Το «κούρεμα» των δημόσιων επενδύσεων φρέναρε το ΑΕΠ
Το ότι το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων χρησιμοποιήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών τα τελευταία χρόνια ως αμορτισέρ και μοχλός για την εξασφάλιση υψηλών πλεονασμάτων δεν είναι μυστικό, αφού ακόμα και η Κομισιόν στην τελευταία Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας χρησιμοποίησε αρκούντως καυστικά και δηκτικά σχόλια, φτάνοντας να μιλήσει ακόμα και για δημιουργική λογιστική στην καταγραφή αυτών των δαπανών.
Το πρόβλημα είναι ότι το «ψαλίδι» στο ΠΔΕ, η εύκολη λύση του «κουρέματος» στα χρόνια της κρίσης είτε για να περιοριστούν τα ελλείμματα είτε για να υπερκαλυφθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, κόβει τον αέρα του ΑΕΠ κι αυτό πιστοποιείται με τον πλέον δραματικό τρόπο στην τελευταία ανάλυση της Τράπεζας της Ελλάδας. Ειδικότερα, εάν το 2018 οι δημόσιες επενδύσεις είχαν αυξηθεί κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ σε σχέση με το 2017, αντί της μείωσης που παρουσίασαν, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το 2018 θα ήταν κατά 0,79% υψηλότερος από ό,τι εν τέλει καταγράφηκε, δηλαδή θα ξεπερνούσαμε το 2,6% αντί του ισχνού 1,9%!
Σύμφωνα, δε, με την ΤτΕ, η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα μεσομακροπρόθεσμα, οδηγώντας σε σωρευτική αύξηση του επιπέδου του ΑΕΠ κατά 1,14% μετά από 10 έτη και 1,9% μακροχρόνια, σε σχέση με το 2017. Η ανάλυση αυτή αποκτά ειδικό βάρος μετά τις νεώτερες προβλέψεις από την Τράπεζα της Ελλάδας αλλά και ξένους Οίκους για ρυθμούς ανάπτυξης που και φέτος θα κινηθούν στα περσινά επίπεδα, εκτίμηση που δείχνει να ενισχύεται από τα στοιχεία του α’ 3μήνου, που έδειξαν επέκταση της οικονομίας με μόλις 1,3%.
Επιπλέον, η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων επιφέρει μόνιμη αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων και της απασχόλησης. Ο λόγος είναι ότι οι δημόσιες επενδύσεις αυξάνουν την παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα και δημιουργούν κίνητρα για την ανάληψη νέων ιδιωτικών επενδύσεων με θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση.
Για όσους δεν το θυμούνται, ο στόχος του ΠΔΕ για το 2018 είχε τεθεί στα 6,750 δισ. ευρώ και η εκτίμηση λίγο πριν φύγει η χρονιά, ήταν ότι θα κλείσει λίγο πιο πάνω από τα 6,6 δις ευρώ. Ωστόσο, ο απολογισμός ήταν απογοητευτικός, καθώς η περσινή χρονιά έφυγε με δημόσιες επενδύσεις μόλις 6,237 δισ. ευρώ, δηλαδή 513 εκατ. ευρώ χαμηλότερα.
Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι δημόσιες επενδύσεις μειώθηκαν σημαντικά κατά τη μακρά περίοδο της δημοσιονομικής προσαρμογής, από 5,7% του ΑΕΠ το 2009, σε 4,4% το 2017 και 3% το 2018. Μια «βουτιά» στο χρόνο, ξαναφέρνει στο φως τις… παρεμβάσεις που έγιναν στο ΠΔΕ:
• Το 2010, είχαν προϋπολογιστεί μέσω του 1ου Μνημονίου, δαπάνες ΠΔΕ ύψους 9,2 δισ. ευρώ. Ο απολογισμός έδειξε ότι οι δαπάνες περιορίστηκαν σε 8,454 δισ. ευρώ, δηλαδή χάθηκαν 746 εκατ. ευρώ
• Το 2011, ο Προϋπολογισμός είχε δαπάνες ΠΔΕ 8,5 δις ευρώ, κάπου στη μέση της χρονιάς με το Μεσοπρόθεσμο μαζεύτηκαν στα 7,550 δισ. ευρώ και τελικά καταλήξαμε στα 6,608 δις ευρώ, χάνοντας δηλαδή 1,892 δις ευρώ
• Το 2012, ο Προϋπολογισμός ξεκίνησε με 7,7 δισ. ευρώ και τελικά κατέληξε στα 6,122 δις ευρώ, δηλαδή με απώλεια 1,578 δισ. ευρώ
• Το 2013, ξεκίνησε με πρόβλεψη 6,850 δισ. ευρώ κι έκλεισε με 6,650 δις ευρώ, δηλαδή 200 εκατ. ευρώ χαμηλότερα
• Το 2014, ο Προϋπολογισμός είχε 6,8 δισ. ευρώ αλλά τελείωσε με 6,592 δισ. ευρώ, δηλαδή 208 εκατ. ευρώ λιγότερα
• Το 2015, το ΠΔΕ που είχε τη μικρότερη πρόβλεψη- 6,4 δισ. ευρώ- έκλεισε εντός στόχων, σε μια χρονιά, βέβαια, που η ζημιά έγινε από αλλού
• Το 2016, ο πήχης τέθηκε στα 6,750 δισ. ευρώ, αλλά η χρονιά έκλεισε με 6,284 δις ευρώ, δηλαδή 466 εκατ. ευρώ πιο χαμηλά
• Το 2017, στο βωμό των υπερπλεονασμάτων, ο αρχικός στόχος των 6,750 δισ. ευρώ έγινε θρύψαλα, καθώς το ΠΔΕ έκλεισε με μόλις 5,950 δισ. ευρώ, που είναι η χαμηλότερη επίδοση εν καιρώ Μνημονίων. Οι απώλειες έφτασαν στα 800 εκατ. ευρώ.
Κατά την ΤτΕ, η ανάκτηση των σημαντικών απωλειών σε όρους εισοδήματος, απασχόλησης και πλούτου κατά τη μακρά περίοδο της κρίσης απαιτεί την καταγραφή υψηλών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης για μεγάλο χρονικό διάστημα στο μέλλον. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, πρωταρχικό μέλημα της οικονομικής πολιτικής πρέπει να είναι η ενίσχυση των παραγωγικών επενδύσεων. Η δημόσια επενδυτική δαπάνη καθίσταται χρήσιμο εργαλείο για το σκοπό αυτό. Η χρηματοδότηση της αύξησης των δημόσιων επενδύσεων καθίσταται εφικτή μέσω της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, της ταχείας απορρόφησης των διαθέσιμων κοινοτικών πόρων, του ελέγχου των λειτουργικών δαπανών της κυβέρνησης και της βελτίωσης της φορολογικής διοίκησης.