Γερμανός στο τιμόνι της ΕΚΤ, διεθνής ανησυχία

Από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να μη βγήκε «λευκός καπνός» για το διάδοχο του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ στην Κομισιόν, όλα δείχνουν όμως ότι «κλείδωσε» η υποψηφιότητα του διοικητή της Bundesbank, Γιενς Βάιντμαν, ως διαδόχου του Μάριο Ντράγκι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κάτι που προκαλεί έντονες ανησυχίες στους αναλυτές, καθώς ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης ήταν ο μεγαλύτερος επικριτής της πολιτικής Ντράγκι, που θεωρείται από τους περισσότερους σωτήρια για το κοινό νόμισμα.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ύστερα από μια διήμερη σύνοδο έντονων διαφωνιών για τα πρόσωπα που θα προταθούν για τις κορυφαίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμφώνησαν ότι θα λύσουν τις διαφορές τους σε έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, στις 30 Ιουνίου.

Όμως, από τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου φάνηκε καθαρά ότι «κλειδώνει» η επιλογή του Γιενς Βάιντμαν ως διαδόχου του Μάριο Ντράγκι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όπως λένε αναλυτές, σε αυτή τη σκακιστική παρτίδα, η Άνγκελα Μέρκελ έκανε μια κίνηση «θυσίας», για να πετύχει αυτό που φαίνεται ότι ήταν εξαρχής ο στόχος του Βερολίνου, δηλαδή να φέρει την ΕΚΤ, για πρώτη φορά από την ίδρυσή της, σε γερμανικό έλεγχο.

Ειδικότερα, η Γερμανίδα καγκελάριος αποδέχθηκε στη διαπραγμάτευση με τους άλλους ηγέτες και, πρωτίστως, με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, να «καεί» ο Γερμανός, Χριστιανοδημοκράτης υποψήφιος πρόεδρος της Κομισιόν, Μάνφρεντ Βέμπερ, παρότι μάλιστα στις ευρωεκλογές ήταν επικεφαλής της παράταξης που επικράτησε (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), έστω και με μειωμένο ποσοστό.

Αυτή η «θυσία» από την πλευρά της Γερμανίας, επιτρέπει στην Α. Μέρκελ να προωθήσει στη θέση του προέδρου της ΕΚΤ το διοικητή της Bundesbank, ο οποίος αποτελεί «κόκκινο πανί» για τα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου, που μέσω του Μάριο Ντράγκι και της πλειοψηφίας που έχουν στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ είχαν επιβάλει τη χαλαρή και ανορθόδοξη (με πρόγραμμα QE) νομισματική πολιτική, η οποία αποδείχθηκε καθοριστικής σημασίας για τη διάσωση της ευρωζώνης από την κατάρρευση, στα χρόνια της μεγάλης κρίσης.

Ο Βάιντμαν ήταν τα τελευταία χρόνια η «αιχμή του δόρατος» της αντιπολίτευσης στον Ντράγκι στο συμβούλιο της ΕΚΤ, εκφράζοντας μάλιστα συχνά δημόσια την αντίθεσή του στις αγορές ομολόγων και στα μηδενικά επιτόκια και φθάνοντας στο σημείο να καταθέσει ως μάρτυρας κατά της ΕΚΤ σε δίκη στην Γερμανία για το πρόγραμμα OMT, που επινοήθηκε για τη διάσωση της Ιταλίας.

Ο συμβιβασμός, στον οποίο φαίνεται να οδηγούνται Γάλλοι και Γερμανοί προβλέπει ότι ο πρόεδρος Μακρόν θα «ανάψει πράσινο» για τον Βάιντμαν, ενώ η Μέρκελ θα δεχθεί ένα πρόσωπο που θα προτείνει η Γαλλία για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν. Ο Εμ. Μακρόν πρότεινε ήδη τον Μισέλ Μπαρνιέ, συντηρητικό πρώην επίτροπο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ως τις 30 Ιουνίου δεν θα υπάρξει κάποια αλλαγή στο πρόσωπο που τελικά θα επιλεγεί για την Κομισιόν.

Ανεξάρτητα, όμως, από το ποιος θα επιλεγεί τελικά για τη θέση του προέδρου της Επιτροπής, ο Βάιντμαν είναι πλέον το αδιαφιλονίκητο φαβορί για την ΕΚΤ, σενάριο που είχε ήδη συζητηθεί εκτενώς στους οικονομικούς κύκλους το τελευταίο διάστημα, με κορυφαίους αναλυτές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της ευρωζώνης, αν επικρατήσουν συντηρητικές γερμανικές αντιλήψεις στη διοίκηση της κεντρικής τράπεζας.

Ο άμεσος κίνδυνος αναστροφής της πολιτικής Ντράγκι είναι περιορισμένος, καθώς ήδη ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης ανέλαβε δεσμεύσεις έναντι της αγοράς για διατήρηση μηδενικών επιτοκίων τουλάχιστον ως τα μέσα του 2020, ενεργοποίησε εκ νέου το πρόγραμμα παροχής ρευστότητας στις τράπεζες με πράξεις χρηματοδότησης μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα (TLTRO) και προανήγγειλε τη νέα ποσοτική χαλάρωση, που πιθανότατα θα αρχίσει το φθινόπωρο.

Ο ίδιος ο Βάιντμαν, προκειμένου να μπορέσει να μπει στην κούρσα διαδοχής Ντράγκι, χωρίς να απορριφθεί εξαρχής από Γαλλία και Ιταλία, «έβαλε νερό στο κρασί του». Δήλωσε στην Zeit, πρόσφατα, ότι το πρόγραμμα OMT, βρέθηκε ότι είναι νόμιμο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αποτελεί την τρέχουσα πολιτική της ΕΚΤ. Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα OMT προβλέπει απευθείας αγορές ομολόγων από χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα, υπό τον όρο ότι θα εφαρμόζουν πρόγραμμα με επιτήρηση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ήταν το πρόγραμμα που δημιούργησε ο Ντράγκι, το 2012, για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της αγοράς για την Ιταλία, το οποίο δεν έχει εφαρμοσθεί, αλλά θεωρείται ότι είχε καταλυτική σημασία για τη διάσωση της ευρωζώνης.

Όμως, αν και οι ενστάσεις του φάνηκε να εξασθενούν, επανέλαβε την ανησυχία του να εμπλακεί η νομισματική με τη δημοσιονομική πολιτική μέσω του OMT, δηλαδή να παρέχεται χρηματοδότηση από την κεντρική τράπεζα σε εθνικές κυβερνήσεις, κάτι που απαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη και αποτελεί… έγκλημα καθοσιώσεως με βάση τις γερμανικές, αυστηρές αντιλήψεις για τη νομισματική πολιτική.

Κορυφαίοι αναλυτές, όπως ο αρθρογράφος και διευθυντικό στέλεχος των “Financial Times”, Μάρτιν Γουλφ, έχουν προειδοποιήσει ανοικτά ότι είναι επικίνδυνο για τη νομισματική ένωση να πάρει τα ηνία της ΕΚΤ η Γερμανία.

Όπως έγραψε πρόσφατα ο Γουλφ, «ο κ. Ντράγκι έκανε το σωστό, πρωτίστως με τη διάσημη ρήση του τον Ιούλιο του 2012 ότι εντός της δικαιοδοσίας της η ΕΚΤ είναι διατεθειμένη να κάνει ό,τι χρειασθεί για να διατηρήσει το ευρώ. O κ. Ντράγκι μεταμόρφωσε την ΕΚΤ από έναν απόγονο της παλιάς Bundesbank σε σύγχρονη κεντρική τράπεζα, η οποία δεν βασίζεται σε μια λογική που είναι κατάλληλη για μια μικρή ανοιχτή οικονομία, αλλά για μια σύνθετη, μεγάλη οικονομία. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο διάδοχος του θα διαθέτει την ευφυία, την ευελιξία και το κουράγιο που απαιτείται για να αντιδράσει σε οτιδήποτε συμβεί».

Όπως τόνισε ο Γουλφ,

• «Η πιο ριψοκίνδυνη επιλογή θα ήταν με διαφορά ο Γιενς Βάιντμαν, ο πρόεδρος της Bundesbank. Ο κ. Βάιντμαν έχει αντιταχθεί σε πολλούς από τους νεωτερισμούς του κ. Ντράγκι, συμπεριλαμβανομένου και του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Kατέθεσε μάλιστα ενάντια στο πρόγραμμα OMT ενώπιον του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ μπορεί να είναι σε θέση να τον αναγκάσει να κάνει το σωστό, σε περίοδο κρίσης. Αλλά αυτός θα ήταν ένας τρελός τρόπος να διοικηθεί μια τράπεζα.
• Η Γερμανία έχει τεράστιο οικονομικό όφελος από το ευρώ. Ένας Βάιντμαν ο οποίος θα το είχε πει αυτό επανειλημμένα και ο οποίος θα είχε επίσης στηρίξει τις κινήσεις της ΕΚΤ θα έκανε μεγάλη διαφορά στην πολιτική της ευρωζώνης.
• Δυστυχώς δεν έχουμε δει έναν τέτοιον Βάιντμαν. Αντίθετα, εκπροσώπησε και άρα δικαιολόγησε την επικριτική γερμανική στάση. Αν ακολουθήσει αυτή τη στάση και ως πρόεδρος, θα είναι καταστροφή. Αν υιοθετήσει μια ευρύτερη αντίληψη, θα είναι ευλογία. Αυτό, και όχι η εθνικότητα του, είναι το ζήτημα. Δεν μπορεί να υπάρξει αντίρρηση σε έναν Γερμανό πρόεδρο. Αντιθέτως, ένας ρεαλιστής και λογικός Γερμανός πρόεδρος θα αποτελούσε μεγάλο πλεονέκτημα.
• Ποιος από τους δύο θα είναι ο κ. Βάιντμαν; Μόνο αυτός το γνωρίζει. Πάνω από όλα, η απόφαση δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα παζαριού μεταξύ των κυβερνήσεων. Το ζήτημα είναι αν ο επόμενος πρόεδρος μπορεί και θα κάνει τη δουλειά όπως την όρισε ο κ. Ντράγκι».

Αλλά και ένας κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος, ο Κρίστιαν Όντενταλ, επικεφαλής οικονομολόγος του Center for European Reform, εξέδωσε πρόσφατα μια έκθεση, που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι όχι μόνο ο Βάιντμαν, αλλά γενικότερα ένας Γερμανός, δεν θα πρέπει να αναλάβει τη θέση του προέδρου της ΕΚΤ, γιατί οι θέσεις της Γερμανίας για τη νομισματική πολιτική είναι υπερβολικά συντηρητικές και η χώρα έχει ήδη πολύ μεγάλη επιρροή στην άσκηση πολιτικής στην ευρωζώνη, μέσα από το Eurogroup και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

Σε μια έκθεση που, χαριτολογώντας, ο Όντενταλ έγραψε ότι ίσως του κοστίσει το γερμανικό διαβατήριο, ο Γερμανός οικονομολόγος τόνισε ότι η ευρωζώνη έχει ανάγκη τολμηρής νομισματικής πολιτικής και ο Βάιντμαν, ως κορυφαίος επικριτής του Ντράγκι, είναι εντελώς ακατάλληλος για να την εφαρμόσει.