Λιγότερο αισιόδοξοι οι σύμβουλοι μάνατζμεντ για την ελληνική οικονομία
Ελαφρά κάμψη του βαθμού αισιοδοξίας των συμβούλων μάνατζμεντ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το επόμενο δωδεκάμηνο, καταγράφει το βαρόμετρο του Συνδέσμου Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ, το τέταρτο τρίμηνο του 2019. Ωστόσο, η εικόνα που προκύπτει από τη σύγκριση ολόκληρου του 2019 με το 2018 είναι πολύ διαφορετική. Η μέση τιμή του δείκτη αυξήθηκε εντυπωσιακά από 18,2% σε 42,5%.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσίασε σήμερα ο ΣΕΣΜΑ, ο γενικός δείκτης GRe+1, ο οποίος είναι ο μέσος των δεικτών οικονομικής συγκυρίας και παραγωγικών συντελεστών, διαμορφώθηκε σε 50,8%, έναντι 54,2% που ήταν στο τέλος Σεπτεμβρίου.
Το τέταρτο τρίμηνο μειώθηκε ελαφρά η αισιοδοξία των συμβούλων μάνατζμεντ για την εξέλιξη των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών κατά το επόμενο δωδεκάμηνο. Ο μέσος όρος της διαφοράς μεταξύ των ποσοστών «θετικών»-«αρνητικών» απαντήσεων για τις πέντε μεταβλητές του δείκτη οικονομικής συγκυρίας (ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, ανεργία, ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, εξαγωγές και ποσοστό μεταβολής του γενικού επιπέδου των τιμών) διαμορφώθηκε στο 53,1% από 53,6% στο τέλος Σεπτεμβρίου. Η εξέλιξη οφειλόταν στην αναθεώρηση προς τα κάτω των προσδοκιών για τον ρυθμό μεγέθυνσης και τις επενδύσεις, οι οποίες κρίθηκαν υπέρ το δέον αισιόδοξες. Οι προβλέψεις για τα υπόλοιπα μεγέθη έγιναν όμως περισσότερο ευνοϊκές. Το δε ισοζύγιο «θετικών»-«αρνητικών» απαντήσεων για την ανεργία έλαβε τη μεγαλύτερη τιμή του από το 2014, όταν ξεκίνησε η δημοσιοποίηση του βαρομέτρου του ΣΕΣΜΑ.
Σύμφωνα με τον ΣΕΣΜΑ, η ελαφρά αυτή επιδείνωση το τέταρτο τρίμηνο δεν θα πρέπει, ωστόσο, να επισκιάσει τη σημαντική αύξηση του δείκτη οικονομικής συγκυρίας το 2019. Ο μέσος όρος των τεσσάρων τριμήνων διαμορφώθηκε σε 45,3% από 28,1% το 2018. Σημειώνεται, επίσης, ότι η βελτίωση του δείκτη συνεχίζεται από το 2016.
Ο δείκτης παραγωγικών συντελεστών ακολούθησε την πορεία του δείκτη οικονομικής συγκυρίας το τέταρτο τρίμηνο 2019. Καταγράφηκε ελαφρά μείωση του βαθμού αισιοδοξίας. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος της διαφοράς «θετικών» και «αρνητικών» απαντήσεων για τις μεταβλητές του δείκτη παραγωγικών συντελεστών (ανθρώπινο δυναμικό, συνθήκες χρηματοδότησης, δημόσιες υποδομές, επιχειρηματικότητα και θεσμικό πλαίσιο) μειώθηκε σε 48,4% στο τέλος Δεκεμβρίου, από 54,7% που ήταν το τρίτο τρίμηνο. Η επιδείνωση ήταν εντονότερη όσον αφορά τις συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και το θεσμικό πλαίσιο. Ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των συμβούλων μάνατζμεντ πάντως θεωρεί ότι το επόμενο δωδεκάμηνο θα υπάρξει βελτίωση και των δύο αυτών μεταβλητών.
Εάν εξετασθεί το σύνολο του 2019 και συγκριθεί με τα προηγούμενα έτη, η εικόνα που δημιουργείται είναι πολύ διαφορετική. Ο μέσος όρος των τεσσάρων τριμήνων του δείκτη παραγωγικών συντελεστών έλαβε την υψηλότερη τιμή του από το 2014. Διαμορφώθηκε σε 39,8%, σημειώνοντας σημαντική βελτίωση έναντι του αντιστοίχου μέσου όρου του 2018, ο οποίος ήταν μόλις 8,2%.
Οι απόψεις των συμβούλων μάνατζμεντ για τα κυριότερα εμπόδια στην επιχειρηματική δράση δεν άλλαξαν ουσιαστικά το τέταρτο τρίμηνο του 2019. Τα πέντε σημαντικότερα ήταν η υψηλή φορολογία, η έλλειψη σταθερότητας του φορολογικού συστήματος, η αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, η ασυνέχεια στη λειτουργία του κράτους και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
Αναφορικά με τα σημαντικότερα εμπόδια στην επιχειρηματική δράση, καθ' όλη την περίοδο 2014-2019, την ομάδα των πέντε απαρτίζουν η υψηλή φορολογία, η έλλειψη σταθερότητας του φορολογικού συστήματος, η αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση και η ασυνέχεια στη λειτουργία του κράτους. Για τους πέντε αυτούς παράγοντες, ο μέσος όρος των τεσσάρων τριμήνων κάθε έτους υπερβαίνει το 4,0. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί και η σημασία των δυσλειτουργιών που εμφανίζει η ελληνική δικαιοσύνη.
Στην έρευνα, ο ΣΕΣΜΑ καταγράφει, μεταξύ άλλων, τις απόψεις των συμβούλων μάνατζμεντ για τη συμβολή του ΕΣΠΑ στην ανάπτυξη της οικονομίας και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι συμβούλων μάνατζμεντ είναι σε σημαντικό βαθμό σκεπτικοί σε ό,τι αφορά στη συμβολή του ΕΣΠΑ στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης. Η πλειονότητα θεωρεί ότι η συμβολή του ήταν «μέτρια» και μόνο ποσοστό 24,4% θεωρεί τη συμβολή αυτή σημαντική. Από την άλλη πλευρά, περισσότεροι από ένας στους πέντε συμβούλους μάνατζμεντ εκτιμούν ότι η συμβολή ήταν μικρή, ή ανύπαρκτη.
Οι εκτιμήσεις αυτές συνάδουν τις απόψεις των συμβούλων μάνατζμεντ για τη συμβολή του ΕΣΠΑ στην επίλυση των διαρθρωτικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Η πλειονότητα των συμβούλων μάνατζμεντ θεωρεί ότι το ΕΣΠΑ συνέβαλε «λίγο» στην αντιμετώπιση των διαθρωτικών προβλημάτων που προαναφέρθηκαν. Τα εν λόγω ποσοστά κυμάνθηκαν μεταξύ 52,4% για την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και 68,3% για την αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων και την επίτευξη οικονομιών κλίμακος. Από την άλλη πλευρά, τα ποσοστά όσων θεωρούν ότι το ΕΣΠΑ είχε «αρκετή» συμβολή ήταν υψηλότερα του 25% σε τέσσερεις περιπτώσεις, με υψηλότερο εκείνο για την ανεργία. Τα δε μερίδια αυτών που θεωρούν ότι η συμβολή ήταν σημαντική δεν ξεπέρασαν το 13,4%, ενώ για τέσσερα από τα έξι προβλήματα ήταν μικρότερα του 5%.
Οι δυσμενέστερες απόψεις καταγράφονται σε ό,τι αφορά την αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων, όπου το άθροισμα των ποσοστών του «λίγο» και «καθόλου» είναι 80,5% και τη σύνδεση έρευνας και εκπαίδευσης με την παραγωγή, όπου το αντίστοιχο μερίδιο ήταν 80,2%. Από την άλλη πλευρά, το άθροισμα των μεριδίων του «σημαντικά» και «αρκετά» ήταν υψηλότερα για την συμβολή του ΕΣΠΑ στην αύξηση των επενδύσεων και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, 42,7%.
Η γενική εικόνα που προκύπτει για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων μέσω του ΕΣΠΑ είναι ότι η συμβολή του ήταν μικρή. Αυτό υποστηρίζει η πλειονότητα, 63,3% των συμβούλων μάνατζμεντ.
Οι σύμβουλοι μάνατζμεντ θεωρούν επίσης ότι οι κυριότεροι τομείς όπου το ΕΣΠΑ συνέβαλε ήταν ο ψηφιακός μετασχηματισμός, που συγκέντρωσε 50 «ψήφους», η εξοικονόμηση ενέργειας με 39 και η βελτίωση της οργάνωσης των επιχειρηματικών μονάδων με 29.
Κάπως ευνοϊκότερη είναι η εικόνα που δημιουργείται για τη συμμετοχή του ΕΣΠΑ στην ενίσχυση της εν γένει ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, η πλειονότητα πιστεύει ότι υπήρξε «αρκετή» συμβολή σε ό,τι αφορά τη βελτίωση των υποδομών και μεταφορών και δικτύων. Αντιθέτως, όμως, αντίστοιχα μεγάλη μερίδα συμβούλων μάνατζμεντ θεωρούν ότι υπήρξε περιορισμένη συνεισφορά στη βελτίωση της αποδοτικότητας της δημόσιας διοίκησης, που είναι και ένα από τα κυριότερα εμπόδια στην επιχειρηματική δράση και στην ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού.