ΤτΕ: Προτάσεις αντίδοτο στην γήρανση του πληθυσμού

Οι προβλέψεις, οι αριθμοί είναι λίγο ως πολύ γνωστοί, ωστόσο δεν παύουν να προκαλούν σοκ οι εκτιμήσεις για το πώς θα διαμορφωθεί ο «χάρτης» της αγοράς εργασίας μέσα στις - λίγες- δεκαετίες που έρχονται, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Ενώ το 2017 σε κάθε άτομο ηλικίας 65 ετών και άνω αναλογούσαν 3 άτομα παραγωγικής ηλικίας (15-64 ετών), ο δείκτης εξάρτησης των ατόμων μεγάλης ηλικίας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το 2040 και η αναλογία να διαμορφωθεί αρκετά κάτω του 1:2. Συγκεκριμένα, μέχρι το 2070 σε κάθε 10 άτομα παραγωγικής ηλικίας θα αντιστοιχούν περισσότερα από 6 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω! Αυτές τις εφιαλτικές προβολές αναδεικνύει η Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, η οποία δεν περιορίζεται, όμως, στη διαπίστωση του προβλήματος, καθώς βάζει στο τραπέζι προτάσεις που αναμένεται να προκαλέσουν έντονες συζητήσεις.

Μετά από τις τελευταίες, αλλεπάλληλες παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό, η Ελλάδα έχει ήδη επιτύχει δραστική περικοπή της δημόσιας δαπάνης που σχετίζεται με τη γήρανση του πληθυσμού και ως εκ τούτου προβλέπεται ότι μεταξύ 2016 και 2070 θα καταγράψει τη μεγαλύτερη μείωση (6,4 ποσ. μον. του ΑΕΠ) από όλες τις χώρες της ΕΕ-28. Ωστόσο, μια ενδεχόμενη αναθεώρηση επί το χείρον των προβλέψεων του βασικού σεναρίου για το δείκτη οικονομικής εξάρτησης, αλλά και μια επιβράδυνση της συνολικής μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, ιδιαιτέρως της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος, είναι δυνατόν να εντείνουν τις αυξητικές πιέσεις στο κόστος της γήρανσης, καθιστώντας αμφίβολη τη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας.

Ως βασική εστία προβληματισμού, η ΤτΕ αναδεικνύει τις επικείμενες δικαστικές αποφάσεις, που στοχεύουν στον σκληρό πυρήνα των παρεμβάσεων στο Ασφαλιστικό, ωστόσο ακόμα κι αν εκλείψει αυτός ο κίνδυνος, η ταχεία γήρανση του πληθυσμού αλλάζει άρδην τη δομή της οικονομίας. Κι εδώ έρχεται το πρώτο συμπέρασμα - σοκ: η γήρανση του πληθυσμού κατ’ ανάγκην συνεπάγεται αλλαγή της σύνθεσης των φόρων, καθώς μεταβάλλει το είδος της φορολογικής βάσης, με μετατόπιση από τη φορολόγηση των εισοδημάτων από εργασία, στη φορολόγηση του πλούτου από συσσώρευση αποταμιεύσεων και περιουσιακών στοιχείων και στη φορολόγηση της κατανάλωσης. Σημειωτέον, ότι ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκινήσει μια τέτοια συζήτηση.

Με αυτά τα δεδομένα, η ΤτΕ καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις, που θέτουν το δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων:

• παροχή κινήτρων για την οικειοθελή παράταση του εργασιακού βίου, σε αντιδιαστολή με την υποχρεωτική αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης που συνήθως προκαλεί κοινωνική δυσαρέσκεια. Στόχος δεν είναι άλλος από την τεχνητή διεύρυνση του εργατικού δυναμικού, με τη συμμετοχή των ηλικιωμένων ατόμων. Ωστόσο σε συνθήκες υψηλής ανεργίας, μια τέτοια επιλογή είναι προβληματική,
• ενσωμάτωση των εισερχόμενων μεταναστών στην εγχώρια αγορά εργασίας, προκειμένου να μετριαστεί η μείωση του εγχώριου εργατικού δυναμικού,
• φορολογική ελάφρυνση των νοικοκυριών με παιδιά αλλά και στήριξη της οικογένειας π.χ. με δημιουργία υποδομών έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι εργαζόμενες μητέρες. Σημειωτέον, ότι από 1/1/2020 έχει προγραμματιστεί η περαιτέρω μείωση του αφορολογήτου, μέτρο που αναμφίβολα δεν βοηθά τα νοικοκυριά με παιδιά.

Η Ελλάδα έχει τη δεύτερη υψηλότερη φορολογική «σφήνα» (συνδυασμός φόρων- εισφορών) μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, για εργαζόμενο με 2 παιδιά και συγκεκριμένα στο 39% έναντι 26,1% του μέσου του ΟΟΣΑ. Επιπλέον, αυτή η «σφήνα» αυξήθηκε κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, από το 38,8% στο 40,8%, μεταξύ 2000 και 2017, την ώρα που ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ, μειώθηκε από το 37% στο 35,9%!