Ρυθμίσεις, «κουρέματα» και προληπτικά μέτρα για το ιδιωτικό χρέος -Στόχος να ρυθμιστούν 9 δισ.

Επί του παρόντος, αν και καταγράφονται ροές νέων «κόκκινων» δανείων, η κατάσταση δείχνει ελεγχόμενη.

Με το «καλημέρα» του 2024 άρχισε να ξετυλίγεται ο στρατηγικός σχεδιασμός για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, σε μια συγκυρία όπου η επιθετική αύξηση των επιτοκίων δοκιμάζει τις αντοχές των εξαντλημένων νοικοκυριών κι επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης του ΥΠΕΘΟ, το μη εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος νοικοκυριών και επιχειρήσεων ανήλθε στα τέλη του 2022 σε 243,7 δισ. Ευρώ, ενώ οι διεθνείς αναταράξεις (πληθωριστικές τάσεις, αύξηση τιμών ενέργειας και βασικών αγαθών) αναμφίβολα ανέδειξαν τον κίνδυνο εμφάνισης νέας γενιάς μη εξυπηρετούμενων δανείων. Επί του παρόντος, αν και καταγράφονται ροές νέων «κόκκινων» δανείων, η κατάσταση δείχνει ελεγχόμενη.

Το προφανές είναι, όμως, ότι το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί μόνο του και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ο σχεδιασμός προβλέπει την ενεργοποίηση και αναβάθμιση των υφιστάμενων «εργαλείων», όπως επίσης τη δημιουργία νέων.

Ο φιλόδοξος στόχος του Εξωδικαστικού 

Διαψεύδοντας τις Κασσάνδρες που τον ήθελαν να καταργείται στην πράξη, ο Εξωδικαστικός δίνει «σφυγμό». Για να φτάσουμε, ωστόσο, στις 5.000 αιτήσεις το μήνα χρειάστηκε να γίνει ριζικό λίφτινγκ στις βασικές παραμέτρους λειτουργίας του, όπως επίσης να σφίξουν τα “λουριά” σε τράπεζες και funds.

Μετά από ένα αναιμικό ξεκίνημα, πλέον ο Εξωδικαστικός έχει δώσει 13.101 ρυθμίσεις, για 4,8 δισ ευρώ οφειλών. Ποιος είναι ο στόχος του ΥΠΕΘΟ; Ως το τέλος του χρόνου να έχουν “κλείσει” ρυθμίσεις για άλλα 4 δισ ευρώ, ανεβάζοντας έτσι τη συνολική επίδοση στα 9 δισ ευρώ.

Προφανώς και οι ρυθμίσεις δεν είναι αυτοσκοπός. Στόχος είναι βιώσιμες ρυθμίσεις, με ευνοϊκούς όρους, δηλαδή μεγάλα «κουρέματα» και αριθμό δόσεων. Τα στοιχεία του τελευταίου διμήνου δείχνουν ότι αυτό επιτυγχάνεται εβδομάδα με την εβδομάδα, ενώ στο τέλος του Μαρτίου εκτιμάται ότι θα έχουν αποτυπωθεί στο χαρτί οι τελευταίες ευνοϊκές παρεμβάσεις, δηλαδή η βελτίωση του αλγόριθμου που δίνει μεγαλύτερη διαγραφή χρέους και το «πάγωμα» του επιτοκίου στο 3%.

Ήδη, η στατιστική του Εξωδικαστικού είναι εντυπωσιακή, ειδικά αν κάνει κάποιος συγκρίσεις με το πρώτο 12μηνο λειτουργίας του Μηχανισμού:

• το συνολικό ποσό διαγραφής οφειλών ανέρχεται σε 1,4 δισ ευρώ. Το μέσο κούρεμα για οφειλές προς Δημόσιο διαμορφώνεται στο 16,96%  και 27% προς χρηματοπιστωτικούς φορείς, ενώ το 45% των ρυθμίσεων προς Χ.Φ. (βάσει οφειλών) έλαβε κούρεμα πάνω από 30%. Το μέσο “κούρεμα” στα στεγαστικά δάνεια διαμορφώνεται σε 13%, στα καταναλωτικά ξεπερνά το 34% και στα επιχειρηματικά το 30% 
• η μέση διάρκεια αποπληρωμής για οφειλές προς Δημόσιο φτάνει τα 17 χρόνια, ενώ 18 χρόνια είναι η μέση διάρκεια αποπληρωμής για οφειλές προς χρηματοπιστωτικούς φορείς. Στα επιχειρηματικά δάνεια ο ορίζοντας αποπληρωμής εκτείνεται κατά μέσο όρο ως τα 19 χρόνια, ενώ στα στεγαστικά φτάνει τα 27 έτη 

Η πρόληψη  

Πέρα από τη «θεραπεία», κρίσιμη χαρακτηρίζεται η πρόληψη. Ο σχεδιασμός προβλέπει μηχανισμούς παρακολούθησης του επιπέδου του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους και έγκαιρης προειδοποίησης για το γρήγορο εντοπισμό του σε επίπεδο επιχειρήσεων και ιδιωτών.

Κατ' αρχάς, στόχος είναι μέσα στους επόμενους μήνες και ως το τέλος του χρόνου, να έχουν κάνει χρήση της Πολυκαναλικής, Εξ αποστάσεως υποστήριξης οφειλετών /myEGDIXlive, τουλάχιστον 30.000 οφειλέτες. Ο στόχος είναι μάλλον συντηρητικός, αν λάβει κανείς υπόψιν ότι από 12/12/2022 έως 31/12/2023, δηλαδή τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της πλατφόρμας, πραγματοποιήθηκαν συνολικά, για όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες, 31.180 κρατήσεις στην ψηφιακή υπηρεσία κρατήσεων myEGDIXlive, με μέσο όρο κρατήσεων σε μηνιαία βάση τα 2.600 ραντεβού. 

Στα υπόψιν είναι και η αναβάθμιση του Μηχανισμού Έγκαιρης Προειδοποίησης, μέσω του οποίου, νοικοκυριά κι επιχειρήσεις  μπορούν να λάβουν υπηρεσίες ενημέρωσης, εφόσον εντοπιστεί αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεων τους, έτσι ώστε να γνωρίζουν πως να αντιμετωπίσουν τις οφειλές τους. Η διαδικασία της έγκαιρης προειδοποίησης περιλαμβάνει τρία βασικά βήματα:

1. Ο ενδιαφερόμενος οφειλέτης υποβάλλει αίτηση στον Μηχανισμό μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Μέσω αυτής, παρέχει τη συναίνεσή του για την άρση απορρήτου, με σκοπό την αναζήτηση, πρόσβαση, συλλογή, επεξεργασία και διασταύρωση δεδομένων που τον αφορούν. 
2. Η πλατφόρμα επεξεργάζεται τα οικονομικά στοιχεία, βάσει ειδικών αριθμοδεικτών, όπως για παράδειγμα η κάλυψη βραχυπρόθεσμων οφειλών. Ακολούθως, ο οφειλέτης κατατάσσεται σε ένα από τα τρία επίπεδα κινδύνου αφερεγγυότητας (χαμηλό – μέτριο – υψηλό). 
3. Στην περίπτωση που ο οφειλέτης έχει καταταχθεί σε μέτριο ή υψηλό επίπεδο κινδύνου και εφόσον επιθυμεί, τότε αιτείται, μέσω της πλατφόρμας, τον προγραμματισμό της πρώτης συνάντησης για να λάβει δωρεάν υπηρεσίες ενημέρωσης. Στο πλαίσιο αυτό, συμπληρώνει ειδικό ερωτηματολόγιο και επισυνάπτει τυχόν στοιχεία που δεν είναι ψηφιακά διαθέσιμα. Τα εν λόγω στοιχεία μελετώνται από ειδικούς εμπειρογνώμονες, οι οποίοι ακολούθως παρέχουν ενημέρωση και συμβουλές στον οφειλέτη. 

Το μεγάλο στοίχημα είναι η συγκρότηση και λειτουργία του Κέντρου Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το σχεδιασμό του ΥΠΕΘΟ, αυτό το Κέντρο θα έχει σκοπό την εξεύρεση προσωποποιημένων βιώσιμων ρυθμίσεων με έμφαση στις μεσαίες και μεγάλες οφειλές, την κεντρικοποίηση διαχείρισης μέτρων αναγκαστικής είσπραξης για φορολογικά και ασφαλιστικά χρέη προς το Δημόσιο, την ανασυγκρότηση των επιχειρήσεων και την αποφυγή χρεωκοπίας για όσες επιχειρήσεις μπορούν να διασωθούν, την παρακολούθηση των υφιστάμενων ρυθμίσεων του Φορέα και έγκαιρη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου, το διαχωρισμό των οφειλών σε εισπράξιμες και ανεπίδεκτες είσπραξης, το ξεκαθάρισμα παλαιών οφειλών μέσω δημιουργίας και εφαρμογής νέου πλαισίου διαγραφής οφειλών.