Δεν ξόδεψαν οι Έλληνες τον Ιούνιο -Τα σενάρια του ESM για την αποκατάσταση της ζημιάς από την πανδημία

Πολλοί αναφέρονται- και δικαίως- στο απίστευτο stock των καταθέσεων ύψους 28,7 δισ ευρώ, που σώρευσαν επιχειρήσεις και νοικοκυριά από τον περσινό Ιανουάριο ως σήμερα, λόγω πανδημίας. Ωστόσο, αυτή η εικόνα δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα και όπως εκτιμά έρευνα του ESM, μόνο στη διάρκεια του 2020 σε όλη την Ευρωζώνη μπήκαν στην... άκρη περί τα 600 δισ ευρώ, που μπορούν να βάλουν “φωτιά” στους ρυθμούς ανάκαμψης και η ανάκτηση των προ Covid επιπέδων ΑΕΠ να έρθει πολύ πιο γρήγορα.

Η αποταμίευση, ακόμα και στις περιόδους κρίσεων, δεν είναι ασύνηθες. Ωστόσο στη διάρκεια αυτής της κρίσης, με τα πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά, έσπασαν τα... κοντέρ. Είναι ενδεικτικό πως όταν ο κορωνοϊός “έσκασε” στο δεύτερο 3μηνο του 2020, οι αποταμιεύσεις στην Ευρωζώνη αυξήθηκαν περισσότερο από 90% σε σχέση με το τελευταίο 3μηνο του 2019 κι ενώ ο ρυθμός τους υποχώρησε τους καλοκαιρινούς μήνες, αυξήθηκαν εκ νέου στο 21,5% όταν “έσκασε” το δεύτερο κύμα. Και κάπως, έτσι, ενώ οι καταθέσεις διαμορφώνονταν στο 13% του διαθέσιμου εισοδήματος τα προηγούμενα χρόνια, στη χρονιά της πανδημίας έφτασαν στο 20%.

Αυτό που επισημαίνει η έρευνα του ESM είναι ότι παρατηρούνται διαφορές από χώρα σε χώρα, παρά τη γενική τάση. Έτσι, αν και η Ελλάδα είδε τις αποταμιεύσεις να “φουσκώνουν”, παραμένουν σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από το μέσο όρο, ως αναλογία του διαθέσιμου εισοδήματος κι αυτό προφανώς έχει σχέση με την προηγούμενη δεκαετή κρίση.

Τα αίτια αυτής της... υπεραποταμίευσης στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρωζώνη, είναι κοινά. Οι πολίτες ξόδεψαν πολύ λιγότερα είτε γιατί δεν μπορούσαν να καταναλώσουν λόγω των περιοριστικών μέτρων είτε γιατί φοβούνταν να καταναλώσουν λόγω της αβεβαιότητας της επόμενης ημέρας. Δαπάνες για ταξίδια, φαγητό εκτός σπιτιού, διασκέδαση, ψώνια απλά “πάγωσαν” και κάπως έτσι το stock της υπερβάλλουσας αποταμίευσης έφτασε στο 5% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Ο ESM υπολογίζει ότι περίπου 330 δισ ευρώ από αυτές τις καταθέσεις είναι προληπτικού τύπου και κάπως έτσι ξεκινάνε τα σενάρια για το πώς μπορεί να βοηθήσει αυτός ο όγκος αποταμιεύσεων στην ταχύτερη ανάκαμψη, δηλαδή με απλά λόγια, πόσο είναι διατεθειμένα τα νοικοκυριά να... ομαλοποιήσουν το ρυθμό αποταμίευσης και να αρχίσουν να ξοδεύουν.

Το βασικό σενάριο εργασίας της Κομισιόν προβλέπει ότι η επιστροφή στα προ Covid επίπεδα θα γίνει αργά το 2022. Ο ESM εκπόνησε 3 εναλλακτικά σενάρια, “παίζοντας” με τους ρυθμούς μείωσης των αποταμιεύσεων.

Στο πρώτο σενάριο, τα νοικοκυριά αφήνουν ως έχουν την υπερβάλλουσα αποταμίευση, εκτιμώντας ότι οι κυβερνήσεις θα αυξήσουν τη φορολογία μετά την πανδημία, για να κλείσουν τις “τρύπες”. Σε αυτήν την περίπτωση, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι 5% φέτος και 4,8% του χρόνου, δηλαδή υψηλότερα κατά 0,2% το 2021 και 0,3% το 2022.

Στο δεύτερο σενάριο, με τον έλεγχο της πανδημίας, τα νοικοκυριά αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν μέρος των συσσωρευμένων καταθέσεων και σε αυτήν την περίπτωση, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα ανέβουν στο 5,2% φέτος και 5,5% του χρόνου.

Στο τρίτο σενάριο, με το τέλος της πανδημίας παγκοσμίως, τα νοικοκυριά αποφασίζουν να ρίξουν όλο το... χρήμα στην αγορά, ακόμα και παραπάνω από το σύνηθες, ρίχνοντας το ποσοστό αποταμίευσης στο 10% του διαθέσιμου εισοδήματος, δηλαδή 3 μονάδες χαμηλότερα από το σύνηθες. Σε αυτήν την περίπτωση, το ΑΕΠ “τρέχει” με 5,7% φέτος και 6% του χρόνου, αγγίζοντας τις προ Covid τάσεις στο τέλος του 2021.

Στα καθ’ ημάς, δεν είναι μυστικό ότι το υπουργείο Οικονομικών ποντάρει πολλά στις αποταμιεύσεις της πανδημίας, για να κινηθεί το χρήμα στην αγορά, να αυξηθεί το ποσοστό ιδιωτικής κατανάλωσης και οι ρυθμοί ανάπτυξης να είναι μεγαλύτεροι. Το Μάιο, μετά από το “φρενάρισμα” του ρυθμού αύξησης των καταθέσεων στα 359 εκατ. Ευρώ, στο οικονομικό επιτελείο θεώρησαν ότι το χρήμα άρχισε να ρέει. Ωστόσο, η αύξηση τους κατά 1,619 δισ τον Ιούνιο έδειξε ότι η αποκατάσταση της ομαλότητας έχει ακόμα δρόμο...