Προϋπολογισμός διπλής όψης
Είναι ο πιο δύσκολος, ο πιο απαιτητικός Προϋπολογισμός κι αυτό δεν είναι σχήμα λόγου ούτε υπερβολή. Από τη μια, ενσωματώνει τις επιπτώσεις της πρωτοφανούς νέας κρίσης, η οποία θα βυθίσει το φετινό ΑΕΠ πάνω από 10 ποσοστιαίες μονάδες και θα ρίξει στο καναβάτσο χιλιάδες επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που δεν είχαν προλάβει να συνέλθουν καλά- καλά από την προηγούμενη δεκαετή περιπέτεια. Από την άλλη, έχει τους σπόρους της μεγάλης προσδοκίας για «επανάσταση» μέσα στην επόμενη επταετία, με τη βοήθεια του πιο μεγάλου μεταπολεμικού «πακέτου» που θα φτάσει στη χώρα.
Η φετινή χρονιά, χωρίς να έχει τελειώσει, επέβαλε εξωπραγματικές δημοσιονομικές αποκλίσεις και μάλιστα με τη… βούλα των Ευρωπαίων. Ένα πρωτογενές έλλειμμα γύρω στο 7% στο τέλος του έτους θα είναι ευχής έργον, καθώς οι επιπτώσεις από το δεύτερο lockdown δεν είναι ακόμα μετρήσιμες, ενώ οι δείκτες της ανεργίας μπορεί να συγκρατούνται σε διαχειρίσιμα επίπεδα, αλλά άπαντες κρατάνε την ανάσα τους για την κατάσταση που θα διαμορφωθεί στην αγορά εργασίας όταν θα αρθούν τα έκτακτα μέτρα, όπως οι επιδοτούμενες αναστολές συμβάσεων και το «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ».
Κι αν το 2020 χαρακτηρίζεται- όπως σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες- ως χαμένη χρονιά, το 2021 θα είναι τελείως διαφορετικό, καθώς θα πρέπει να συνδυαστεί η ανάγκη πρόσθετων μέτρων στήριξης, με ένα σχέδιο ανάταξης τόσο δημοσιονομικής όσο και οικονομικής. «Τα ταμειακά διαθέσιμα είναι τέτοια, που επιτρέπουν στην Ελλάδα να βγάλει δύο χρόνια χωρίς έξοδο στις αγορές», σημειώνει η Κομισιόν, αναδεικνύοντας έτσι τη σημασία της ορθής διαχείρισης του «μαξιλαριού», προκειμένου τα μέτρα στήριξης, που θα εφαρμοστούν στο πρώτο 3μηνο- 4μηνο, να μη διαβρώσουν περαιτέρω τις ούτως ή άλλως λεπτές δημοσιονομικές ισορροπίες.
Η πρόθεση του οικονομικού επιτελείου, όπως αποτυπώνεται στον Προϋπολογισμό, είναι να ανεβάσει το «λογαριασμό» των μέτρων στήριξης στα 30- 32 δισ. ευρώ, δηλαδή όσα προσδοκά η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης! Ταμειακά, τα περιθώρια φαίνεται ότι υπάρχουν. Δημοσιονομικά; Η διατήρηση σε ισχύ της ρήτρας διαφυγής και το 2021 θεωρητικά λύνει τα χέρια της κυβέρνησης, ωστόσο το μήνυμα που έχει φτάσει από τις Βρυξέλλες και στην Αθήνα είναι πως «όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, τα μέτρα στήριξης θα πρέπει να αποσυρθούν σταδιακά, στοχεύοντας μεσοπρόθεσμα σε μια συνετή δημοσιονομική κατάσταση, σε βιώσιμο Χρέος και στην ενίσχυση των επενδύσεων».
Με αυτά τα δεδομένα, το στοίχημα όχι απλώς της απορρόφησης αλλά της αξιοποίησης των 72 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ, αποκτά άλλη βαρύτητα. Κοινώς, αν δεν χρησιμοποιηθούν αυτοί οι πόροι ως μοχλός για να εκτιναχθεί το ΑΕΠ πάνω από το 3-3,5% μεσοπρόθεσμα, οι κραδασμοί είναι αναπόφευκτοι. Στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι η Ελλάδα, ως μια από τις πιο ευνοημένες χώρες στην κατανομή αυτών των κονδυλίων, θα έχει μια ώθηση 8 ποσοστιαίων μονάδων στο ΑΕΠ της την επόμενη 4ετία. Το ΔΝΤ σημειώνει ότι στην παρούσα φάση και στην Ελλάδα θα πρέπει να πέσει το βάρος στις δημόσιες επενδύσεις, καθώς ο πολλαπλασιαστής τους είναι 2 για τα πρώτα δύο χρόνια, κοινώς για κάθε 1 δισ. ευρώ, η θετική επίπτωση στο ΑΕΠ είναι 2 δισ. ευρώ κι αυτό το αποτέλεσμα με τη σειρά του μπορεί να κινητοποιήσει αντίστοιχες ιδιωτικές επενδύσεις.
Ήδη στο προσχέδιο Ανάκαμψης έχουν συμπεριληφθεί υποδομές στρατηγικής σημασίας, όπως ο Οδικός Άξονας Ε65, που θα συνδέσει την Ανατολική με τη Δυτική Ελλάδα και θα ανοίξει νέους εμπορικούς δρόμους προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη, καθώς και ο ΒΟΑΚ, ο οποίος διασφαλίζοντας γρήγορες και ασφαλείς μετακινήσεις θα δώσει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στον τουρισμό της Κρήτης.