Με δύο νομοσχέδια οι αλλαγές στο καθεστώς των δημοσίων συμβάσεων
Με δύο νομοθετικές πρωτοβουλίες αναμένεται να προχωρήσει η κυβέρνηση στην αναμόρφωση του νόμου 4412 ο οποίος διέπει τις δημόσιες συμβάσεις έργων και προμηθειών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τον επόμενο μήνα αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή το πρώτο νομοσχέδιο από το υπουργείο Υποδομών το οποίο θα αφορά στη δημοπράτηση δημοσίων έργων και μελετών.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσει και δεύτερο σχέδιο νόμου υπό την επίβλεψη του υπουργείου Ανάπτυξης και θα αφορά στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τις υπόλοιπες συμβάσεις του Δημοσίου για την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών.
Τον τελικό λόγο για το εάν η κυβέρνηση θα κάνει τις αλλαγές που προγραμματίζει με ένα ή δύο νομοθετήματα θα τον έχει – όπως γίνεται συνήθως στο νομοθετικό έργο – ο υπουργός Επικρατείας, Γιώργος Γεραπετρίτης.
Η αλλαγή του νόμου ο οποίος διέπει τις δημόσιες συμβάσεις αποτελεί βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης δεδομένου ότι το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο έχει αποδειχθεί προβληματικό. Είναι ενδεικτικό ότι από το 2016, όταν δηλαδή ψηφίστηκε ο 4412, έχουν γίνει εκατοντάδες τροποποιήσεις.
Από τις 29 Απριλίου με απόφαση του πρωθυπουργού έχει συσταθεί κυβερνητική επιτροπή δημοσίων συμβάσεων για την αναμόρφωση και απλοποίηση του 4412. Πρόεδρος της επιτροπής είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης, ενώ σε αυτή συμμετέχουν επίσης ο Κώστας Καραμανλής, ο Γιώργος Γεραπετρίτης, ο Άκης Σκέρτσος, ο Νίκος Παπαθανάσης και ο Γιώργος Γεωργαντάς.
Είχε προηγηθεί, λίγες ημέρες νωρίτερα, με απόφαση του υφυπουργού Ανάπτυξης, Νίκου Παπαθανάση, η συγκρότηση νομοπαρασκευαστικής επιτροπής με αντικείμενο τη μελέτη και εισήγηση των αναγκαίων νομοθετικών ρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις.
Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή αποτελείται από 13 μέλη και έχει προθεσμία για την ολοκλήρωση του έργου της έως τις 30 Ιουνίου.
Εάν τελικά προκριθεί το ενδεχόμενο των δύο ξεχωριστών νομοσχεδίων, το πρώτο θα κατατεθεί στη Βουλή από το υπουργείο Υποδομών και θα έχει ως στόχο την αντιμετώπιση διαχρονικών παθογενειών οι οποίες καθυστερούν την υλοποίηση επενδύσεων.
Μία από τις στρεβλώσεις οι οποίες παρατηρούνται πολύ συχνά σε διαγωνισμούς δημοσίων έργων είναι οι υπερβολικά υψηλές εκπτώσεις.
Όπως αναφέρουν πηγές με γνώση των προτάσεων που εξετάζονται, για τον περιορισμό του φαινομένου των υψηλών εκπτώσεων αναμένεται να θεσπιστούν νέα κριτήρια για την ανάθεση έργων.
Κατά τις ίδιες πηγές, θα πρέπει με ένα ασφαλή τρόπο να οριστούν οι προσφορές οι οποίες κυμαίνονται κάτω από το κόστος του υπό δημοπράτηση έργου προκειμένου να μη γίνονται αποδεκτές.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει με τη δημιουργία βάσης δεδομένων στην οποία οι πιστοποιημένοι προμηθευτές υλικών που χρησιμοποιούνται για έργα υποδομών, να καταχωρούν τις τιμές των προϊόντων τους και τις αλλαγές που ισχύουν ανάλογα με την περιοχή. Για παράδειγμα, η τιμή ενός κυβικού μέτρου σκυροδέματος είναι χαμηλότερη στην Αττική σε σχέση με ένα νησί.
Με τον τρόπο αυτό θα μπορεί να οριστεί ένα κατώτατο κόστος για τα δημόσια έργα και να μην γίνονται αποδεκτές προσφορές που κυμαίνονται κάτω από αυτό.
Μεταξύ των κριτηρίων που εξετάζονται είναι η αύξηση του χρόνου εγγύησης που θα προσφέρουν για έργα υποψήφιοι ανάδοχοι και η ταχύτερη ολοκλήρωση επενδύσεων, νωρίτερα δηλαδή από τα προβλεπόμενα χρονοδιαγράμματα.
Τα νέα κριτήρια θα μετράνε στην τελική βαθμολογία των υποψηφίων περιορίζοντας το ρόλο της οικονομικής προσφοράς, ο οποίος είναι καταλυτικός στην υφιστάμενη διαδικασία δημοπράτησης δημοσίων έργων.
Δεν αποκλείεται να αλλάξουν και οι προβλέψεις που αφορούν στις εγγυητικές επιστολές καλής εκτέλεσης έργων, οι οποίες με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο ορίζονται σε ποσοστό 5% της αξίας της σύμβασης. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι όταν η έκπτωση που προσφέρεται είναι υπερβολικά υψηλή, το ύψος της εγγυητικής επιστολής διαμορφώνεται σε αντίστοιχα χαμηλά επίπεδα.
Σε ό,τι αφορά τις εγγυητικές επιστολές, το επικρατέστερο σενάριο είναι η αύξηση του ποσοστού τους ή η διαμόρφωσή τους επί του προϋπολογισμού της σύμβασης του έργου.
Υπό εξέταση είναι και η αλλαγή της κλήρωσης που προβλέπεται τώρα για τη στελέχωση των επιτροπών για τους διαγωνισμούς δημοσίων έργων, προκειμένου οι πρόεδροι τουλάχιστον των επιτροπών να προέρχονται από την περιοχή στην οποία πρόκειται να γίνει το έργο για πρακτικούς λόγους.
Με τη νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Υποδομών είναι πολύ πιθανό να καθιερωθούν και οι λεγόμενες πρότυπες προτάσεις (unsolicited proposals) για την επιτάχυνση έργων.
Η διαδικασία αυτή δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες να προτείνουν έργα τα οποία δεν εντάσσονται στα άμεσα σχέδια της κυβέρνησης. Οι προτάσεις που θα κατατίθενται με ιδιωτική πρωτοβουλία θα περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες τεχνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές μελέτες.
Η πρόταση μαζί με τις προκαταρκτικές μελέτες θα υποβάλλονται σε ειδική δημόσια υπηρεσία που θα είναι επιφορτισμένη με την αξιολόγηση των προτεινόμενων σχεδίων. Εφόσον αξιολογηθούν θετικά, η αρμόδια υπηρεσία θα ζητάει από τον ιδιωτικό φορέα να καταθέσει οριστικές μελέτες προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία δημοπράτησης του έργου.
Η υλοποίηση των επενδύσεων που θα προχωρούν με τη διαδικασία αυτή θα γίνεται είτε με σύμβαση παραχώρησης είτε με τη σύμπραξη δημόσιου ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), ενώ ο ιδιώτης που θα έχει προτείνει την επένδυση θα πριμοδοτείται στη διαγωνιστική διαδικασία, δεδομένου ότι θα έχει ολοκληρώσει με δικά του έξοδα όλα τα απαραίτητα βήματα για τη δημοπράτηση του έργου.
Ο ιδιώτης ο οποίος έχει υποβάλει την πρότυπη πρόταση θα αποζημιώνεται σε περίπτωση που δεν κηρυχθεί μειοδότης του έργου για το κόστος της προπαρασκευής, ενώ θα έχει και το δικαίωμα να κατοχυρώσει το έργο, ισοφαρίζοντας τη χαμηλότερη προσφορά.