμφωνα με την επίσημη γλώσσα- με τους τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που άρχισαν από τον Ιούλιο, δηλαδή μετά τις κατευθύνσεις για τα όρια δαπανών, δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα. Αν και το “πακέτο” του 2025 ανακοινώθηκε ήδη, ο κύκλος των διαβουλεύσεων θα κλείσει τυποκά στις 25 Σεπτεμβρίου.    

Αφού μπουν οι τελευταίες πινελιές από το ΓΛΚ, το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό και Διαρθρωτικό Πρόγραμμα της περιόδου 2025- 2028 θα κατατεθεί στις Βρυξέλλες μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, δηλαδή τις ημέρες που πρέπει να κατατεθεί (7 Οκτωβρίου) στην ελληνική Βουλή το Προσχέδιο Προϋπολογισμού.    

Υπάρχει κίνδυνος να ανατραπεί ο σχεδιασμός του 2025 και το “πακέτο” που έφτασε στα 1,2 δισ ευρώ, δηλαδή 340 εκ ευρώ παραπάνω από το αρχικό πλάνο; Σύμφωνα με αρμόδια πηγή, “προφανώς και όχι”, καθώς τα στοιχεία που έχει επιδείξει η ελληνική πλευρά, δείχνουν ότι υπάρχει ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος.    

Τα όρια των δαπανών   

Οι κατευθύνσεις που έδωσαν οι Βρυξέλλες τον περασμένο Ιούνιο, για το πόσο μπορούν να αυξηθούν οι δαπάνες τα επόμενα χρόνια, ήταν:  Για το 2025: 3%  Για το 2026: 3,2%  Για το 2027: 3,1%   Για το 2028: 3%     Ποιος ήταν εξαρχής ο στόχος της ελληνικής πλευράς; Να αποδείξει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή του 2025, σε όρους διαρθρωτικού πλεονάσματος, απαιτούσε μικρότερη προσπάθεια άρα ότι υπάρχει περισσότερος “χώρος” για δαπάνες. Το “κλειδί” δεν ήταν άλλο από το φετινό πλεόνασμα.    

“Κλειδί” το φετινό υπερπλεόνασμα    

Από τον Ιανουάριο κιόλας φάνηκε ότι οι αρχικές παραδοχές και προβλέψεις του φετινού Προϋπολογισμού ήταν μάλλον συντηρητικές. Τον Απρίλιο, με την υποβολή του Προγράμματος Σταθερότητας, το ΓΛΚ έκανε κάποια εσωτερική αναθεώρηση των προβλέψεων ειδικά στο σκέλος των εσόδων, αλλά ακόμα κι έτσι, με το “κλείσιμο” του 7μήνου καταγράφηκαν υπερεισπράξεις γύρω στα 300 εκ ευρώ.

“Περιμέναμε και τον Αύγουστο, για να έχουμε πληρέστερη εικόνα του 2024” σημειώνει αρμόδια πηγή, υπονοώντας ότι ο “αέρας” του Τουρισμού, είναι αυτός που “κλείδωσε” το “πακέτο” του 2025. Επί της ουσίας, στο ΓΛΚ “βλέπουν” ότι το φετινό πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει πάνω ή μάλλον πολύ παραπάνω από τον στόχο του 2,1%, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι κινείται προς το 2,4%.

Τι σήμαινε πρακτικά αυτό στα παζάρια με τους Ευρωπαίους; Ότι από τη στιγμή που η δημοσιονομική αφετηρία (πλεόνασμα 2024) είναι καλλίτερη, τότε η απόσταση που πρέπει να καλύψουμε το 2025 είναι μικρότερη, άρα επί της ουσίας υπάρχει αυτός ο χώρος των 300- 500 εκ ευρώ που διεκδικούσαμε εξαρχής.  

Η ανάγνωση αυτή είναι, βέβαια, διπλή, όπως παραδέχεται η ίδια πηγή. Αν και το διαφαινόμενο υπερπλεόνασμα άνοιξε το δρόμο για μεγαλύτερες δαπάνες το 2025, αυτό θα πρέπει να διαφυλαχθεί ως... κόρη οφθαλμού ως το τέλος της χρονιάς, δηλαδή στο... χαρτί να γραφτεί πλεόνασμα 2,4% ή παραπάνω κι αυτό περιορίζει στο ελάχιστο ή εκμηδενίζει τις πιθανότητες για κάποια έξτρα παροχή ως τον Δεκέμβριο. Όπως άλλωστε επισημαίνει η ίδια πηγή, βρισκόμαστε ήδη πολύ κοντά στο φετινό όριο της αύξησης των δαπανών κατά 2,6%, μετά τις “ενέσεις” στο ΠΔΕ και το έκτακτο βοήθημα στους ευάλωτους.    

Οι στρεβλώσεις    

Τα παζάρια της Αθήνας με τις Βρυξέλλες αναδεικνύουν, πάντως, τις στρεβλώσεις των νέων δημοσιονομικών κανόνων, που βασίζονται στην εξέλιξη των δαπανών και όχι στην πορεία των εσόδων. Σε αυτήν την παγίδα έχουν πέσει ήδη η Γαλλία και η Ιταλία, που βρίσκονται στο στόχαστρο της Κομισιόν.    

Κατ' αρχάς, ό,τι γραφεί στο νέο Μεσοπρόθεσμο είναι απολύτως δεσμευτικό ως το 2028, καθώς ΔΕΝ προβλέπεται επικαιροποίηση (update) των παραδοχών για τις δαπάνες, όπως συνέβαινε με το προηγούμενο πλαίσιο. Τουτέστιν, “ό,τι γράφει, δεν ξεγράφει”.    

Επίσης, ακόμα κι αν κάποια οικονομία- η ελληνική εν προκειμένω- υπεραποδώσει πχ λόγω Τουρισμού, με αποτέλεσμα τα έσοδα να βγάλουν “φτερά”, αυτές οι υπερεισπράξεις ΔΕΝ μπορούν, πλέον, να διατεθούν για κοινωνική πολιτική, καθώς πάνω απ’ όλα ισχύουν οι “κόφτες” των δαπανών. Πού θα πηγαίνουν τα υπερπλεονάσματα; Στην εξυπηρέτηση του Χρέους.    

Το “κερασάκι” στην τούρτα; Οι κατευθύνσεις της Κομισιόν, με βάση τις οποίες έγιναν τα παζάρια για τις δαπάνες, “πατάνε” στην Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους του περασμένου Μαρτίου. Ακόμα κι αν αλλάξουν οι παραδοχές για το ΑΕΠ, τα πλεονάσματα, τα επιτόκια- όπως έχει συμβεί πολλές φορές- οι κατευθύνσεις για τις δαπάνες ως το 2028 ΔΕΝ μπορούν να αλλάξουν!    

Οι μόνες εξαιρέσεις από τον ασφυκτικό κορσέ των δαπανών είναι οι έκτακτες δαπάνες (one off) για αποζημιώσεις από μεγάλες θεομηνίες (με τι κριτήρια άραγε;), ενώ για τις αμυντικές δαπάνες θα υπάρχει αξιολόγηση για το αν η όποια υπέρβαση τους είναι δικαιολογημένη ή πρέπει να κινηθεί Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος...