Ντράγκι: Αυτοί είναι οι κίνδυνοι για το τραπεζικό σύστημα

Τους κινδύνους που περιβάλλουν το τραπεζικό σύστημα καθώς και τις ενέργειες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την αντιμετώπιση τους περιγράφει ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας, Μάριο Ντράγκι απαντώντας σε ερώτηση της ευρωβουλευτή της Ελιάς, Εύας Καϊλή για τον χρηματοοικονομικό κλάδο.

Ειδικότερα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ σημειώνει ότι για το 2019 οι βασικοί παράγοντες κινδύνου για τον τραπεζικό τομέα που προσδιορίστηκαν είναι οι εξής:

-η γεωπολιτική αβεβαιότητα,

-το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) και το ενδεχόμενο συσσώρευσης μελλοντικών ΜΕΔ,

-το ηλεκτρονικό έγκλημα και οι δυσλειτουργίες των πληροφοριακών συστημάτων,

-το ενδεχόμενο ανατιμολόγησης κινδύνου στις χρηματοπιστωτικές αγορές,

-το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων,

-η αντίδραση των τραπεζών σε νέες και υφιστάμενες κανονιστικές διατάξεις,

-οι οικονομικές και δημοσιονομικές συνθήκες στη ζώνη του ευρώ,

-οι περιπτώσεις παραβάσεων,

-οι εξελίξεις στις αγορές ακινήτων,

-οι διαρθρωτικές επιχειρηματικές προκλήσεις,

-ο μη τραπεζικός ανταγωνισμός και

-οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το περιβάλλον.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ σημειώνει ταυτόχρονα ότι "έχουν διαμορφωθεί διάφοροι νέοι κανόνες για τον τραπεζικό τομέα με σκοπό την αποτύπωση των κινδύνων, συμπεριλαμβανομένων όσων σχετίζονται με τη συγκέντρωση, που απορρέουν από δραστηριότητες εκτός ισολογισμού και μη τραπεζικές δραστηριότητες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν, μεταξύ άλλων:

(i) ο δείκτης μόχλευσης, ο οποίος αποτυπώνει τόσο τα εντός όσο και τα εκτός ισολογισμού στοιχεία,

(ii) το νέο πλαίσιο τιτλοποιήσεων, το οποίο διασφαλίζει ότι οι εν λόγω δραστηριότητες είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες στο τραπεζικό σύστημα,

(iii) οι κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) σχετικά με τα όρια για τα ανοίγματα έναντι οντοτήτων του σκιώδους τραπεζικού συστήματος

(iv) οι κεφαλαιακές απαιτήσεις με μεγαλύτερη ευαισθησία στον κίνδυνο όσον αφορά τις επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών σε κεφάλαια.

Πλέον των νέων κανόνων για τις τράπεζες, έχουν εγκριθεί ορισμένες μεταρρυθμίσεις του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των μη τραπεζικών οντοτήτων και δραστηριοτήτων του χρηματοπιστωτικού τομέα στην ΕΕ. Για παράδειγμα, η οδηγία σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων και ο κανονισμός για τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς θεσπίστηκαν με σκοπό την ενίσχυση του κανονιστικού πλαισίου που αφορά τον τομέα των αμοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα, ενώ ο κανονισμός για τις υποδομές της ευρωπαϊκής αγοράς και ο κανονισμός για τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων αφορούν τους κινδύνους που απορρέουν, αντίστοιχα, από τις αγορές παραγωγών και συναλλαγών χρηματοδότησης τίτλων".

Αναφέρει ακόμα ότι "η στενή παρακολούθηση του σκιώδους τραπεζικού τομέα είναι σημαντική για τον εντοπισμό των κινδύνων που προέρχονται από τη μη τραπεζική χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση. Για τον σκοπό αυτό, μετά την εκδήλωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης τέθηκαν σε εφαρμογή διάφορες διαδικασίες. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ) δημοσιεύει ετήσια έκθεση παρακολούθησης του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στην ΕΕ, στην οποία συνεισφέρουν οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές, οι εθνικές αρχές και η ΕΚΤ. Επιπλέον, η ίδια η ΕΚΤ ενημερώνει τακτικά για την αξιολόγηση που διενεργεί όσον αφορά τους συστημικούς κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ στην εξαμηνιαία έκδοσή της με τίτλο "Financial Stability Review" (Επισκόπηση για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα)4, η οποία συμπεριλαμβάνει τις εξελίξεις στον μη τραπεζικό χρηματοπιστωτικό τομέα.

Στην πρόσφατη έκδοση αυτής της επισκόπησης τονίζεται η σημασία αντιμετώπισης νέων και αναδυόμενων κινδύνων που απορρέουν από τη μη τραπεζική χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση, σε σχέση, μεταξύ άλλων, με τις πιέσεις που ασκούνται στη ρευστότητα του τομέα των αμοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα. Υπογραμμίζεται η ανάγκη στενής παρακολούθησης του τομέα αυτού και ανάπτυξης εργαλείων μακροπροληπτικής εποπτείας για τα αμοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα και άλλες μορφές μη τραπεζικής χρηματοδότησης. Ειδικότερα, διαπιστώνουμε την ανάγκη διάθεσης αυτών των εργαλείων στις αρχές της ΕΕ και τις εθνικές αρχές, γεγονός που θα τους επιτρέψει να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους που προέρχονται από τον διαρκώς αναπτυσσόμενο μη τραπεζικό τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ υποστηρίζει στοχευμένες αλλαγές στο πλαίσιο διακυβέρνησης και στο λειτουργικό πλαίσιο του ΕΣΣΚ, οι οποίες εντάσσονται στην εν εξελίξει επανεξέταση του ΕΣΣΚ. Οι αλλαγές αυτές θα βελτιώσουν περαιτέρω τη συντονισμένη αντιμετώπιση των συστημικών κινδύνων στην ΕΕ και θα ενισχύσουν την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα του ΕΣΣΚ.

Επιπλέον, η ΕΚΤ έχει αναπτύξει εργαλεία και υποδείγματα ανάλυσης για την αξιολόγηση, σε τριμηνιαία βάση, του δυνητικού κινδύνου γεγονότων συστημικού χαρακτήρα εντός του τραπεζικού συστήματος. Χρησιμοποιώντας αναλυτικά δεδομένα για τα χαρτοφυλάκια δανείων και τίτλων των πιστωτικών ιδρυμάτων, η ΕΚΤ αξιολογεί τους εν λόγω κινδύνους αποτιμώντας, σύμφωνα με ευνοϊκά και δυσμενή σενάρια, την έκταση των δυνητικών ζημιών που προκαλεί η μετάδοση αρνητικών επιδράσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Για τον σκοπό αυτό, λαμβάνονται υπόψη διάφοροι δίαυλοι μέσω των οποίων μπορούν να διαδοθούν, σε επίπεδο συστήματος, ιδιοσυγκρασιακές διαταραχές σε μεμονωμένες τράπεζες, ιδίως οι εξασφαλισμένες ή ανεξασφάλιστες άμεσες διμερείς απαιτήσεις μεταξύ τραπεζών και τα κοινά ανοίγματα σε μη ευχερώς ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού. Με βάση τις εν λόγω πληροφορίες, η ΕΚΤ εκτιμά τις δυνητικές ζημίες σε περίπτωση αθέτησης υποχρεώσεων μίας ή περισσοτέρων τραπεζών και την έκταση των άμεσων κεφαλαιακών ζημιών ή την επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά χρήματος σε περίπτωση βεβιασμένων πωλήσεων (fire sales)."

Αναφέρει παράλληλα ότι οι "προσπάθειες που καταβάλλονται σε επίπεδο μικροπροληπτικής εποπτείας αποσκοπούν στη βελτίωση της ανθεκτικότητας μεμονωμένων τραπεζών. Για τον σκοπό αυτό, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ καθορίζει τις εποπτικές της προτεραιότητες με βάση αξιολόγηση των βασικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι εποπτευόμενες τράπεζες στο σημερινό οικονομικό, κανονιστικό και εποπτικό περιβάλλον. Επιδιώκει δε να διασφαλίσει ότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν τους βασικούς τους κινδύνους αποτελεσματικά."

Τέλος επισημαίνει ότι "άλλη μια πτυχή που χρήζει προσοχής είναι οι ενέργειες που θα πρέπει να αναληφθούν για την κανονιστική ρύθμιση και την εποπτεία μεγάλων, σύνθετων και διασυνδεδεμένων επιχειρήσεων επενδύσεων που ασκούν δραστηριότητες παρόμοιες προς τις τραπεζικές. Καθώς οι εν λόγω επιχειρήσεις μπορεί να ενέχουν συστημικούς κινδύνους, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η κανονιστική ρύθμιση και η εποπτεία τους ευθυγραμμίζονται με την κανονιστική ρύθμιση και την εποπτεία των συστημικών τραπεζικών ιδρυμάτων.