Στον «πάγο» μέχρι νεοτέρας τα σχέδια του ΥΠΕΘΟ για τα κρυπτονομίσματα

Τον περασμένο Φεβρουάριο συγκροτήθηκε Ομάδα Εργασίας στο ΥΠΕΘΟ με αντικείμενο τον καθορισμό πλαισίου φορολόγησης και ελέγχου των κρυπτονομισμάτων και ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων (digital assets), τον Απρίλιο εμπλουτίστηκε με νέα μέλη και χθες καταργήθηκε, με την αιτιολογία ότι «θα πρέπει να επαναξιολογηθεί το αντικείμενο της». Το ότι υπάρχουν «κενά» ή μάλλον «τρύπες» στο ισχύον φορολογικό πλαίσιο, δεν χρειάζεται να είναι κανείς φοροτεχνικός για να το αντιληφθεί.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει απάντηση ούτε καν στο βασικό ερώτημα αν τα cryptos θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εισόδημα, αν προκύπτει υπεραξία από τη διαφορά πώλησης- αγοράς ή αν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως περιουσιακό στοιχείο, οπότε θα πρέπει να ενεργοποιηθούν ανάλογες ή νέες διατάξεις περί φορολογίας κεφαλαίου.

Ενδεικτικό είναι ότι δεν υπάρχει η παραμικρή επίσημη οδηγία για το πώς θα μπορούσαν να δηλωθούν τα έσοδα από κρυπτονομίσματα, ενώ ήδη η Φορολογική Διοίκηση έχει αποφανθεί ότι με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να επικαλεστούν εισοδήματα από κρυπτονομίσματα, προκειμένου να καλύψουν τεκμήρια διαβίωσης ή απόκτησης κινητών/ ακινήτων. Τρελό κι όμως αληθινό.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Αν και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζονται διάφορα μοντέλα- πιο φιλικά ή πιο αυστηρά- για την αντιμετώπιση των κρυπτονομισμάτων, η απουσία ενός κοινού κανονιστικού πλαισίου, καθιστά δύσκολη αν όχι αδύνατη τη διασταύρωση των σχετικών συναλλαγών και την ταυτοποίηση τους με φυσικά πρόσωπα.

Ο γρίφος δεν είναι μόνο φορολογικού περιεχομένου. Φοροδιαφυγή και ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος από εμπορία όπλων, ναρκωτικών, ακόμα και ανθρώπων, ρίχνουν βαριά σκιά στο σύμπαν των cryptos. Από το 2019, σχεδόν 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια έχουν μεταφερθεί από γνωστά παράνομα πορτοφόλια σε υπηρεσίες μετατροπής - όπου το κρυπτονόμισμα μετατρέπεται σε νόμισμα fiat, όπως έδειξαν τα στοιχεία της Chainalysis. Το υψηλότερο ποσό που εντοπίστηκε ήταν 30 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022!

Ο γρίφος και τα μοντέλα

Το ερώτημα που καλείται να απαντήσει το ΥΠΕΘΟ είναι αν θα περιμένει μια κοινή, ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτήν την πρόκληση, έτσι ώστε να λειτουργήσουν πανευρωπαϊκές δικλείδες ασφαλείας αλλά με ορατό τον κίνδυνο να περάσουν δύο- τρία χρόνια αδράνειας ή αν θα πάει σε ένα μεταβατικό πλαίσιο υιοθετώντας κάποιο από τα μοντέλα που εφαρμόζουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Για παράδειγμα, στη Γερμανία οι φορολογικοί κανονισμοί για τα cryptos είναι εξαιρετικά φιλικοί προς τους μακροπρόθεσμους κατόχους. Αν και δεν είναι εντελώς αφορολόγητα, οποιοδήποτε κρυπτονόμισμα, που κατέχεται για περισσότερο από 12 μήνες δεν υπόκειται σε φόρο εισοδήματος ή φόρο κεφαλαιακών κερδών κατά τη στιγμή της πώλησης. Οι βραχυπρόθεσμες επενδύσεις ύψους 600 ευρώ ή λιγότερο δεν υπόκεινται επίσης σε αυτούς τους φόρους. Ο κανονικός φόρος εισοδήματος ισχύει για τις βραχυπρόθεσμες πωλήσεις κρυπτογράφησης κάτω των 12 μηνών κατοχής για κέρδη άνω των 600 ευρώ.

Αντιθέτως, η Ολλανδία έχει μια άτυπη φορολογική πολιτική όχι μόνο για τα cryptos αλλά για όλα τα κεφαλαιουχικά περιουσιακά στοιχεία. Κάθε χρόνο, την 1η Ιανουαρίου, η φορολογητέα βάση των περιουσιακών στοιχείων ενός Ολλανδού φορολογούμενου προσώπου επανακαθορίζεται και εφαρμόζεται φόρος πλούτου στην τεκμαρτή απόδοση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων του προηγούμενου φορολογικού έτους. Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοχοι κρυπτoνομισμάτων πληρώνουν φόρους για τις συμμετοχές τους είτε έχουν πραγματοποιήσει κέρδη είτε όχι.