Μετ' εμποδίων η απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης- Οι επιδόσεις της Ελλάδας και τα επόμενα ορόσημα

Τα σχεδόν 724 δισ ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης πανηγυρίστηκαν δεόντως ως «απάντηση» στο σοκ που προκάλεσε η πανδημία, αλλά και ως «βάλσαμο» στο δεύτερο σοκ της πληθωριστικής κρίσης. Ωστόσο, πολλοί ήταν εκείνοι που είδαν τη… φάκα, πίσω από το τυράκι.

Η νέα Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, για τους ρυθμούς απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, δεν δικαιώνει απλώς όσους είχαν διαγνώσει εγκαίρως τις προκλήσεις του Μηχανισμού, αλλά έρχεται να επιβαρύνει το κλίμα στη Γηραιά ήπειρο σε μια συγκυρία όπου τα συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα εντείνουν τις κοινωνικές αντιδράσεις και «γεννούν» ανησυχητικά πολιτικά αποτελέσματα, όπως αυτά στη Γερμανία.

Τα «καμπανάκια»

Αν και η Ελλάδα είχε βρεθεί κατ’ αρχάς στο «μικροσκόπιο» των Βρυξελλών, λόγω των χρόνιων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων που απειλούσαν την απορρόφηση των 36 δισ ευρώ, τα στοιχεία δείχνουν ότι έως το τέλος του 2023, σε επτά κράτη μέλη δεν είχαν γίνει εκταμιεύσεις κονδυλίων για την ικανοποιητική εκπλήρωση ορόσημων και τιμών-στόχου. Σε αυτά δεν συμπεριλαμβάνεται η Ελλάδα:

• οι Κάτω Χώρες και η Ουγγαρία δεν είχαν υπογράψει επιχειρησιακές ρυθμίσεις και, ως εκ τούτου, δεν μπορούσαν να υποβάλουν αιτήματα καταβολής ή να λάβουν χρηματοδότηση από τον ΜΑΑ
• η Σουηδία είχε υπογράψει επιχειρησιακές ρυθμίσεις, αλλά δεν είχε υποβάλει αίτημα καταβολής
• το Βέλγιο, η Ιρλανδία, η Πολωνία και η Φινλανδία είχαν υποβάλει αιτήματα καταβολής, αλλά δεν είχαν λάβει την αντίστοιχη χρηματοδότηση, επειδή τα αιτήματά τους βρίσκονταν ακόμη στο στάδιο της αξιολόγησης στο τέλος του 2023.

«Θεωρούμε ότι υπάρχουν κίνδυνοι για την έγκαιρη απορρόφηση και την ολοκλήρωση των μέτρων κατά το δεύτερο ήμισυ της περιόδου εφαρμογής του ΜΑΑ. Ειδικότερα, σημαντικός αριθμός ορόσημων και τιμών-στόχου δεν έχει ακόμη εκπληρωθεί και η επίτευξή τους μπορεί να αποδειχθεί δυσκολότερη από ό,τι αναμενόταν. Επιπλέον, η μετάβαση από τις μεταρρυθμίσεις στις επενδύσεις πιθανολογείται πως θα επιτείνει τον κίνδυνο καθυστερήσεων», σημειώνει το ΕΕΣ αναδεικνύοντας έτσι τον κίνδυνο να μείνουν αδιάθετα δισ ευρώ, που θα έπρεπε
να στηρίξουν την ασθμαίνουσα οικονομία της Ευρώπης, δηλαδή νοικοκυριά κι επιχειρήσεις.

Τα προβλήματα πολλά και δεν οφείλονται κατ’ ανάγκην σε εσωτερικούς παράγοντες. Τουναντίον. Αστάθμητοι παράγοντες, απειλούν τον σχεδιασμό των κρατών- μελών και ναρκοθετούν το πλάνο για την ανασύνταξη της ευρωπαϊκής οικονομίας, κάτι που προφανώς δεν έχει «αγγίξει» τα κέντρα λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες.

Για παράδειγμα, στην Ισπανία, η επίτευξη της ενδιάμεσης τιμής-στόχου για ανακαίνιση 231.000 κατοικιών έως το τέλος του 2023 καθυστέρησε εξαιτίας της χαμηλότερης από την αναμενόμενη ζήτησης για εργασίες ανακαίνισης, λόγω του πληθωρισμού, και ιδίως εξαιτίας της μεγάλης αύξησης των τιμών των πρώτων υλών. Για τον λόγο αυτό, η Ισπανία πρότεινε να μετατεθεί κατά ένα έτος η προβλεπόμενη ημερομηνία επίτευξης της ενδιάμεσης τιμής-στόχου, αλλά και να μειωθεί ο συνολικός αριθμός των ανακαινίσεων στο πλαίσιο του μέτρου από
510.000 σε 410.000. Στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή έκανε δεκτές και τις δύο προτάσεις.

Ένα ακόμα «λεπτό» σημείο, που κάνει τη διαφορά, είναι το κατά πόσο οι εκταμιευμένοι πόροι φτάνουν εγκαίρως στους αποδέκτες, κάτι που σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, αφορά και στη δική μας περίπτωση.

Όπως σημειώνει το ΕΕΣ, το ήμισυ σχεδόν των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, που εκταμιεύθηκαν στα 15 κράτη μέλη που παρείχαν τις αντίστοιχες πληροφορίες, δεν έχει καταβληθεί ακόμη στους τελικούς αποδέκτες. Επίσης, τα υπόλοιπα επτά κράτη μέλη προς τα οποία έγιναν εκταμιεύσεις δεν παρείχαν πλήρεις και συνεπείς πληροφορίες σχετικά με το πού βρίσκονται σήμερα τα εν λόγω κονδύλια.

Οι προκλήσεις για την Ελλάδα

Με την εκταμίευση και της 4ης δόσης, η Ελλάδα βρίσκεται σε σαφώς καλλίτερη θέση από άλλες χώρες π.χ. τη Μάλτα, τη Βουλγαρία, τη Γερμανία, την Αυστρία και σίγουρα πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι το δεύτερο μισό της διαδρομής είναι
στρωμένο με ροδοπέταλα. Κάθε άλλο. Είναι ενδεικτικό ότι από το σύνολο των 331 ορόσημων, στο τέλος του 2023 είχαμε καλύψει τα 87.

Οι προετοιμασίες για το επόμενο αίτημα πληρωμής, που έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο, είναι πυρετώδεις, καθώς η λίστα των ορόσημων είναι απαιτητική: