Οι πολέμιοι των ιδιωτικοποιήσεων έκαναν... τις περισσότερες

Αδιαμφισβήτητη… πρωταθλήτρια στις ιδιωτικοποιήσεις αναδεικνύεται η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, έχοντας προωθήσει από το 2015 τις περισσότερες και μεγαλύτερες ιδιωτικοποιήσεις της περιόδου των μνημονίων, ενώ ήλθε στην εξουσία κηρύσσοντας «ανένδοτο αγώνα» κατά της πώλησης («ξεπουλήματος») περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου.

Τα στοιχεία του ΤΑΙΠΕΔ, που παρατίθενται σε πρόσφατη έκθεση της Eurobank (βλ. πίνακα) είναι αποκαλυπτικά:

• Στη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από τον Αλέξη Τσίπρα, ολοκληρώθηκαν συνολικά 27 ιδιωτικοποιήσεις, ανάμεσά τους ορισμένες εμβληματικές και μεγάλης αξίας συναλλαγές, όπως η πώληση των εταιρειών λιμένων Πειραιά και Θεσσαλονίκης, του ΔΕΣΦΑ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Ύστερα από αρκετές περιπέτειες, εξάλλου, έχει φθάσει επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ στο τελικό στάδιό της και η πιο σημαντική ιδιωτικοποίηση, αυτή του Ελληνικού,  για την οποία ο Αλέξης Τσίπρας έχει κάνει και την πιο σκληρή δήλωση αποκήρυξης, όταν ακόμη διεκδικούσε την εξουσία: «Αν υπογράψω ιδιωτικοποιήσεις σαν το Ελληνικό, καλύτερα ψηφίστε Σαμαρά».
• Όλοι οι προκάτοχοι του Αλέξη Τσίπρα (Παπανδρέου, Παπαδήμος, Σαμαράς), που επί των ημερών τους και στη βάση συμφωνιών με τους Ευρωπαίους δανειστές ιδρύθηκε και λειτούργησε το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, το γνωστό ΤΑΙΠΕΔ, κατάφεραν να ολοκληρώσουν συνολικά μόλις 14 ιδιωτικοποιήσεις, οι περισσότερες μικρής αξίας, συμβολισμού και αναπτυξιακού αντικρίσματος. Θα έλεγε κανείς ότι ηττήθηκαν στο γήπεδό τους από ένα… αουτσάιντερ.

Η κυβέρνηση προώθησε με επιτυχία ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που δεν της ανήκε, επειδή αυτό επιβλήθηκε από τους ξένους δανειστές με δραματικό τρόπο, με αποκορύφωμα τη 15ωρη διαπραγμάτευση του καλοκαιριού 2015, όπου ο Β. Σόιμπλε επέμενε να μεταφερθεί σε εταιρεία με έδρα το Λουξεμβούργο η δημόσια περιουσία, κάτι που τελικά αποφεύχθηκε και η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (το γνωστό Υπερταμείο) έμεινε σε ελληνικό έδαφος.

Αυτή η πρόοδος στις ιδιωτικοποιήσεις, όμως, όπως προειδοποιούν οι αναλυτές, παρότι απέχει… έτη φωτός από τις αρχικές διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι επαρκής για ενισχυθεί ουσιωδώς το επενδυτικό ενδιαφέρον και να δρέψει η οικονομία τους αναπτυξιακούς καρπούς από την είσοδο ιδιωτικών κεφαλαίων και τεχνογνωσίας στη σφαίρα της δημόσιας περιουσίας.

Επικίνδυνες καθυστερήσεις

Όπως τόνιζε σε πρόσφατο report η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank, «οι καθυστερήσεις θέτουν σε κίνδυνο την εμπιστοσύνη των επενδυτών και τα προβλεπόμενα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις για το 2019».

Τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης δεν δικαιολογούν εφησυχασμό:

• Η επισκόπηση της πορείας υλοποίησης του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων δείχνει ότι κατά το 3ο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής, αλλά και κατά τα προηγούμενα, ποικίλοι ανασχετικοί παράγοντες είχαν ως αποτέλεσμα συνεχείς καθυστερήσεις. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η διαχρονική απροθυμία κάποιων φορέων άσκησης πολιτικής και διοικητικών παραγόντων να προωθήσουν και να υλοποιήσουν πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων, οι αντιδράσεις συνδικαλιστικών φορέων και οργανώσεων και η πολυπλοκότητα και το χαμηλό επίπεδο ωρίμανσης ορισμένων έργων,  παράγοντες που συντηρούν – αν και με μειούμενη απήχηση – κλίμα αμφιβολίας στην κοινή γνώμη για το κατά πόσον η ιδιωτικοποίηση περιουσιακών στοιχείων ωφελεί το δημόσιο συμφέρον.
• Οι καθυστερήσεις στερούν την οικονομία από σημαντικά οφέλη καθώς η θετική επίδραση των ιδιωτικοποιήσεων είναι πολυδιάστατη και περιλαμβάνει, εκτός από την αύξηση των δημοσίων εσόδων και την επακόλουθη μείωση του δημοσίου χρέους, τα αναπτυξιακά οφέλη από την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας, τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, την εισαγωγή τεχνολογιών και καινοτομίας, καθώς και την ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσω του ανοίγματος συγκεκριμένων αγορών προς όφελος των καταναλωτών.       
• Από το 2011 έχει ολοκληρωθεί μία σειρά ιδιωτικοποιήσεων που εισέφεραν έσοδα της τάξης των 5,5 δις. ευρώ. Μεταξύ των έργων που έχουν ολοκληρωθεί, συγκαταλέγονται η πώληση των ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΕΣΣΤΥ και ΔΕΣΦΑ, η παραχώρηση 14 περιφερειακών αεροδρομίων και η πώληση πλήθους ακινήτων εντός και εκτός Ελλάδας.
• Ωστόσο, παραμένουν ανολοκλήρωτες πολλές σημαντικές ιδιωτικοποιήσεις που περιλαμβάνονταν στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης του ΤΑΙΠΕΔ ήδη από τον Ιούλιο του 2015 και σύμφωνα με το 3ο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί πριν από τη λήξη του τελευταίου τον Αύγουστο 2018. Σε αυτές περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το Ελληνικό, ο ΔΑΑ, η Εγνατία Οδός, τα Ελληνικά Πετρέλαια, η ΔΕΗ, η ΔΕΠΑ, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, κάποιες εκ των οποίων βρίσκονται ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο ωρίμανσης.
• Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του 2019, ο στόχος εσόδων από αποκρατικοποιήσεις για το 2019 ανέρχεται σε 1,5 δις. ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με την τριμηνιαία κατανομή τους, η είσπραξη του 97% του ως άνω ποσού τοποθετείται χρονικά στο 4ο τρίμηνο του 2019 ενώ 77% του ποσού αυτού εκτιμάται ότι θα προέλθει από διαγωνισμούς που δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί. Συνεπώς, η επίτευξη του στόχου εσόδων για το 2019 καθίσταται αβέβαιη γεγονός που επιτείνεται από τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών που θα λάβουν χώρα έως τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους και της προεκλογικής περιόδου που ατύπως έχει ήδη ξεκινήσει.