Έρευνα Uber – ΕΜΠ: Πολλαπλά τα οφέλη της Αθήνας από την απελευθέρωση του ridesharing και την είσοδο των Ι.Χ

Με την Αθήνα να είναι πλέον μία μητροπολιτική πρωτεύουσα η συζήτηση για την καθημερινή μετακίνηση των περισσότερων από 5 εκατ. κατοίκων της καθίσταται όχι μόνο επίκαιρη αλλά και αναγκαία.

Στο πλαίσιο αυτό, έρχεται να καταδείξει έρευνα που διενεργήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και την Uber αναφορικά με τον διαμοιρασμό μετακινήσεων «ridesharing» στην Αθήνα -την απελευθέρωση δηλαδή των ιδιωτικών οχημάτων στις υπηρεσίες μετακίνησης-, τα πολλαπλά οφέλη που προκύπτουν από την είσοδο των Ι.Χ. στο κομμάτι των μετακινήσεων.

Τα ευρήματα της έρευνας «Διερεύνηση της κοινωνικο-οικονομικής επιρροής των υπηρεσιών διαμοιρασμού διαδρομών «Ridesharing» στην Αθήνα παρουσιάσθηκαν χθες Τετάρτη στο Μουσείο Μαρία Κάλλας, από τον Γιώργο Γιαννή καθηγητή στο ΕΜΠ και επικεφαλής της έρευνας, την ερευνήτρια του ΕΜΠ Βιργινία Πετράκη και την Μαίρη Γαϊτανάρου, επικεφαλής Country Operations της Uber για την Ελλάδα, Μαίρη Γαϊτανάρου.

Σύμφωνα με την έρευνα, το ridesharing, έρχεται να δώσει λύσεις σε μια σειρά από καίρια ζητήματα, όπως στην αποσυμφόρηση της κίνησης στους δρόμους, τη μείωση του χρόνου μετακίνησης, ενώ όφελος προκύπτει και για το περιβάλλον καθώς περιορίζεται η κατανάλωση καυσίμων και κατ’ επέκταση μειώνεται η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Μεταφορές στην Αθήνα και οι καθημερινές μετακινήσεις

Η Αθήνα κατατάσσεται ως η 16η πόλη με τα υψηλότερα επίπεδα κυκλοφοριακής συμφόρησης στην Ευρώπη, με τη μέση ταχύτητα κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας, να ανέρχεται στα 18 χλμ/ώρα κατά τις πρωινές ώρες αιχμής.

Τα τυπικά ημερήσια ταξίδια μετακινούμενων στην Αθήνα υπολογίσθηκαν σε περίπου 6 εκατομμύρια το 2019 και αναμένεται να αυξηθούν, ακολουθώντας τις εκτιμώμενες τάσεις του ΑΕΠ της χώρας, έως το 2030. Παράλληλα οι υπηρεσίες «ridesharing» στην Αθήνα εκτιμάται να προσελκύσουν από 647 χιλ. έως 772 χιλ. μετακινούμενους ανά ημέρα έως το έτος 2030.

Οι χρήστες των υπηρεσιών μεταφοράς on demand προβλέπεται να προσελκυστούν κυρίως από Ι.Χ. αυτοκίνητα (4.3%-5.3%) και σε αρκετά μικρότερο βαθμό από τις Δημόσιες Συγκοινωνίες (2.2%-2.7%) και τα ταξί (0.7%-0.8%).

Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι τα ταξί, ενώ αποτελούν υποκατάστατο των εν λόγω υπηρεσιών, δεν φαίνεται να επηρεάζονται σημαντικά από την εισαγωγή τους στην Αθήνα. Σε αυτό το σημείο να αναφερθεί ότι τα ιδιωτικής χρήσης επιβατικά οχήματα αντιστοιχούν στο 74% του συνολικού στόλου οχημάτων, ενώ επί του παρόντος, στην Αθήνα λειτουργούν 13.589 ταξί.

Η εξοικονόμηση του χρόνου μετακίνησης και τα περιβαλλοντικά οφέλη

Με βάθος ορίζοντα το 2030, σημαντική είναι και η εξοικονόμηση στους χρόνους μετακίνησης, καθώς σύμφωνα με την έρευνα αναμένεται να μειωθούν οι ώρες μετακίνησης με τα Ι.Χ. από 92 έως 116 ώρες, ενώ στο μέσο ταξίδι ο χρόνος αυτός εκτιμάται ότι θα περιορισθεί από 2 έως 2,.6 λεπτά.

Απόρροια των συμπερασμάτων αυτών, είναι η εξοικονόμηση τόσο στην κατανάλωση καυσίμου όσο και η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Πιο συγκεκριμένα και με βάση τον ίδιο χρονικό ορίζοντα, η κατανάλωση καυσίμου από τα ιδιωτικά αυτοκίνητα θα μειωθεί από 29 έως 37 εκατ. λίτρα.

Σημαντική είναι και η μείωση των ρύπων, καθώς εκτιμάται ότι θα αυτοί θα μειωθούν από 71 έως 90 εκατ. κιλά.

Θέσεις εργασίας και εξοικονόμηση χώρου στον αστικό ιστό

Η ανάλυση των επιπτώσεων καταλήγει στη δημιουργία 17.000 έως 36.000 νέων θέσεων πλήρους και μερικής απασχόλησης μέσω της εισαγωγής των υπηρεσιών μεταφοράς on demand στην Αθήνα έως το έτος 2030.

Η εξοικονόμηση στον αστικό χώρο αναμένεται να ανέλθει περίπου στο 4,2% με 5,3% της περιοχής του κέντρου της Αθήνας (39,8 τ.χλμ), για το έτος 2030, λόγω της μειωμένης ζήτησης για χώρο στάθμευσης. Η εν λόγω εξοικονόμηση δημόσιου χώρου αντιστοιχεί σε ποδηλατοδρόμους διπλής κατεύθυνσης συνολικού μήκους 900–1.130 χλμ ή λωρίδες λεωφορείων συνολικού μήκους 480–600 χλμ.

Μεταφορές κατά Παραγγελία

Οι υπηρεσίες μεταφοράς με αυτοκίνητο και οδηγό, που πραγματοποιούνται κατόπιν παραγγελίας του επιβάτη (transport on demand), κατέχουν σημαντικό ρόλο στο αστικό σύστημα μεταφορών.

Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως μέσω ταξί ή/και εκμίσθωσης ιδιωτικής χρήσης οχημάτων με οδηγό (ΕΙΧ)

Λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων, οι προ κρατήσεις έχουν μετατραπεί σε «στιγμιαίες» προ κρατήσεις, αμβλύνοντας τις διαφορές μεταξύ ταξί και Ε.Ι.Χ. οχημάτων με οδηγό

Τα κόμιστρα των ταξί καθορίζονται από τη νομοθεσία, ενώ τα κόμιστρα των Ε.Ι.Χ. οχημάτων με οδηγό αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών μετακίνησης και των μετακινούμενων.

Το «Ridesharing» στην Ελλάδα

Από το 2012, τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων προσφέρουν υπηρεσίες εκμίσθωσης ΙΧ οχημάτων με οδηγό, κατόπιν προ-κράτησης τουλάχιστον 6 ωρών.

Οι υπηρεσίες ridesharing εισήχθησαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα μέσω της υπηρεσίας UberX τον Δεκέμβριο του 2014, ωστόσο επί του παρόντος είναι διαθέσιμες μόνο υπηρεσίες “ridesharing”με ταξί, όπως UberTAXI, FREENOW κτλ.

Το υπάρχον νομικό πλαίσιο (Ν. 4530/2018) αντιμετωπίζει τις πλατφόρμες μίσθωσης διαδρομών ridehailing ως παρόχους υπηρεσιών μεταφοράς (και όχι παρόχους Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών «ICT»), θέτοντας ισχυρούς φραγμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στην διαμόρφωση των κομίστρων από τις πλατφόρμες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα μια «κατευθυντήρια ανακοίνωση» (2022/C 62/01) που συνιστά την κατάργηση των αδικαιολόγητων κανονισμών (π.χ. ελάχιστοι χρόνοι αναμονής, ανώτατα όρια αδειών κ.λπ.).

Μέχρι σήμερα, η νομοθεσία και ιδιαίτερα οι διατάξεις του Ν. 4530/2018 θέτουν ισχυρά εμπόδια στην εισαγωγή των «ridesharing» υπηρεσιών στην Ελλάδα.