Αύξηση ηλεκτρονικών πληρωμών, αλλά η φοροδιαφυγή καλά κρατεί

Τελευταία κλήρωση των ηλεκτρονικών αποδείξεων για φέτος σήμερα το μεσημέρι και το ερώτημα που παραμένει μετέωρο είναι αν η λοταρία των 1.000 ευρώ έφερε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα στο υπουργείο Οικονομικών.

Στα πρότυπα της Πορτογαλίας και της Σλοβακίας, το οικονομικό επιτελείο εισήγαγε τη λοταρία με στόχο να δώσει ένα κίνητρο στους φορολογούμενους να χρησιμοποιούν κάρτα όχι μόνο στις μεγάλες δαπάνες αλλά και στις καθημερινές, χαμηλής αξίας συναλλαγές, όπου κατά τεκμήριο είναι πιο εύκολη η φοροδιαφυγή.Οι ηλεκτρονικές κληρώσεις είναι ουσιαστικά ένα συμπληρωματικό μέτρο, σε συνδυασμό με την υποχρέωση να «χτίσουν» το αφορολόγητό τους με ηλεκτρονικές δαπάνες. Πέτυχε ο συνδυασμός;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, ειδικά από το καλοκαίρι του 2015 με την επιβολή των capital controls, η χρήση κυρίως χρεωστικών καρτών έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ενώ παρατηρείται εξάμηνο με εξάμηνο και μείωση της μέσης αξίας συναλλαγής, δείγμα του ότι η κάρτα χρησιμοποιείται, πλέον, πιο εύκολα. Συγκεκριμένα, το α΄ εξάμηνο του 2018 συνεχίζεται, για έκτο κατά σειρά εξάμηνο, η φθίνουσα πορεία της μέσης αξίας ανά συναλλαγή για το σύνολο των καρτών, φθάνοντας τα 74 ευρώ. Το πρώτο εξάμηνο του 2016 ήταν πάνω από 120 ευρώ. Συμπέρασμα; Παρά τη μείωση, παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Ο συνολικός αριθμός των καρτών πληρωμών αυξήθηκε το α΄ εξάμηνο του 2018 κατά 535 χιλ. (+3%), σε σχέση με το β΄ εξάμηνο του 2017, και ανήλθε σε 16,8 εκατ. κάρτες. Η αύξηση προέρχεται από την έκδοση νέων χρεωστικών καρτών, καθώς εκδόθηκαν επιπλέον 686 χιλ. κάρτες (+5%) συγκριτικά με το β΄ εξάμηνο του 2017, ενώ αντίθετα στις πιστωτικές κάρτες παρατηρείται μείωση κατά 150 χιλ. (-5%).

Έχει αποτυπωθεί αυτή η τάση και στα φορολογικά έσοδα, κυρίως από ΦΠΑ; Μάλλον όχι. Το γεγονός ότι σταθερά το 15% των υπόχρεων δεν αποδίδει καν το φόρο, όπως επίσης τα υψηλά ποσοστά παραβατικότητας που καταγράφονται στους επιτόπιους ελέγχους της ΑΑΔΕ, είναι μια σαφής ένδειξη ότι ο συνδυασμός «ηλεκτρονικού» αφορολόγητου- λοταρίας, δεν έχει αποδώσει τα προσδοκώμενα.

Στο υπουργείο Οικονομικών γνωρίζουν σχεδόν εξαρχής ποια είναι η αιτία της αποτυχίας του μέτρου, το συζητάνε αλλά δεν τολμούν ακόμα να κάνουν το βήμα. Το ποσοστό κάλυψης του αφορολογήτου από ηλεκτρονικές δαπάνες θεωρείται χαμηλό (10% ως 10.000 ευρώ εισοδήματος, 15% για εισοδήματα από 10.000 ως 30.000 ευρώ και 20% για το επιπλέον), ειδικά από τη στιγμή που ελάχιστες δαπάνες εξαιρούνται, με αποτέλεσμα μόνο με τις βασικές αγορές ενός νοικοκυριού, να φεύγει το άγχος του αφορολογήτου. Η απόφαση για αύξηση αυτών των ποσοστών κάλυψης είναι ειλημμένη, αλλά όσο βαδίζουμε προς τις κάλπες, τόσο πιο δύσκολα θα μετουσιωθεί σε νομοθετική διάταξη.

Φυσικά, δεν αρκεί αυτό. Η υποχρεωτική χρήση POS από ομάδες επαγγελματιών «υψηλού κινδύνου» δεν πρέπει να μείνει στα χαρτιά, ενώ πάντα υπάρχει η εισήγηση για ειδικό συντελεστή βαρύτητας σε τέτοιου είδους ηλεκτρονικές συναλλαγές, έτσι ώστε ο φορολογούμενος να έχει πρακτικό κίνητρο να χρησιμοποιήσει κάρτα αντί μετρητών. Σε διαφορετική περίπτωση στο δίλημμα «με ΦΠΑ ή χωρίς ΦΠΑ;», το υπουργείο Οικονομικών θα είναι πάντα χαμένο…