Πώς ο Αριστοτέλης μας οδηγεί σε οικονομική ευδαιμονία
Ο Αριστοτέλης δεν είχε καμία γνώση στη νευροεπιστήμη, την επιστημονική κατανόηση του εγκεφάλου και των αλληλεπιδράσεών του με το σώμα, οι παρατηρήσεις του ωστόσο για την ανθρώπινη φύση εντυπωσιάζουν ακόμη τους σύγχρονους επιστήμονες για την εγκυρότητά τους.
Ο Αμερικανός καθηγητής Τζέφρι Σακς, ένας από τους κορυφαίους οικονομολόγους και εμπειρογνώμονες παγκοσμίως σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και καταπολέμησης της φτώχειας και επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ επισκέφθηκε ξανά -αυτή τη φορά με την οικογένεια του- την Ελλάδα. Καθηγητές του ΑΠΘ τον ξενάγησαν στην αρχαία Μίεζα, τον τόπο όπου ο Αριστοτέλης δίδαξε τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο διεθνούς φήμης οικονομολόγος επισκέφθηκε και το Άγιον Όρος, ενώ και συναντήθηκε με κυβερνητικούς παράγοντες.
Σε διεπιστημονική συνάντηση στο ΑΠΘ παρουσίασε την πρότασή του για τη διαμόρφωση ενός οικονομικού μοντέλου βασισμένου στις αρχές της Αριστοτελικής ηθικής φιλοσοφίας. Στη συνάντηση συμμετείχαν ο απερχόμενος πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Περικλής Μήτκας, ο νέος πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου, ο νέος αντιπρύτανης Ερευνών Στράτος Στυλιανίδης, οι κοσμήτορες Κώστας Κατσιφαράκης και Γρηγόρης Ζαρωτιάδης, καθηγητές της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, ο καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Νίκος Θεοδοσίου, η πρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών ΑΠΘ, ομότιμη Καθηγήτρια Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου, ο αντιπρόεδρος, ομότιμος Καθηγητής Ιωάννης Σειραδάκης, καθώς και καθηγητές άλλων συγγενικών επιστημονικών πεδίων.
Το οικονομικό μοντέλο που προτείνει ο καθηγητής Σακς για την αντιμετώπιση των σύγχρονων οικονομικών προβλημάτων παγκοσμίως βασίζεται στις αρχές της ηθικής φιλοσοφίας του Αριστοτέλη, όπως αυτή εκτίθεται στις ηθικές του Πραγματείες, Ηθικά Νικομάχεια και Ηθικά Ευδήμεια. Φέρνει με τον τρόπο αυτό στο επίκεντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος τη διδασκαλία του Αριστοτέλη και συνδράμει στην προσπάθεια του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών του ΑΠΘ για την προβολή του έργου του Σταγειρίτη φιλοσόφου σε παγκόσμια κλίμακα.
Ο κ. Σακς εξήγησε ότι τα νευροεπιστημονικά ευρήματα σε νευρικά κυκλώματα, μάλλον επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό του Αριστοτέλη ότι υπάρχει κάτι μοναδικό όσον αφορά την ανθρώπινη ικανότητα για τη στοχοθεσία, ενώ οι συμπεριφορικές ικανότητες, οι οποίες είναι αποτέλεσμα αντανακλαστικών ή συστηματικής μάθησης, είναι κοινές με τα ζώα.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στη θεωρία του Αριστοτέλη πως η ευδαιμονία εξαρτάται από τον συνδυασμό δύο παραγόντων και συγκεκριμένα των συνθηκών ζωής, όπως ο πλούτος, η υγεία, η φιλία, η οικογένεια και των προσωπικών χαρακτηριστικών, όπως οι αρετές και η προσωπικότητα.
Προτείνοντας μία σύνθεση των θεωριών του Αριστοτέλη, της Νευροεπιστήμης, της Θετικής Ψυχολογίας και της Οικονομίας ο Αμερικανός καθηγητής τόνισε ότι ο βασικός στόχος της οικονομικής επιστήμης θα πρέπει να είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας και ευημερίας στη ζωή των ανθρώπων, συνολικά όμως ως μελών της κοινωνίας. Για να τεθεί η ευδαιμονία στο επίκεντρο της οικονομικής και δημόσιας πολιτικής εξήγησε πως απαιτείται ένα πλαίσιο που θα υπολογίσει την ευδαιμονία και θα τη συσχετίσει με επιλογές ζωής, προσδιορίζοντας και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι. Η ευδαιμονία, υποστήριξε ο καθηγητής, αφορά μία ζωή που βιώνεται πάνω σε αρετές και μια ενάρετη ζωή δεν απορρίπτει την αναζήτηση της ευχαρίστησης, αλλά ζητά την επιδίωξη της απόλαυσης με μετριοφροσύνη, καθοδηγούμενη δηλαδή από την αρετή της εγκράτειας.