Στην πιο λεπτή φάση το Σχέδιο Ανάκαμψης - Οι «κρυφοί» κίνδυνοι
Στα μισά του δρόμου, για το προσχέδιο που θα κρίνει την τύχη των 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, προσπαθούν να φτάσουν οι ομάδες εργασίας. Το μόνο ασφαλές συμπέρασμα που έχει εξαχθεί ως τώρα, είναι ότι πρόκειται για μια απίστευτα απαιτητική εργασία, με πολύπλοκους κανόνες, στενά χρονικά όρια και ορόσημα, που δεν έχουν προϋπάρξει στην ιστορία των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων.
Η πρώτη φάση είχε το βάρος του ρητού, που λέει ότι “η αρχή είναι το ήμισυ του παντός”. Χιλιάδες σελίδες προτάσεων από τα υπουργεία- άλλες τεκμηριωμένες κι άλλες απλώς αερολογίες για να βγει η υποχρέωση- πέρασαν από “κόσκινο”, αξιολογήθηκαν, ταξινομήθηκαν κι έγινε μια πρώτη εκτίμηση προϋπολογισμού. Πλέον, η επίπονη διαδικασία έχει μπει στη δεύτερη φάση, όπου θα πρέπει να γίνει συζήτηση σε βάθος, να εξεταστούν τα ορόσημα εκπλήρωσης, να πάρουν πιο συγκεκριμένη μορφή οι προϋπολογισμοί και να χαραχθεί το critical path, δηλαδή το χρονοδιάγραμμα- και όχι μόνο- που οδηγεί στην εφαρμογή των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων.
Αν και η συγγραφή του προσχεδίου έχει ξεκινήσει, αρμόδιες κυβερνητικές πηγές ξεκαθαρίζουν ότι το κείμενο αναμένεται να υποβληθεί στις Βρυξέλλες γύρω στα μέσα Νοεμβρίου. Όπως προκύπτει, άλλωστε, από τις οδηγίες που έστειλε η Κομισιόν στα κράτη- μέλη, η 15η Οκτωβρίου είναι η ημερομηνία από την οποία μπορούν να υποβάλλονται τα προσχέδια, με καταληκτική προθεσμία υποβολής των οριστικών σχεδίων την 30η Απριλίου του 2021. Φυσικά, όσο πιο νωρίς σταλεί το σχέδιο, τόσο πιο νωρίς θα φτάσουν οι προκαταβολές και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η Αθήνα θέλει να στείλει το τελικό σχέδιο στις αρχές του επόμενου έτους, ευελπιστώντας στις πρώτες εισροές γύρω στο Μάιο- Ιούνιο.
Σύμφωνα με τις οδηγίες από τις Βρυξέλλες, τα σχέδια των κρατών- μελών θα πρέπει να αναπτύσσονται σε τέσσερις βασικούς άξονες:
- την προώθηση της οικονομικής, περιφερειακής και κοινωνικής συνοχής της Ένωσης
- την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας
- την άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας
- την υποστήριξη της “πράσινης” και ψηφιακής μετάβασης
Η τρίτη φάση είναι πιο λεπτή. Θα γίνει αξιολόγηση όλων των προτεινόμενων προγραμμάτων/μεταρρυθμίσεων, με βασικά κριτήρια την “πράσινη” και την ψηφιακή μετάβαση, όπως απαιτεί η Κομισιόν. Τι συνιστά “πράσινη” μετάβαση; Σύμφωνα με τις συστάσεις της Κομισιόν, η ανακαίνιση κατοικιών, ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων θέρμανσης, η ανάπτυξη υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η προώθηση “καθαρών” μέσων μαζικής μεταφοράς, οι επενδύσεις στη διαχείριση των απορριμμάτων. Αντίστοιχα, το στόχο της ψηφιακής μετάβασης εξυπηρετούν οι επενδύσεις σε ασφαλή δίκτυα, η χρηματοδότηση για την κατάρτιση ψηφιακών δεξιοτήτων, η υποστήριξη της ψηφιοποίησης των μικρών επιχειρήσεων κ.λ.π.
Σε αυτήν τη φάση, θα συνδράμει και Ανεξάρτητος Σύμβουλος, όπως συστήνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου οι προτεινόμενοι προϋπολογισμοί να είναι απόλυτα ακριβείς. Αυτό που κάνει τη μεγάλη διαφορά σε σχέση με το ΕΣΠΑ, είναι ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν λειτουργεί απολογιστικά ήτοι δεν θα γίνονται εκταμιεύσεις ανάλογα με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων, αλλά βάσει ορόσημων και προϋπολογισμών.
Η τέταρτη και τελευταία φάση επεξεργασίας περιλαμβάνει το τελικό “χτένισμα” των προγραμμάτων, με στόχο τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση. Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το τελευταίο ορόσημο πρέπει να τεθεί στις 31 Αυγούστου του 2026 κι ό,τι δεν απορροφηθεί ως τότε, πολύ απλά χάνεται. Κυβερνητικές πηγές παραδέχονται ότι πέρα από την προφανή δυσκολία εκπόνησης ενός τόσο απαιτητικού πλάνου- κάτι που ισχύει για όλες τις χώρες- στην Ελλάδα θα πρέπει να στηθούν και οι αναγκαίοι μηχανισμοί έτσι ώστε να μην επαναληφθούν τα χαμηλά ποσοστά απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων των προηγούμενων ετών.