Τα 4 «εργαλεία» για δανειολήπτες και ευάλωτους -Εν αναμονή ανακοινώσεων τραπεζών για πάγωμα επιτοκίων

Όσο συνεχίζεται το… κρυφτούλι των Κεντρικών Τραπεζιτών και το μπρα ντε φερ των «περιστεριών» με τα «γεράκια» για το πότε θα ξεκινήσει η μείωση των επιτοκίων, τόσο θα επιτείνεται η αγωνία νοικοκυριών κι επιχειρήσεων.

Τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ έδειξαν ότι το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των υφιστάμενων στεγαστικών δανείων έχει «κολλήσει» στο 4,41% και η οποιαδήποτε σύγκριση με τα όσα ίσχυαν πριν ξεκινήσει το ράλι της ΕΚΤ είναι απογοητευτική. Τον Ιούνιο του 2022, το αντίστοιχο επιτόκιο βρισκόταν στο 1,99% και το ερώτημα που ανακύπτει είναι διπλό: 1) θα ξεκινήσει το καλοκαίρι η πολυαναμενόμενη μείωση και με τι ρυθμούς; 2) θα παρατείνουν οι τράπεζες το «πάγωμα» των επιτοκίων, μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση;

Από τις δηλώσεις του Κ. Χατζηδάκη είναι προφανές ότι στην κυβέρνηση περιμένουν ότι οι τράπεζες θα κάνουν το αυτονόητο. Από πέρσι το Μάρτιο «τρέχει» πρόγραμμα «παγώματος» των επιτοκίων για 442.000 ενήμερα στεγαστικά δάνεια και το ζητούμενο είναι παραμείνουν στον “πάγο” τα επιτόκια τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους. Συζητήσεις έχουν γίνει, ωστόσο οι τράπεζες δεν έχουν ανοίξει ακόμα επισήμως τα χαρτιά τους.

Τα «εργαλεία»

Με φόντο τις εκθέσεις από την Κομισιόν και την ΤτΕ, που εκφράζουν προβληματισμό για το τι θα μπορούσε να σημάνει το τέλος των ευεργετικών προγραμμάτων, που ενεργοποιήθηκαν από την πανδημία και μετά, για τους δανειολήπτες και τους ευάλωτους, το ΥΠΕΘΟ επικοινωνεί όλα τα διαθέσιμα «εργαλεία».

Εξωδικαστικός  

Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι ο Μηχανισμός άρχισε να παίρνει μπροστά, ενώ αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη ροή αιτήσεων και ρυθμίσεων, μετά τις τελευταίες βελτιώσεις:

• μείωση έως και 28% των οφειλών για το σύνολο των οφειλετών και για δάνεια που καλύπτονται από εμπράγματη ασφάλεια με βελτίωση του σχετικού αλγορίθμου 
• 3% σταθερ’ο επιτοκίου για 3 έτη για όλες τις ρυθμίσεις (Δημόσιο, τράπεζες και servicers).

Ειδικά για τους ευάλωτους οφειλέτες το νέο πλαίσιο ορίζει ως αυτόματη και υποχρεωτική την αποδοχή από τράπεζες και Δημόσιο της πρότασης αναδιάρθρωσης του χρέους τους εφόσον έχει εκδοθεί η Βεβαίωση Ευάλωτου Οφειλέτη μέσω του gov.gr. O δανειολήπτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση ενώ οι τράπεζες και οι servicers, σε περίπτωση διαφωνίας, θα πρέπει να προσφεύγουν δικαστικά (αναλαμβάνοντας και το κόστος της διαδικασίας) για να αμφισβητήσουν την πρόταση, εάν διαθέτουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο ευάλωτος δεν είναι πραγματικά ευάλωτος.

Τα οφέλη είναι πολλαπλά:

• Αναστολή των μέτρων ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη (π.χ. πλειστηριασμοί και κατασχέσεις), εφόσον τηρείται η ρύθμιση.
• Έκδοση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας. 
• Ρύθμιση των δανείων που έχουν εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. 
• Έως 240 δόσεις για αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και έως 420 δόσεις προς χρηματοπιστωτικούς φορείς. 
• Δυνατότητα διαγραφής βασικής οφειλής, τόκων, προστίμων & προσαυξήσεων. 
• Μερική διαγραφή χρέους, ενώ αποφεύγεται η προσφυγή σε δικαστικές λύσεις. Προϋπόθεση είναι η απόδειξη πραγματικής οικονομικής αδυναμίας από την πλευρά του οφειλέτη, των συνοφειλετών, καθώς και των εγγυητών. 

Οι ευάλωτοι  

Mε το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας, οι ευάλωτοι οφειλέτες μπορούν να αποφύγουν την έξωση, να «παγώσουν» αποφάσεις αναγκαστικής εκτέλεσης, να διασφαλίσουν τη στέγασή τους και να αξιοποιήσουν μία ακόμα ευκαιρία για να αποκτήσουν και πάλι, με προνομιακούς όρους την πρώτη κατοικία τους.

Προϋπόθεση είναι η έκδοση της Βεβαίωσης Ευάλωτου Οφειλέτη και η ένταξη στη συνέχεια στο Ενδιάμεσο Πρόγραμμα Στήριξης της πρώτης κατοικίας τους με τη δυνατότητα επαναγοράς της στο μέλλον μέσω του αναβαθμισμένου Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων.

Ειδικά όσον αφορά στο Ενδιάμεσο Πρόγραμμα, προβλέπει:

• Κρατική επιδότηση της δόσης του στεγαστικού δανείου των ευάλωτων οφειλετών από 70 έως 210 ευρώ μηνιαίως για 15 μήνες. 
• Αναστολή μέτρων των πιστωτών (π.χ. κατασχέσεις, πλειστηριασμοί και εξώσεις) για όσο χρόνο ο οφειλέτης έχει υπαχθεί στο πρόγραμμα και επωφελείται της επιδότησης. 

Διμερείς συμφωνίες  

Πρώτη επιλογή παραμένει η αναζήτηση απευθείας διμερούς συμφωνίας με τις τράπεζες ή τους servicers, οι οποίοι οφείλουν, πλέον, να τηρούν αυστηρότερους κανόνες ενημέρωσης των δανειοληπτών για τις οφειλές τους.

Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι οι servicers διαχειρίζονταi δάνεια ύψους 91 δισ. ευρώ και συναλλάσσονται με 2,4 εκατ. οφειλέτες. Στη διάρκεια της περασμένης χρονιάς προχώρησαν σε συναινετικές ρυθμίσεις προς αποπληρωμή συνολικού ύψους 6,4 δισ ευρώ για πάνω από 140.000 οφειλέτες, ενώ το 83% των δανείων σε ρύθμιση περιελάμβαναν “κούρεμα”.

Κώδικας Δεοντολογίας  

Αξιοποιώντας τη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων του Κώδικα Δεοντολογίας, οι δανειολήπτες μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες και τους servicers, υποβάλλοντας δήλωση στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα, που έθεσε σε λειτουργία η Γενική Γραμματεία Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

Δυνατότητα ένταξης έχουν όλοι οι δανειολήπτες (μισθωτοί, συνταξιούχοι, εργαζόμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, εταίροι και μικρές επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 1 εκατ. ευρώ) εκτός των μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων.

Οι λύσεις που παρέχει ο Κώδικας Δεοντολογίας μπορεί να είναι η προσωρινή ή η οριστική διευθέτηση των δανείων που δύναται να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, τη μειωμένη δόση πληρωμής, την προσωρινή καταβολή μόνο τόκων, το διαχωρισμό της οφειλής, τη διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης.

Επιδότηση στέγης  

Το Στεγαστικό Επίδομα είναι ένα προνοιακό πρόγραμμα επιδότησης ενοικίου, που χορηγείται από τον ΟΠΕΚΑ, σε νοικοκυριά που μισθώνουν την κύρια κατοικία τους, μετά την υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης και έχει διάρκεια έξι μήνες. Μετά την πάροδο των έξι μηνών ο δικαιούχος μπορεί να επανυποβάλει αίτηση ένταξης.

Τα ποσά διαμορφώνονται ως εξής: 

• Για τον δικαιούχο: 70 ευρώ/ μήνα. 
• Για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού: προσαύξηση 35 ευρώ/μήνα. 
• Στη μονογονεϊκή οικογένεια, για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού: προσαύξηση 70 ευρώ το μήνα. 
• Στα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα: προσαύξηση 70 ευρώ / μήνα για κάθε απροστάτευτο τέκνο.