Βαθιές μεταρρυθμίσεις και στο Δημόσιο -Τι περιμένουν από τη νέα κυβέρνηση στις Βρυξέλλες
Συνειρμικά, όποτε γίνεται κουβέντα στην Ελλάδα για μεταρρυθμίσεις, το μυαλό των περισσοτέρων πάει κατ’ αρχάς στον τρόπο που λειτουργεί το Δημόσιο. Κι αυτό από μόνο του λέει πολλά.
Την “μαύρη” περίοδο των Μνημονίων έγιναν πολλά στο Δημόσιο, αλλά όχι πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση. Όπως έλεγαν τότε έμπειρα στελέχη της δημόσιας διοίκησης και υπουργοί, “είναι σαν να θέλουμε να φτιάξουμε μια καινούργια πολυκατοικία, ξεκινώντας από την... ταράτσα”, καθώς οι τεχνοκράτες της Τρόικας είχαν περισσότερο κατά νου να “κόψουν” μισθολογικές και καταναλωτικές δαπάνες, παρά να στηθεί ένα σύγχρονο κι αποτελεσματικό Δημόσιο, χωρίς ελλείψεις στα “ευαίσθητα” πεδία της Υγείας και της Παιδείας.
Τα τελευταία χρόνια, με καταλύτη τις ανατροπές που έφερε ο κορωνοϊός, το Δημόσιο πέρασε στην εποχή της ψηφιοποίησης με ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι θα περιμέναν και οι πιο αισιόδοξοι. Χειρόγραφοι φάκελοι έγιναν ψηφιακοί απαλλάσσοντας υπαλλήλους και πολίτες από τη γραφειοκρατία- με τρανό παράδειγμα το ξεκαθάρισμα των εκκρεμών συντάξεων- οι “ουρές” στα γκισέ των εφοριών, του ΟΑΕΔ και του ΕΦΚΑ περιορίστηκαν με την εισαγωγή και την επέκταση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Αυτά όμως, δεν αρκούν.
Σύμφωνα με την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις σχετικές συστάσεις, συνολικά, η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Ελλάδα έχει δρομολογήσει βασικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης, οι οποίες αποσκοπούν στην επίλυση μακροχρόνιων ζητημάτων, όπως i) ο εξορθολογισμός της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης ii) η θέσπιση στρατηγικού σχεδιασμού για το εργατικό δυναμικό iii) ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών πρόσληψης iv) η επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού στον δημόσιο τομέ· v) η θέσπιση συστήματος ανταμοιβής για τους δημόσιους φορείς και τους δημόσιους υπαλλήλους.
Η ελληνική δημόσια διοίκηση έχει καλό προφίλ από άποψη ηλικίας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, η συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Το 2022 η ισότητα των φύλων σε ανώτερες διοικητικές θέσεις υπολειπόταν του μέσου όρου της ΕΕ-27, ενώ πέρσι τέτοια εποχή εγκρίθηκε νόμος για τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων στον ελληνικό δημόσιο τομέα. Ο νόμος προβλέπει τα εξής: i) νέο πλαίσιο δεξιοτήτων για όλους τους δημόσιους υπαλλήλους ii) νέο σύστημα καθορισμού στόχων για τις διοικητικές μονάδες και τους εργαζομένους iii) νέο πλαίσιο αυτοαξιολόγησης, κοινό για όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, με σκοπό την ανάλυση της λειτουργίας και των επιδόσεών τους iv) χρηματικά επιδόματα για τους δημόσιους υπαλλήλους σε επιλεγμένες δημόσιες υπηρεσίες.
Με βάση το νέο πλαίσιο δεξιοτήτων, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι έχουμε εξορθολογίσει το σύστημα επαγγελματικής κατάταξης, ώστε σήμερα να υπάρχουν 550 διαφορετικές κατηγορίες θέσεων εργασίας, από περίπου 2.700. Ο εξορθολογισμός συνοδεύτηκε από την ανάθεση συγκεκριμένων δεξιοτήτων σε κάθε κατηγορία θέσεων εργασίας, γεγονός που συμβάλλει στην πιο στοχευμένη πρόσληψη δημόσιων υπαλλήλων. Μόλις τον περασμενο Μάρτιο εφαρμόστηκε, πάντως, για πρώτη φορά η νέα διαδικασία επιλογής δημόσιων υπαλλήλων, όπως προβλέπεται από τον νόμο 4765/2021, βάσει δοκιμασιών γνώσεων, δεξιοτήτων και απόδοσης.
Όσον αφορά στα μισθολογικά, εν αναμονή του νομοσχεδίου που θα φέρει ανατροπές στο Ενιαίο Μισθολόγιο, οι Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι το μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα παρέμεινε σταθερό το 2022 στο 10,8 % του ΑΕΠ, σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένο με τον μέσο όρο της ΕΕ (10,2 % του ΑΕΠ).