Νέο «καμπανάκι» Στουρνάρα: Δεν φτάνουν στην οικονομία τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης
Στην Ελλάδα, μόνο το 45% των συνολικών κονδυλίων των επιχορηγήσεων του RRF που έχουν εισπραχθεί μέχρι στιγμής έχει διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία.
Η αρχή έγινε με τις επισημάνσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με τις οποίες η υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης έχει μπει στην πιο δύσκολη φάση της, καθώς απαιτείται ταχύτητα, αποτελεσματικότητα και πάνω απ’ όλα συντονισμός των συναρμόδιων υπουργείων με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που ως γνωστόν κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες.
Τη σκυτάλη πήρε η Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία για μια ακόμα φορά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου των καθυστερήσεων, που ήδη καταγράφονται όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες, που έχουν ποντάρει πολλά στα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για να ορθοποδήσουν. Βασικό ζητούμενο παραμένει το πόσο γρήγορα φτάνουν στους τελικούς αποδέκτες οι επιχορηγήσεις και πολύ περισσότερο τα φτηνά δάνεια του Ταμείου.
«Κολλάνε» οι επιχορηγήσεις
Σύμφωνα με την Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής, η εμπειρία της περιόδου 2021-23 δείχνει ότι ορισμένοι κίνδυνοι υλοποίησης των εθνικών σχεδίων έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, με αποτέλεσμα την υποεκτέλεση των δημόσιων δαπανών που χρηματοδοτούνται από τους πόρους του RRF και την αναβολή τους για τα επόμενα έτη (οπισθοβαρής ανακατανομή δαπανών), παρά το σχετικά ικανοποιητικό βαθμό είσπραξης των κονδυλίων.
Σε πολλές χώρες οι πραγματοποιηθείσες δημόσιες δαπάνες που χρηματοδοτούνται από τις επιχορηγήσεις του RRF ήταν αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις των εθνικών σχεδίων. Η προς τα κάτω αναθεώρηση των συναφών δαπανών (υποεκτέλεση) ήταν ιδιαίτερα σημαντική το 2022 (περίπου 0,6% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο), σχεδόν διπλάσια σε σχέση με το 2021. Την περίοδο 2021-23, σε ορισμένες χώρες μάλιστα όπως η Κροατία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία, η υποεκτέλεση εκτιμάται περίπου στο 1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο. Η Ελλάδα καταγράφει σημαντική υστέρηση στην εκτέλεση των συναφών δαπανών σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό (-0,8% του ΑΕΠ το 2021, -1,3% του ΑΕΠ το 2022, -0,8% του ΑΕΠ το 2023).
Ειδικότερα, σωρευτικά την περίοδο 2021-23 στην Ελλάδα, μόνο το 45% των συνολικών κονδυλίων των επιχορηγήσεων του RRF που έχουν εισπραχθεί μέχρι στιγμής έχει διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία, κυρίως σε έργα που αφορούν στην «πράσινη» μετάβαση και δράσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής.
Αγώνας δρόμου
Διοικητικά εμπόδια, πολύπλοκες εσωτερικές διαδικασίες, συμμετοχή πολλών φορέων στη διαχείριση και υλοποίηση των εθνικών σχεδίων, πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων και αρμοδιοτήτων, ελλιπής τεχνική κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης, καθυστερήσεις στην κοστολόγηση των έργων, έλλειψη ανταγωνισμού, έλλειψη διαφάνειας στους διαγωνισμούς, καθυστερήσεις στην ανάθεση συμβάσεων, είναι μεταξύ άλλων οι αιτίες για τις αστοχίες που παρατηρούνται σε όλες τις χώρες, της Ελλάδας μη εξαιρουμένης.
Σύμφωνα με την ΤτΕ υπάρχει, μάλιστα, ένας δείκτης που αναδεικνύει την ανάγκη επιτάχυνσης. Στον τελευταίο κύκλο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της Ε.Ε. (Multiannual Financial Framework, MFF) περίπου το 50% των διαθέσιμων δεσμευμένων κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων τελικά δαπανήθηκε σε έναν χρονικό ορίζοντα αντίστοιχο με αυτόν του μέσου ανάκαμψης NGEU.
Μέχρι στιγμής, ο ρυθμός εκτέλεσης των δαπανών RRF είναι, κατά μέσο όρο, παρόμοιος με εκείνον των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων, γεγονός που δείχνει ότι χρειάζεται σημαντική επιτάχυνση προκειμένου να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους οι επιχορηγήσεις του RRF μέχρι το 2026.
Η ζημιά
Ως αποτέλεσμα της υποεκτέλεσής τους, οι δημόσιες δαπάνες που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους (συμπεριλαμβανομένου του RRF) προκαλούν μικρότερη δημοσιονομική ώθηση σε σύγκριση με την προβλεπόμενη.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η δημοσιονομική πολιτική στις χώρες της Ευρωζώνης ήταν πιο περιοριστική κατά περίπου 0,2 μονάδες του δυνητικού ΑΕΠ κατά μέσο όρο ετησίως την περίοδο 2021-23 έναντι των αρχικών προβλέψεων, λόγω της υποεκτέλεσης δημόσιων δαπανών RRF. Ειδικότερα στην Ελλάδα και την Ισπανία, η δημοσιονομική πολιτική ήταν πιο περιοριστική κατά 0,3 μονάδες του δυνητικού ΑΕΠ, σε σύγκριση με 0,6 μονάδες στην Πορτογαλία και την Κροατία.
Επίσης, η υποεκτέλεση των σχετικών δαπανών συνετέλεσε ώστε η συμβολή των συνολικών επενδύσεων στο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας ήταν μικρότερη. Στην Ελλάδα η σωρευτική συμβολή των συνολικών επενδύσεων στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ την περίοδο 2021-23 ήταν μικρότερη κατά 2,2 μονάδες έναντι των αρχικών προβλέψεων (σε σύγκριση με 6,2 μονάδες στην Κροατία και 5,8 μονάδες στην Ισπανία).