Το μεγάλο ξεκαθάρισμα

Δομικές αλλαγές στη φυσιογνωμία της ελληνικής οικονομίας θα φέρει η πανδημία. Οι εκατοντάδες χιλιάδες μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, εκτιμάται ότι θα υποχρεωθούν σε συνεργασίες και συγχωνεύσεις για να επιβιώσουν, ενώ η ειλημμένη απόφαση των τραπεζών αλλά και των Ευρωπαίων να στηρίξουν μόνο βιώσιμες επιχειρήσεις, οδηγεί μοιραία στο μεγάλο ξεκαθάρισμα.

Σύμφωνα με την τεχνική μελέτη, που συνοδεύει την πρόταση της Κομισιόν, οι ζημιές στις επιχειρήσεις πανευρωπαϊκά υπολογίζονται σε τουλάχιστον 720 δισ. ευρώ, ενώ στο ακραίο σενάριο επιπτώσεων, αγγίζουν το 1,3 τρις ευρώ. Μόνο στις επιχειρήσεις του Τουρισμού, των κατασκευών και του λιανεμπορίου η ζημιά θα ξεπεράσει τα 340 δισ. ευρώ κι αυτό «φωτίζει» τις επιπτώσεις και στην Ελλάδα.

Στην Ελλάδα, το οικονομικό επιτελείο πιέζει τις τράπεζες, ωστόσο όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα ξέρουν ότι αυτή η πίεση μόνο ως προς την ταχύτητα των εγκρίσεων δανείων, μπορεί να αποδώσει. Από τα επιτελεία των τραπεζών στέλνουν μήνυμα ότι διευκολύνσεις θα γίνουν, αλλά όχι στα «τυφλά», με δεδομένο ότι ακόμα και στα δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, οι τράπεζες έχουν έκθεση στα επίπεδα του 60%. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι όσες επιχειρήσεις έχουν χαρακτηριστικά βιωσιμότητας θα στηριχθούν, αλλά κανείς δεν είναι διατεθειμένος να ρίξει χρήμα σε μαύρες «τρύπες».

Ανάλογα είναι τα μηνύματα κι από τις Βρυξέλλες, εν όψει των αποφάσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο Κοινοτικό Προϋπολογισμό. Τα σχέδια των κρατών- μελών, δηλαδή και της Ελλάδας, θα πρέπει να στοχεύουν σε «πράσινη» και βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ ήδη οι Βόρειοι διαμηνύουν ότι μια από τις παραμέτρους παρακολούθησης των επιχορηγήσεων που θα δοθούν, είναι πού καταλήγουν, πώς αξιοποιούνται.

Οι προτάσεις που πέφτουν στο τραπέζι είναι ενδεικτικές του κλίματος και το εβδομαδιαίο δελτίο του ΕΛΙΑΜΕΠ φέρνει στο φως πρόταση για ένα ταμείο που θα επενδύει στο μετοχικό κεφάλαιο επιχειρήσεων ως πανευρωπαϊκή λύση εναντίον επιχειρήσεων- ζόμπι. Οι Anderson, Tagliapietra και Wolff του Ινστιτούτου Bruegel πιστεύουν πως η ενδεχόμενη υποστήριξη πρέπει να βασιστεί σε τέσσερις αρχές:
1. μόνο οικονομικά βιώσιμες εταιρείες θα πρέπει να λαμβάνουν υποστήριξη, με κριτήριο τόσο την ήδη υπάρχουσα πορεία τους, αλλά και τις μελλοντικές προοπτικές τους
2. η κρατική στήριξη δεν πρέπει να υπονομεύει τον ανταγωνισμό μεταξύ επιχειρήσεων στην ενιαία αγορά της ΕΕ
3. οι κρατικές παρεμβάσεις πρέπει να υποστηρίζουν ευρύτερους κοινωνικούς στόχους, όπως η πράσινη ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή
4. οι φορολογούμενοι πρέπει να λάβουν το μερίδιό τους από τα οφέλη των επενδύσεων αυτών, οι οποίες πρέπει να θεωρηθούν παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις και όχι δαπανηρές διασώσεις

Σύμφωνα με τη μελέτη επιπτώσεων του Οικονομικού Επιμελητηρίου, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν το σημαντικότερο παραγωγικό ιστό της εγχώριας οικονομίας αφού δημιουργούν το 63,6% της προστιθέμενης αξίας και προσφέρουν το 85,2% σε όρους απασχόλησης, υπερβαίνοντας τον μέσο όρο της Ε.Ε. (ποσοστά 56,8% και 66,4% αντίστοιχα, στοιχεία 2018). Ακόμα μεγαλύτερος είναι ο ρόλος των πολύ μικρών επιχειρήσεων (0 – 9 εργαζόμενοι) στην Ελληνική οικονομία παρέχοντας σχεδόν 6 στις 10 θέσεις εργασίας, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. που το αντίστοιχο μέγεθος είναι 3 από τις 10 θέσεις εργασίας.