Η μάχη του ΦΠΑ και η αλήθεια για τους έμμεσους φόρους

Το ημερολόγιο δείχνει 20 Μαΐου και όλα τα μάτια είναι στραμμένα στα ράφια των σούπερ μάρκετ, όπου αναμένεται αλλαγή τιμών σε χιλιάδες κωδικούς λόγω μείωσης του ΦΠΑ από το 24% στο 13%.

Οι επικεφαλής των μεγάλων αλυσίδων έχουν δεσμευθεί να μεταφέρουν αυτή τη μείωση στα προϊόντα, την Παρασκευή δημοσιεύθηκαν εκ νέου σχετικές ανακοινώσεις, ωστόσο το αλαλούμ που αποτυπώνεται στην εγκύκλιο της ΑΑΔΕ και προκύπτει από τη διαφορετική αντιμετώπιση ομοειδών προϊόντων (π.χ. καφές 13% - έτοιμα παρασκευάσματα καφέ 24%, μαγιονέζες 13% - μουστάρδες 24%), είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει σύγχυση στους καταναλωτές, οι οποίοι προσδοκούν πιο «ελαφρύ» καλάθι.

Κι ενώ το στοίχημα της μετακύλισης του οφέλους από τη μείωση του ΦΠΑ δεν θεωρείται ακόμα κερδισμένο, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη 5άδα των ευρωπαϊκών χωρών, όπου οι φόροι κατανάλωσης καλύπτουν μεγάλο μέρος των φορολογικών εσόδων και υπερβαίνουν κατά πολύ το μέσο ευρωπαϊκό όρο του 32,8%.

Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, όπως τα επεξεργάστηκε σε ειδική συγκριτική μελέτη το Tax Foundation, είναι αποκαλυπτικά. Μετά από το μπαράζ της αύξησης των έμμεσων φόρων το 2017 (σε Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης και ΦΠΑ), οι φόροι στην κατανάλωση, που ως γνωστόν δεν κάνουν διακρίσεις σε «έχοντες» και «μη έχοντες», ξεπέρασαν το 39% των φορολογικών εσόδων κι αυτό σημαίνει πρακτικά ότι για κάθε 100 ευρώ που μπαίνουν στα κρατικά ταμεία, τα 40 ευρώ προέρχονται από την κατανάλωση, δηλαδή την καθημερινότητα.

Ειδικά όσον αφορά στον ΦΠΑ, οι εισπράξεις διαμορφώνονται στα μέσα επίπεδα της Ευρώπης, δηλαδή 20,3% έναντι 20,5%, παρά το ότι ο κανονικός συντελεστής 24% είναι από τους υψηλότερους. Η εξήγηση είναι απλή και δεν έχει παρά να ανατρέξει κανείς στα στοιχεία για την «τρύπα» επί των δυνητικών εσόδων ΦΠΑ, για να αντιληφθεί ότι κάθε χρόνο κάνουν φτερά ως και 6 δις ευρώ, κυρίως λόγω φοροδιαφυγής.

πηγή: Tax Foundation OECD

Αντιθέτως, οι εισπράξεις των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης, οι οποίοι με ελάχιστες εξαιρέσεις δεν είναι αναλογικοί, διαμορφώνονται στα πολύ υψηλά επίπεδα του 18,8% των φορολογικών εσόδων, έναντι μέσου ευρωπαϊκού όρου 12,2%. Αυτή ακριβώς η… επίδοση είναι που αναδεικνύει την Ελλάδα πρωταθλήτρια στο σχετικό πεδίο έμμεσων φόρων. Δεν πρέπει να λησμονεί, άλλωστε, κανείς ότι το 2017 έγινε αύξηση στους ΕΦΚ των καυσίμων, ενώ για πρώτη φορά επιβλήθηκε Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στον καφέ.