Ποιες πράσινες επενδύσεις ζητάει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το 2022 ήταν μια ιδιαίτερη και δύσκολη χρονιά, με πρωτοφανή αύξηση του ενεργειακού κόστους.
Οι επιβαρύνσεις στα νοικοκυριά περιορίστηκαν χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις, που έφτασαν συνολικά τα 13 δισ ευρώ, η στρατηγική της απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο οδήγησε τελικά στη μείωση της κατανάλωσης κατά 19% στο σύνολο της χρονιάς και κατά 22% στην περίοδο Αυγούστου- Μαρτίου, ενώ και η κατανάλωση ρεύματος “ψαλιδίστηκε” κατά περίπου 12%.
Παράλληλα, ως όφειλε, η Ελλάδα θωρακίστηκε ενεργειακά με κινήσεις όπως αυτές της ενίσχυσης της Ρεβυθούσας και της σύναψης διακρατικών ενεργειακών συμφωνιών, ενώ έριξε το βάρος και στις Ανανεώσιμες Πηγές.
Σύμφωνα με την ειδική Έκθεση της Κομισιόν, το 2022, για πρώτη φορά, οι ΑΠΕ κατείχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας (42%). Οι εξαγωγές φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 289% το 2022, κυρίως στη Βουλγαρία. Οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν ελαφρώς το 2022 σε σύγκριση με το 2021 (κατά 2%), με τη Βουλγαρία να έχει το μεγαλύτερο μερίδιο. Επισημαίνεται, επίσης, ότι η Ελλάδα παραμένει δεσμευμένη στη σταδιακή κατάργηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τον λιγνίτη έως το 2028 και στην περαιτέρω αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Κάπου εδώ τελειώνουν, όμως, τα εύσημα από τις Βρυξέλλες.
Κατά την Κομισιόν, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε, η Ελλάδα εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, καθώς το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιπροσώπευαν το 52% και το 24% αντίστοιχα του ενεργειακού της μείγματος το 2021. Για να επιταχυνθούν οι προσπάθειες απανθρακοποίησης, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν περαιτέρω ορισμένα μέτρα που βασίζονται στις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που αποτελούν μέρος του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας και βαίνουν πέραν αυτών.
Σύσταση πρώτη: Η Ελλάδα θα μπορούσε να επιταχύνει την επέκταση της ανανεώσιμης ενέργειας μέσω της θέσπισης και της συμπλήρωσης των νομικών πλαισίων για την προώθηση της ανάπτυξης υποδομών ανανεώσιμου υδρογόνου και υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.
Σύσταση δεύτερη: Απαιτούνται κι άλλες προσπάθειες για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου για το βιομεθάνιο και να μετατραπεί το διαθέσιμο δυναμικό βιώσιμου βιομεθανίου σε πραγματική δυναμικότητα παραγωγής ώστε να αντισταθμιστούν οι εισαγωγές φυσικού αερίου.
Σύσταση τρίτη: Με την ενσωμάτωση περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα είναι ουσιαστικής σημασίας να πραγματοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις για την επέκταση της δυναμικότητας αποθήκευσης και δικτύου προκειμένου να διασφαλιστεί η ισορροπία του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κοινά συστήματα αμοιβών και η προώθηση συστημάτων «behind-the-meter» (μη συνδεδεμένων με τον μετρητή) θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικά εργαλεία για την προώθηση της έγκαιρης και βιώσιμης αύξησης της δυναμικότητας αποθήκευσης. Για να αποφευχθεί η ανάγκη περικοπής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν πρόσθετες διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με γειτονικές χώρες.
Σύσταση τέταρτη: Όσον αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα είναι σημαντικό να εφαρμοστεί πλήρως το νέο νομικό πλαίσιο που εγκρίθηκε το 2022, το οποίο απλουστεύει και επιταχύνει τη διαδικασία αδειοδότησης για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αποθήκευσης.
Σύσταση πέμπτη: Η προώθηση συστημάτων ιδιοκατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της στήριξης για την εγκατάσταση ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων με συσσωρευτές, και οι ενεργειακές κοινότητες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενίσχυση της κοινωνικής αποδοχής της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σύσταση έκτη: Συγκεκριμένοι τομείς, όπως οι μεταφορές και το νερό, έχουν σημαντικό περιθώριο εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο.
Όσον αφορά στο μείζον θέμα της ενεργειακής φτώχειας, με φόντο την ειλημμένη απόφαση για μείωση της κατανάλωσης κατά 15% ως το Μάρτιο του 2024 σε όλη την Ευρώπη, η Κομισιόν παρατηρεί ότι η θέσπιση νέων χρηματοδοτικών μέσων, όπως οι δημοπρασίες ενεργειακής απόδοσης, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την αποτελεσματικότερη στόχευση των υφιστάμενων προγραμμάτων στήριξης ανακαινίσεων ώστε να καλύπτουν ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά.
Πέρα από τις συστάσεις, υπάρχει και “κίτρινη” κάρτα. Όπως επισημαίνουν οι τεχνοκράτες της Κομισιόν, το μερίδιο των έξυπνων μετρητών στην Ελλάδα υπολείπεται κατά πολύ του μέσου όρου της ΕΕ (3% σε σύγκριση με 54%, στοιχεία του 2021) και θα μπορούσε να αυξηθεί, καθώς επιτρέπει στους καταναλωτές να συμμετέχουν ενεργά στην αγορά και να στηρίζουν την ανταπόκριση από την πλευρά της ζήτησης.