Τα πάνω- κάτω στην αγορά εργασίας
Δεν είναι μυστικό ότι η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης στις σαρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με την εξ αποστάσεως απασχόληση και την ευελιξία στις ώρες εργασίας. Το νομικό πλαίσιο προσαρμόστηκε αναλόγως, ωστόσο η λειτουργία των ασφαλιστικών δικλείδων αποτελεί μια από τις προκλήσεις κατ’ αρχάς για τους ίδιους τους εργαζόμενους και φυσικά για τις ελεγκτικές υπηρεσίες.
Η νέα Επιθεώρηση Εργασίας, που θα λειτουργεί, πλέον, ως Ανεξάρτητη Αρχή, πέρα από την ενίσχυση με έμψυχο δυναμικό, θα αξιοποιήσει «εργαλεία», τα οποία θα χρηματοδοτηθούν και από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η αιχμή του δόρατος είναι η ψηφιακή κάρτα των εργαζομένων, η οποία ως το πρώτο εξάμηνο του 2022 θα καλύπτει τουλάχιστον το 50% των επιχειρήσεων και ως το τέλος της χρονιάς θα έχει εφαρμοστεί σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες. Στο μεσοδιάστημα αλλά και μετά την ενεργοποίηση της ψηφιακής κάρτας, οι έλεγχοι θα γίνονται κατ’ αρχάς εξ αποστάσεως κι αφού εντοπίζονται περιπτώσεις ύποπτες για παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας, θα ξεκινούν οι στοχευμένες έφοδοι.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιλογή των «στόχων» θα γίνεται με βάση risk analysis, δηλαδή με δεδομένα κλαδικής ή τοπικής παραβατικότητας. Στόχος είναι η υποδηλωμένη εργασία- δηλαδή 8ωρα ή 10ωρα αντί της δηλωμένης μερικής απασχόλησης- αλλά και οι υποδηλωμένες υπερωρίες. «Αγκάθι» αποτελεί η τηλεργασία, καθώς η εφαρμογή στην πράξη του δικαιώματος αποσύνδεσης αλλά και των ωραρίων εργασίας, μπορούν δύσκολα να ελεγχθούν και να βεβαιωθούν παραβάσεις.
Στοίχημα της νέας Επιθεώρησης Εργασίας είναι και η ασφάλεια στους χώρους δουλειάς. Τα στοιχεία της Eurostat προκαλούν, μάλιστα, ανησυχία και προβληματισμό, καθώς ενώ η γενική τάση δείχνει μείωση των εργατικών ατυχημάτων, στην Ελλάδα η εικόνα είναι αντίστροφη. Το 2020, το 2,4% των εργαζομένων δήλωσαν ότι είχαν τουλάχιστον ένα εργατικό ατύχημα στο 12μηνο, έναντι 2,9% το 2013. Αντιθέτως, στην Ελλάδα, το ποσοστό, που ήταν 1,8% το 2007, ανέβηκε στο 1,9% το 2013 και στο 2,1% το 2020.
Η γενική εικόνα είναι ότι το υψηλότερο ποσοστό εργατικών ατυχημάτων καταγράφεται στον πρωτογενή τομέα και στους τεχνίτες. Επίσης, η σωματική καταπόνηση αναδεικνύεται ως ο πιο σημαντικός λόγος πρόκλησης εργατικών ατυχημάτων στο 13,2% των περιπτώσεων.
Αίσθηση προκαλεί ένα ακόμα ποιοτικό στοιχείο της έρευνας της Eurostat για τα εργατικά ατυχήματα, καθώς η Ελλάδα εμφανίζει από τα πιο επιβαρυμένα περιβάλλοντα για την ψυχική υγεία των εργαζομένων. Σε 11 από τις χώρες της Ε.Ε., πάνω από τους μισούς εργαζόμενους αναφέρει κινδύνους για την ψυχική του υγεία. Η Σουηδία έχει το υψηλό ποσοστό (76,4%) και ακολουθεί η Ελλάδα με ποσοστό 69,1%, κάτι που σημαίνει ότι 7 στους 10 εργαζόμενους νιώθουν να διαταράσσεται η ψυχική τους υγεία στο χώρο εργασίας.