Το βάρος στην απασχόληση και στο βάθος νέος κατώτατος μισθός
Το στοίχημα της απασχόλησης καλείται να κερδίσει, σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, το υπουργείο Εργασίας και η κυβέρνηση συνολικά, “παντρεύοντας” τα έκτακτα μέτρα με τις στρατηγικές επιλογές για την “επόμενη ημέρα”.
Εξαρχής, η λογική του σχεδιασμού ήταν ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα για την απασχόληση, με διπλή στόχευση: αφενός την αύξηση των νέων θέσεων εργασίας αφετέρου τον περιορισμό της αδήλωτης εργασίας. Σε αυτήν τη λογική, αποφασίστηκε κατ’ αρχάς η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,9% τον Ιούνιο του 2020, ενώ υπήρξε και δεύτερη μείωση κατά 3 μονάδες από τον Ιανουάριο, που μπορεί να έχει τυπικά το χαρακτήρα του προσωρινού μέτρου κόντρα στις επιπτώσεις της πανδημίας, ωστόσο η κυβέρνηση προτίθεται όχι μόνο να τη μονιμοποιήσει αλλά και να ολοκληρώσει το σχέδιο για 5 μονάδες ως το τέλος της τετραετίας. Στο θέμα αναφέρθηκε ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού Α. Πατέλης, μιλώντας στο διαδικτυακό στρογγυλό τραπέζι της Ακαδημία Φορολογίας και Λογιστικής (Tax Academy), που ιδρύθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου (EPLO).
Η δεύτερη παρέμβαση έγινε με την αποσύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών από το δηλωμένο εισόδημα για τους αυτοαπασχολούμενους. Οι αλλαγές που είχαν γίνει με τον Νόμο Κατρούγκαλου στους αυτοαπασχολούμενους, είχαν τεράστιο οικονομικό και δημοσιονομικό κόστος οδηγώντας σε κατάρρευση τα δηλωθέντα εισοδήματα και σε έξαρση της εισφοροδιαφυγής. Είναι ενδεικτικό ότι την πρώτη χρονιά εφαρμογής του μέτρου, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων είχε μειωθεί κατά περίπου 1 δισ ευρώ, λόγω της “βουτιάς” στους παρακρατούμενους φόρους.
Τρίτη παρέμβαση- και μεγάλο στοίχημα- είναι η μετάβαση του επικουρικού πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης προς ένα σύστημα κεφαλαιοποιητικό, με διπλό στόχο: αφενός να αμβλύνει τα κίνητρα για αδήλωτη εργασία αφετέρου να υποβοηθήσει την ανάπτυξη της οικονομίας. Εξηγώντας το σκεπτικό ο Α. Πατέλης, οι εργαζόμενοι που ξέρουν ότι οι ασφαλιστικές τους εισφορές αποταμιεύονται σε δικό τους ατομικό κουμπαρά και επενδύονται με στόχο την αύξηση της μελλοντικής τους σύνταξης, θα έχουν έναν επιπλέον λόγο να μην αποδέχονται προτάσεις για αδήλωτη εργασία. Το “κλειδί” της σχεδιαζόμενης μεταρρύθμισης είναι η κάλυψη του κόστους της μετάβασης- οι νέοι εργαζόμενοι δεν θα εισφέρουν για τις επικουρικές των νυν συνταξιούχων- και η διασφάλιση των εισφορών από τους κινδύνους της αγοράς.
Η τέταρτη παρέμβαση, που “κουμπώνει” με τις επιπτώσεις της κρίσης, θα γίνει με το επικείμενο εργασιακό νομοσχέδιο, το οποίο σύμφωνα με το σύμβουλο του Πρωθυπουργού, περιέχει σημαντικές αλλαγές προς την κατεύθυνση της στήριξης της μισθωτής εργασίας, όπως για παράδειγμα οι διατάξεις για την καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική και την επαγγελματική ζωή, η ψηφιοποίηση του συστήματος “ΕΡΓΑΝΗ” και των υποχρεώσεων παρακολούθησης, αλλά και η εισαγωγή θεσμικού πλαισίου που θα ρυθμίζει την τηλεργασία. “Κλειδί” είναι η διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων κατά την εφαρμογή της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, δηλαδή το κατά πόσο οι επιπλέον ώρες εργασίας θα ισοφαρίζονται με ρεπό, κανονική άδεια ή μικρότερο ωράριο εντός 6μήνου.
Πρόκληση χαρακτηρίζεται για το υπουργείο Εργασίας και την κυβέρνηση συνολικά, η διαδικασία για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού, η οποία δεν αναβάλλεται εκ νέου λόγω πανδημίας, αλλά ξεκινά με την προοπτική να ληφθούν αποφάσεις τον Ιούλιο, όπως δηλαδή προβλέπει το ισχύον πλαίσιο. Όπως προβλέπει ο σχετικός νόμος, “το ύψος του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και νομοθετημένου ημερομισθίου θα πρέπει να καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές της για ανάπτυξη από την άποψη της παραγωγικότητας, των τιμών, και της ανταγωνιστικότητας, της απασχόλησης, του ποσοστού της ανεργίας, των εισοδημάτων και μισθών”, κάτι που προφανώς έχει υψηλό δείκτη δυσκολίας δεδομένων των συνθηκών.
Σύμφωνα με τα συγκριτικά στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στη μέση της “βαθμολογίας”, με κατώτατο μισθό 758,33 ευρώ (σε 12μηνη βάση), όντας κάτω από την Πορτογαλία και πολύ πιο κάτω από την Ισπανία.