«Χορός» δισεκατομμυρίων για την «καθαρή» ενέργεια

Τριπλασιασμό της συνολικής εγκαταστημένης ισχύος ΑΠΕ με επενδύσεις πολλών δισ. ευρώ προβλέπει ο Ενεργειακός Σχεδιασμός για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που θα κατατεθεί από την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν το τέλος του μήνα.

Με τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό για την ενέργεια η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια τεράστια ευκαιρία που δεν πρέπει να προσπεραστεί, ούτε να βαλτώσει για δεκαετίες ακόμα στα γρανάζια της γραφειοκρατίας.

Σύμφωνα με τον ΕΣΕΚ η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή από 5,5GW το 2016 θα πρέπει να φτάσει στα 14,7GW το 2030. Συνολικά απαιτούνται επενδύσεις 17,3 δισ. ευρώ εκ των οποίων 8,5 δισ. ευρώ σε νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, 5,5 δισ. ευρώ στο δίκτυο μεταφοράς και 3,3 δισ. ευρώ στο δίκτυο διανομής.

Η αιολική ενέργεια αποτελεί «πεδίον δόξης λαμπρό» καθώς το πλούσιο αιολικό δυναμικό της χώρας επιτρέπει να υπάρξουν επενδύσεις που θα μπορέσουν να ανταποδώσουν τα μέγιστα στους επενδυτές. Η ηλιακή ενέργεια από την πλευρά της, αναμένεται να διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μείγμα των ΑΠΕ, καθώς το κόστος μειώνεται συνεχώς με την είσοδο νέων τεχνολογιών.

Ήδη πολλά έργα που έχουν εγκριθεί αναμένεται να χρησιμοποιήσουν ακόμα πιο εξελιγμένη τεχνολογία που αυτή την στιγμή δεν είναι διαθέσιμος από τις κατασκευάστριες εταιρείες αλλά θα υπάρχει στα επόμενα 3 χρόνια.

Τα νέα αιολικά πάρκα βρίσκονται πλέον κυρίως σε πιο εύκολα προσβάσιμες περιοχές, καθώς σταδιακά εξαντλούνται οι περιοχές μεγάλου υψομέτρου που αποτελούσαν μεν προτεραιότητα στο παρελθόν λόγω υψηλού αιολικού δυναμικού, είχαν όμως και μεγαλύτερο κόστος πρόσβασης.

Σε μια περίοδο που στην Ελλάδα οι επενδύσεις σπανίζουν γενικότερα, είναι ιδιαίτερα κρίσιμο οι όποιες επενδύσεις γίνονται να έχουν χειροπιαστά οφέλη για την περιφέρεια και στρατηγικό χαρακτήρα για τη χώρα.

Η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ έχει ανοίξει τον δρόμο των επενδύσεων με τα έργα, ύψους 780 εκατ. ευρώ, στον Δήμο Αμφιλοχίας και στην Κρήτη με στόχο να αυξηθεί η συμμετοχή των ΑΠΕ στο παραγόμενο ενεργειακό μείγμα της χώρας. Τα δύο έργα αναμένεται να μπούν σε δοκιμαστική λειτουργία το 2021.

Ειδικότερα, το έργο της Αμφιλοχίας έχει χαρακτηριστεί Ελληνική Στρατηγική Επένδυση και Έργο Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος, έχοντας ενταχθεί στις Διαδικασίες Στρατηγικών Επενδύσεων και στο σχέδιο διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά - Νότου στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ο όμιλος ΕΝΤΕΚΑ κατέχει και λειτουργεί επενδύσεις ΑΠΕ που υλοποιήθηκαν την τελευταία εικοσαετία και το συνολικό τους κόστος υπερβαίνει τα 86 εκατομμύρια Ευρώ. Το κόστος αυτό χρηματοδοτήθηκε με ίδια κεφάλαια και τραπεζικό δανεισμό ενώ πολλές από τις επενδύσεις εντάχθηκαν σε αναπτυξιακούς νόμους ή ευρωπαϊκά προγράμματα που ίσχυαν κατά το χρόνο υλοποίησης τους.

Συγκεκριμένα, η ΕΝΤΕΚΑ κατέχει μονάδες που αξιοποιούν το αιολικό δυναμικό της χώρας εγκατεστημένης ισχύος 60MW και φωτοβολταϊκές μονάδες εγκατεστημένης ισχύος 5,2 MW. Η συνολική επένδυση είναι ακόμα μεγαλύτερη, αν κανείς λάβει υπόψη τα κεφάλαια που έχουν επενδυθεί στην ανάπτυξη μονάδων ΑΠΕ, που είτε τελικώς ματαιωθήκαν για τεχνικούς, αδειοδοτικούς ή άλλους λόγους, είτε δεν έχουν ωριμάσει ακόμα ώστε να μπορούμε να προχωρήσουμε στην υλοποίησή τους.

Όπως επισημαίνει ο Διευθυντής Ανάπτυξης της ΕΝΤΕΚΑ κ. Παναγιώτης Παπασταματίου στο Economistas: «Η ΕΝΤΕΚΑ παραμένει δεσμευμένη στην ανάπτυξη και υλοποίηση νέων επενδύσεων ΑΠΕ και επιδιώκει να επεκταθεί και σε άλλες ανανεώσιμες μορφές πέραν των αιολικών και των φωτοβολταϊκών».

Για τις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες αποθήκευσης της ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός από τις μπαταρίες λιθίου που όμως έχουν μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κόστος, είναι η δοκιμασμένη λύση της αντλησιοταμίευσης.

Μια λύση που από τον προηγούμενο αιώνα έχει αποδείξει την αποδοτικότητα της και με τις εγκαταστάσεις να υπάρχουν διαμορφωμένες ήδη σε μεγάλο βαθμό, ενώ η γεωμορφία της χώρας και αποτελεί από τις πλέον ενδεδειγμένες λύσεις που μπορούν να ενισχύσουν την προσπάθεια της Ελλάδας στο να υπάρξει η ενεργειακή μπαταρία της Ευρώπης.

Πώς λειτουργεί

Μία αντλία που ανεβάζει το τρεχούμενο ή αποταμιευμένο -με φυσικό ή τεχνητό τρόπο- νερό σε έναν άλλο ταμιευτήρα, σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Η αντλία λειτουργεί είτε απορροφώντας την απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια από το δίκτυο, είτε -ακόμα καλύτερα- χρησιμοποιώντας την ενέργεια που παράγει ένα αιολικό πάρκο (ή ένα φωτοβολταϊκό σύστημα) τις ώρες που φυσάει ή όταν έχει ήλιο και ταυτόχρονα οι ανάγκες ηλεκτρικής ενέργειας του συστήματος έχουν ήδη καλυφθεί, οπότε η ανανεώσιμη ενέργεια που παράγεται θα «περίσσευε» και θα πήγαινε χαμένη. Στη συνέχεια, όταν η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας και το ηλεκτρικό σύστημα αντιμετωπίζει περίοδο αιχμής, το αποθηκευμένο νερό ελευθερώνεται, παράγει την ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται και καταλήγει στον κάτω ταμιευτήρα, αναμένοντας να αντληθεί ξανά.

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η δυνατότητα ανάπτυξης της αντλησιοταμίευσης είναι τεράστιο με 30 χώρες που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη να υπολογίζεται πως στις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχουν και οι δύο ταμιευτήρες με μέγιστη δυνατή απόσταση σύνδεσης μεταξύ τους τα 20 km, το συνολικό αποθηκευτικό δυναμικό αντλησιοταμίευσης που θα μπορούσε να ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα ανέρχεται σε 54 TWh, δηλαδή είναι 3,5 φορές μεγαλύτερο από το σήμερα εγκατεστημένο (και σε λειτουργία) δυναμικό αντλησιοταμίευσης. Ακόμα και αν ληφθούν υπόψη οι κατά τόπους περιορισμοί στη χρήση γης και άλλοι συναφείς περιοριστικοί παράγοντες, το δυναμικό αυτό (realisable potential) ανέρχεται σε 29 TWh.

Την ίδια στιγμή ο επιχειρηματικός κόσμος ζητά να προχωρήσουν οι διαδικασίες που θα επιτρέψουν να μην χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος για την χρηματοδότηση των έργων που μπορούν να θέσουν σε νέα βάση της θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε.

Το επενδυτικό πλαίσιο χρήζει βελτίωσης με την κυβέρνηση να καλείται από τον επιχειρηματικό κόσμο να λύσει τον «γόρδιο δεσμό» του φορολογικού, καθώς το κόστος δείχνει να είναι τεράστιο για τις εταιρείες.

Η γραφειοκρατία που αποτελεί «βαρίδι» της οικονομίας για δεκαετίες, καθώς χάνεται πολύτιμος χρόνος στις διαδικασίες, ενώ παράλληλα είναι πιο άμεση από ποτέ η ανάγκη για την απλοποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού. Ο χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί και το μεγαλύτερο «αγκάθι» για νέες επενδύσεις, καθώς μέχρι και σήμερα δεν υπάρχουν σαφείς κανόνες που θα επιτρέπουν τον σωστό προγραμματισμό των επενδύσεων.

Με το 2019 να αποτελεί μια ιδιαίτερη χρονιά καθώς πρόκειται να διεξαχθούν τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, οι παράγοντες της αγοράς έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στις πολιτικές εξελίξεις καθώς ήδη έχει χαθεί αρκετός χρόνος για να ανοίξει ο δρόμος για νέες επενδύσεις. Εκτός από το νομοθετικό όμως πλαίσιο, ακόμα ένας βασικός παράγοντας που μπορεί να διαδραματίσει ρόλο είναι οι συνθήκες που θα επικρατήσουν στην ελληνική οικονομία που αντιμετωπίζει το σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας των τραπεζών ενώ μέχρι στιγμής δεν ευνοούν και οι συνθήκες για έξοδο της χώρας στις αγορές.