Καταλύτης ή χαριστική βολή για τους «μικρούς» της αγοράς η πανδημία; 

Πανάκεια ή κατάρα; Απάντηση στο πρόβλημα της χαμηλής ανταγωνιστικότητας λόγω μικρούς μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων ή “ταφόπλακα” για χιλιάδες παραδοσιακές εμπορικές επιχειρήσεις; Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επιβολή- εκ των πραγμάτων- των εξ αποστάσεως, ηλεκτρονικών πωλήσεων, αλλάζει όλα το χάρτη του ελληνικού λιανικού εμπορίου και το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι αν η μετάβαση στη νέα εποχή θα γίνει ομαλά ή με βαριές απώλειες.

Σύμφωνα με την Έκθεση του ΔΝΤ για την ελληνική οικονομία, οι επιχειρήσεις ανάρρωναν σταθερά από τη δημοσιονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, καταγράφοντας βελτίωση στην κερδοφορία τους, ενώ οι εταιρίες- ζόμπι περιορίστηκαν στα προ του 2008 επίπεδα, απασχολώντας περίπου το 5% του εργατικού δυναμικού έναντι 15% το 2013. Ωστόσο, η παραγωγικότητα, οι επενδύσεις και η απασχόληση παρέμεναν σε χαμηλά ή αρνητικά επίπεδα. Και τότε χτύπησε η πανδημία.

Αν και τα μέτρα στήριξης, που εφαρμόζονται από την Άνοιξη, απέτρεψαν την ολοκληρωτική καταστροφή, το Ταμείο σημειώνει ότι κινδυνεύουν από το σοκ του κορωνοϊού οι επιχειρήσεις στις κατασκευές, στις μεταφορές, στην εστίαση, στον τουρισμό και βέβαια στο λιανικό- χονδρικό εμπόριο. Αυτοί οι κλάδοι καλύπτουν το 26% της παραγωγής, καθώς και το 37% των τραπεζικών δανείων και με δεδομένο ότι η τηλεργασία δεν είναι εφαρμόσιμη, η λειτουργία τους κρέμεται από μια κλωστή.

Είναι άραγε διέξοδος το ηλεκτρονικό εμπόριο; Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GR.EC.A), κατέγραψε εντυπωσιακή άνοδο 154,9% στην αξία των online αγορών για την εβδομάδα Σάββατο 21 έως Παρασκευή 27 Νοεμβρίου, δηλαδή την εβδομάδα της Black Friday, σε σχέση με τον μέσο όρο των προηγούμενων 8 εβδομάδων του 2020 (μέσα Σεπτέμβρη- μέσα Νοέμβρη 2020). Μάλιστα, υπήρξε έντονη αγοραστική τάση των καταναλωτών η οποία οδήγησε στο να καταγραφεί 43,6% μεγαλύτερος τζίρος στην φετινή Black Friday σε σχέση με την περσινή και 73,5% μεγαλύτερος τζίρος σε επίπεδο εβδομάδας, γεγονός που δικαιολογείται απόλυτα με το ότι τα φυσικά καταστήματα ήταν κλειστά τον Νοέμβριο λόγω του lockdown.

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη αποτυπώνεται σε έρευνα της ΕΣΕΕ, που δείχνει ότι σχεδόν οκτώ στις δέκα εμπορικές επιχειρήσεις (79%) δεν συμμετείχαν στην Black Friday. Το εύρημα αυτό τεκμηριώνει τη δυσκολία υλοποίησης της συγκεκριμένης προωθητικής ενέργειας με τα καταστήματα κλειστά. Ενδιαφέρον είναι, επίσης, το στοιχείο που δείχνει ότι μια στις τέσσερις επιχειρήσεις δεν πραγματοποίησε κάποια προωθητική ενέργεια, γεγονός το οποίο αφενός τεκμηριώνει την περιορισμένη υιοθέτηση του digital marketing και αφετέρου τη σημασία που έχει για τις μικρές εμπορικές επιχειρήσεις η πιστότητα των πελατών τους (loyalty) η οποία δεν επηρεάζεται από ενέργειες προώθησης και προβολής.

Θα ήταν, όμως, λάθος να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι τα μικρά, κυρίως, εμπορικά καταστήματα “αντιστέκονται” από... πείσμα στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το αντίθετο. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα και στο ερώτημα για τις δράσεις που πρέπει να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της επιχείρησης αποτελεί κυριότερη ανάγκη της εμπορικής επιχειρηματικότητας καθώς οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις (31%) θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι θα πρέπει να κατευθυνθούν προς την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Ένα σημαντικό τμήμα των επιχειρήσεων (17%) θεωρεί πως τα κονδύλια θα πρέπει να υποβοηθήσουν τις συνέργειες και τις δικτυώσεις των επιχειρήσεων, την εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες (17%) αλλά και τον πράσινο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων (16%).

Ήδη, ένας από τους άξονες του σχεδίου Ανάκαμψης, προβλέπει την εισαγωγή μιας νέας νομικής μορφής για τις αστικές επιχειρηματικές συμπράξεις, ένα πλαίσιο που θα ενθαρρύνει τις ατομικές επιχειρήσεις να συμμετέχουν σε ανώτερης μορφής εταιρεία (περιορισμένη ευθύνη, περισσότερος έλεγχος) και ένα πλαίσιο που θα ενθαρρύνει τις συγχωνεύσεις ΜμΕ και τη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων.