Τα μνημόνια έφυγαν αλλά οι καταθέσεις δεν επιστρέφουν

Μπορεί η κυβέρνηση να προσπαθεί να πείσει, για την καθαρή έξοδο και την επιστροφή στην κανονικότητα ωστόσο οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων εξακολουθούν να βρίσκονται σε επίπεδα βαθιάς κρίσης: παραμένουν καθηλωμένες κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 15 ετών.

Στο τέλος Οκτωβρίου οι καταθέσεις διαμορφώθηκαν στα 131,48 εκατ. ευρώ περίπου 200 εκατ. ευρώ χαμηλότερα από όσο ήταν τον περασμένο Αύγουστο, όταν στη θεωρία η Ελλάδα πανηγύρισε την ολοκλήρωση των μνημονίων και την «καθαρή» έξοδο. Η στασιμότητα στις καταθέσεις, μετά την βουτιά που πραγματοποιήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, έρχεται να υπενθυμίσει ότι η εμπιστοσύνη είναι κάτι που κερδίζεται δύσκολα και χάνεται στη στιγμή.

Κατά την 6ετία 2010-2015 οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα, επιχειρήσεις και νοικοκυριών κατέρρευσαν, καθώς μειώθηκαν κατά 116,7 δις. ευρώ ή 49,1%, δηλαδή μειώθηκαν περίπου στο μισό.

Η μείωση των καταθέσεων πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις:

-- Η πρώτη τροφοδοτήθηκε με την αποκάλυψη του δημοσιονομικού εκτροχιασμού μετά τις εκλογές του 2009 οδηγώντας στο διάστημα Δεκέμβριος 2009 - Ιούνιος 2012 σε απώλειες καταθέσεων 86,9 δισ. ευρώ! Το οικονομικό αδιέξοδο της χώρας οδήγησε στη διάσωσή της από την Ε.Ε. και την υπογραφή του 1ου μνημονίου (Μάιος 2010). Ακολούθησε μια έντονα αντιμνημονιακή ρητορική το 2011, με την Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, εξάπλωση των αντιδράσεων αλλά και πολλές βίαιες εκδηλώσεις που οδήγησαν στην αποσταθεροποίηση και πτώση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου. Ολα αυτά προκάλεσαν τον εκτροχιασμό του προγράμματος, με αποτέλεσμα να υπάρξει νέα συμφωνία, το 2ο μνημόνιο, με νέα μέτρα και πρόσθετη χρηματοδότηση το οποίο ανέλαβε να υλοποιήσει η κυβέρνηση συνεργασίας που σχηματίστηκε τον Νοέμβριο 2011 με πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο. Αυτό όμως δεν συνέβη, καθώς τα πολιτικά κόμματα, ανυπόμονα για εκλογές, δεν επέτρεψαν στην κυβέρνηση συνεργασίας να ολοκληρώσει την αποστολή της. Η πολιτική αβεβαιότητα και η ανησυχία για την έξοδο της χώρας από το ευρώ επιδείνωσαν περαιτέρω τις συνθήκες στο τραπεζικό σύστημα, με τις καταθέσεις να υποχωρούν στα 150,6 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2012, μετά τις διπλές εθνικές εκλογές από 237 δις. ευρώ που ήταν στο τέλος του 2009.

-- Κατά τη δεύτερη φάση Ιούνιος 2012 - Νοέμβριος 2014 σημειώθηκε μια ανάπαυλα. Μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, η ανησυχία εκτονώθηκε ενώ τον Νοέμβριο του 2012 ψηφίστηκε το επικαιροποιημένο 2ο μνημόνιο. Η νέα κυβέρνηση υλοποίησε σχετικά αποτελεσματικά τη νέα συμφωνία, με αποτέλεσμα οι συνθήκες ρευστότητας να βελτιωθούν, ενώ από το δεύτερο εξάμηνο του 2013 άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια βελτίωσης στην οικονομία, βελτίωση που παγιώθηκε το 2014. Κατά τους 29 μήνες της περιόδου αυτής οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 14,1 δισ. ευρώ.

-- Η τρίτη και δραματικότερη φάση της κρίσης ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2014, όταν η αποτυχία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας οδήγησε, για άλλη μία φορά, σε πρόωρες εκλογές απελευθερώνοντας τις διαλυτικές δυνάμεις της αβεβαιότητας. Τον Δεκέμβριο που προκηρύχθηκαν πρόωρες εκλογές, για τον Ιανουάριο 2015, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 4 δισ. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 η χώρα πελαγοδρομούσε με την κυβέρνηση συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να εκβιάζει-ελπίζει σε μια νέα συμφωνία ποντάροντας σε αυταπάτες του τύπου «στο τέλος θα μας δώσουν τα λεφτά γιατί δεν τους συμφέρει να διαλύσουμε το ευρώ...». Η κρίση κορυφώθηκε με την απελπισμένη κίνηση του δημοψηφίσματος που οδήγησε στην επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών στις τράπεζες, περιορισμοί που παραμένουν σε ισχύ. Ετσι μέσα σε 7 μόλις μήνες οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 42,5 δισ. ευρώ ή κατά 35%.

Στελέχη τραπεζών τονίζουν στο economistas.gr, ότι πέραν της μεγάλης ζημιάς στην οικονομία και το τραπεζικό σύστημα που προκαλεί η αιμορραγία των καταθέσεων ακόμη μεγαλύτερη είναι η ζημία που έχει συντελεστεί στην εμπιστοσύνη, δίχως την αποκατάσταση της οποίας είναι αδύνατο το τραπεζικό σύστημα και ευρύτερα η χώρα να επανέλθουν σε πλήρη κανονικότητα.

Οπως σημειώνουν, θα απαιτηθούν πολλά χρόνια έτσι ώστε να τραύματα της κρίσης και των capital controls να επουλωθούν και οι τράπεζες να επανέλθουν στην προ κρίσης ομαλή κατάσταση λειτουργίας.