Πανευρωπαϊκό δόκανο για τις απάτες ΦΠΑ

Τα τελευταία στοιχεία της Κομισιόν έδειξαν ότι η Ευρώπη «έχασε» περί τα 61 δισ ευρώ από τις δυνητικές εισπράξεις ΦΠΑ και η «επίδοση» αυτή έγινε δεκτή με... ανακούφιση, καθώς το 2020 οι απώλειες είχαν αγγίξει τα 100 δισ ευρώ.

Στα καθ’ ημάς, οι απώλειες περιορίστηκαν σε κάτι παραπάνω από 3,2 δισ ευρώ ή το 17,8% επί των δυνητικών εισπράξεων, ωστόσο πρόκειται για την 3η χειρότερη επίδοση σε όλη την Ευρώπη.

Η εφαρμογή πολλών συντελεστών κι εξαιρέσεων, η γραφειοκρατία για τις διαδικασίες συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις του ΦΠΑ και πάνω απ’ όλα η φοροδιαφυγή, είναι οι αιτίες αυτών των απωλειών σε όλη την Ευρώπη, της Ελλάδας μη εξαιρουμένης. Ειδικά από την «έκρηξη» του ηλεκτρονικού εμπορίου και μετά, οι απάτες που στήνονται για την υπεξαίρεση ή μη απόδοση ΦΠΑ, με κόλπα τύπου Carousel και «εξαφανισμένους» εμπόρους, έχουν πάρει τη μορφή επιδημίας. Από την Πρωτοχρονιά τέθηκε, λοιπόν, σε λειτουργία το πανευρωπαϊκό «δόκανο» με στόχο αυτές ακριβώς τις απάτες.

Όταν πρωτοεμφανίστηκε το ηλεκτρονικό εμπόριο οι αγορές αυτές γίνονταν στις ιστοσελίδες των εταιριών που είχαν, επίσης, συμβατικά καταστήματα, σε κεντρικές οδούς μεγάλων πόλεων. Σήμερα, οι καταναλωτές αλλάζουμε ριζικά την αγοραστική μας συμπεριφορά. Όλο και περισσότεροι παραγγέλνουμε προϊόντα και υπηρεσίες από διαδικτυακές αγορές (επιγραμμικές αγορές δηλαδή πλατφόρμες) και τα οποία αγαθά αποστέλλονται στην Ευρώπη, απευθείας στους καταναλωτές, από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επί της ουσίας, η χρήση του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών έδωσε τη δυνατότητα στις εταιρείες να πωλούν αγαθά στο εξωτερικό χωρίς να χρειάζεται να δημιουργήσουν οποιοδήποτε είδος φυσικής παρουσίας. Αυτό με τη σειρά του μπορεί, όμως, να δυσχεράνει τη διενέργεια ελέγχων από τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι εξαρτώνται από την καλή θέληση των αλλοδαπών πωλητών να δηλώνουν τις συναλλαγές τους ώστε να γνωστοποιείται η δραστηριοποίησή τους στο έδαφος των κρατών- μελών.

Ακόμη και στις περιπτώσεις που ένα κράτος- μέλος γνωρίζει ότι οι πωλητές σε ιστότοπο παρέχουν αγαθά ή υπηρεσίες στην επικράτειά του, μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο να ταυτοποιηθεί ο πραγματικός πωλητής που βρίσκεται πίσω από τον ιστότοπο. Αυτή η έλλειψη πληροφοριών δυσχεραίνει εξαιρετικά τα κράτη μέλη να ζητούν ή να ανταλλάσσουν πληροφορίες μεταξύ τους, καθώς δεν γνωρίζουν με ποιον θα πρέπει να ανταλλάσσουν τις πληροφορίες ή από ποιον θα πρέπει να τις ζητούν.

Το νέο σύστημα, που ενεργοποιήθηκε την Πρωτοχρονιά, αξιοποιεί τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών (ΠΥΠ), δηλαδή οι τράπεζες, τα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, τα ιδρύματα πληρωμών και οι υπηρεσίες ταχυδρομικών επιταγών, που διευκολύνουν συλλογικά πάνω από το 90 % των επιγραμμικών αγορών στην ΕΕ.

Από την 1η Ιανουαρίου, οι εν λόγω ΠΥΠ θα πρέπει να παρακολουθούν τους δικαιούχους διασυνοριακών πληρωμών και, από την 1η Απριλίου, να διαβιβάζουν στις διοικήσεις των κρατών- μελών της ΕΕ πληροφορίες σχετικά με όσους λαμβάνουν περισσότερες από 25 διασυνοριακές πληρωμές ανά τρίμηνο. Οι πληροφορίες αυτές θα συλλέγονται στη συνέχεια σε μια νέα ευρωπαϊκή βάση δεδομένων που θα αναπτυχθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Πληροφοριών για τις πληρωμές (CESOP), όπου θα αποθηκεύονται, θα συγκεντρώνονται και θα διασταυρώνονται με άλλα δεδομένα.

Στη συνέχεια, όλες οι πληροφορίες στο CESOP θα τίθενται στη διάθεση των κρατών- μελών μέσω του Eurofisc, του δικτύου ειδικών της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2010. Αυτό θα διευκολύνει πολύ τα κράτη μέλη όσον αφορά την ανάλυση δεδομένων και τον εντοπισμό επιγραμμικών πωλητών που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις στον τομέα του ΦΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων που δεν είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ.

Οι απάτες ΦΠΑ είναι ένα από τα πεδία δράσης των ΥΕΔΔΕ, με μάλλον εντυπωσιακά αποτελέσματα. Πριν κλείσει το 2023, είχαν ολοκληρωθεί 129 τέτοιες έρευνες, ενώ το 2022 πραγματοποιήθηκαν 176 έρευνες, με την παραβατικότητα να φτάνει στο 83,5%! Από τη διενέργεια των ανωτέρω ερευνών προέκυψαν 147 περιπτώσεις εντοπισμού «εξαφανισμένων» εμπόρων, που συνδέονται με ενδοκοινοτική απάτη στον ΦΠΑ και ακολούθησε η διαδικασία απενεργοποίησης του κοινοτικού τους ΑΦΜ. Όσον αφορά στα διαφυγόντα έσοδα για το Ελληνικό Δημόσιο, μόνο στην τελευταία τετραετία υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 110 εκ ευρώ.

Σε μια από τις έρευνες, ανώνυμη εταιρεία με έδρα στο Χαλάνδρι και αντικείμενο δραστηριότητας το χονδρικό εμπόριο τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού φέρεται να πραγματοποίησε ενδοκοινοτικές παραδόσεις προς Βουλγάρικη επιχείρηση, η οποία κατόπιν Διοικητικής Συνδρομής και συνεργασίας με τις Βουλγάρικες Αρχές διαπιστώθηκε ότι ήταν ανύπαρκτη. Το ύψος των συναλλαγών ανήλθε σε 4 εκατ. Ευρώ και ο διαφυγών ΦΠΑ «άγγιξε» το 1 εκατ ευρώ.