Πόλεμος νεύρων για την ενεργειακή επάρκεια στην Ευρώπη
«Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη», λέει η σοφή παροιμία που δείχνει να ταιριάζει... γάντι σε αυτό το ενεργειακό παιχνίδι Ευρώπης- Ρωσίας, με φόντο τον αιματηρό πόλεμο στην Ουκρανία.
Από τη μια, οι Ευρωπαίοι, που επέβαλαν αυστηρές οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, δεν τόλμησαν το βήμα παραπάνω, καθώς όπως παραδέχονται κι όπως δείχνουν οι ψυχροί αριθμοί, η ενεργειακή εξάρτηση από την “Αρκούδα” είναι τέτοια, που θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα η διακοπή των εισαγωγών πρωτίστως φυσικού αερίου και δευτερευόντως πετρελαίου. Από την άλλη, η Ρωσία όσο κι αν προσπαθεί να δείξει ότι έχει εναλλακτικές αγορές για τον ενεργειακό της πλούτο, γνωρίζει ότι η αξία των εξαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία για πρώτη φορά σε περισσότερο από μια δεκαετία υπερέβη την αξία των εξαγωγών πετρελαίου και έφτασε τα 20,8 δις δολάρια, στηρίζοντας τη ρωσική οικονομία.
Και κάπως έτσι εντάσσεται σε αυτόν τον πόλεμο νεύρων, το μπρα- ντε-φερ για τις πληρωμές σε... ρούβλια, την οποία απορρίπτουν οι Ευρωπαίοι, προκαλώντας κύμα απειλών για διακοπή της ροής φυσικού αερίου. Οι αγορές, πάντως, δεν “τσίμπησαν” και η τιμή του φυσικού αερίου παρέμεινε στα υψηλά μεν επίπεδα των 106 ευρώ, αλλά δεν εκτινάχθηκε στα δυσθεώρητα ύψη των προηγούμενων εβδομάδων.
Αναλυτές εξηγούν στο economistas ότι αυτή η... έμπνευση με το ρούβλι δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια προσπάθεια του Κρεμλίνου να δημιουργήσει μια αγορά για το ρωσικό νόμισμα, το οποίο επί της ουσίας έχει εκτοπιστεί από τις διεθνείς συναλλαγές. Δεν πρέπει να λησμονεί, άλλωστε, κανείς ότι οι Ρώσοι πολίτες υποφέρουν αυτήν τη στιγμή από τον πληθωρισμό, που προκάλεσε η υποτίμηση του εθνικού τους νομίσματος, συνεπώς το παζάρι για εξυπηρέτηση των ενεργειακών συμβάσεων με ρούβλια, είναι μια προσπάθεια περιορισμού του εισαγόμενου πληθωρισμού.
Σε κάθε περίπτωση, παρά το ότι η Ευρώπη έχει επιβάλει από το 2014 οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή στην Κριμαία, δεν φρόντισε σε αυτό το διάστημα των 8 ετών να κάνει το παραμικρό για να κόψει τους δεσμούς ενεργειακής εξάρτησης.
Τα στοιχεία της Eurostat είναι λίαν αποκαλυπτικά και δείχνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2020- δηλαδή την περίοδο της πανδημίας και της μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας- εισήγαγε το 58% της ενέργειας που κατανάλωσε. Το 24,4% αυτών των εισαγωγών έγινε από τη Ρωσία. Ειδικότερα, η Ευρώπη κάλυψε το 46% των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, που κατέστη έτσι “ρυθμιστής” της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και θέρμανσης στην Ευρώπη. Διόλου περιορισμένες ήταν και οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, καθώς κάλυψαν το 37% των αναγκών της Ευρώπης.
Φυσικά η Ελλάδα δεν μπορεί να βγει από το κάδρο. Ίσα- ίσα, η ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία κινείται πολύ πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Στην πραγματικότητα έχει το 5ο υψηλότερο ποσοστό εισαγωγών από τη Ρωσία, μετά τη Λιθουανία, τη Σλοβακία, την Ουγγαρία και την Ολλανδία.
Συγκεκριμένα, το 46,5% των εισαγωγών ενέργειας γίνεται από τη Ρωσία, αλλά αυτό που προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ότι 73% των εισαγωγών πετρελαίου, είναι ρωσικής προέλευσης.