Κλιματική κρίση: Οι πόλεις θωρακίζονται για τον «σιωπηλό δολοφόνο»: την ακραία ζέστη

Μια αθόρυβη επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη για την αντιμετώπιση της ευρέως υποτιμημένης κλιματικής πρόκλησης: της ακραίας ζέστης. Τα τελευταία χρόνια οι τοπικές αρχές έχουν διορίσει αρκετούς επικεφαλής για τη θερμότητα (CHO) σε πόλεις σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να προετοιμάσουν τους κατοίκους για όλο και πιο συχνές και σοβαρές περιόδους υπερβολικής ζέστης.

«Την αποκαλούν τον σιωπηλό δολοφόνο», δηλώνει η Ελένη Μυριβήλη, η οποία υπηρετεί ως παγκόσμια CHO για το πρόγραμμα ανθρώπινων οικισμών του ΟΗΕ, έχοντας εργαστεί στο παρελθόν σε παρόμοιο ρόλο στην Αθήνα.

Η Μυριβίλη πιστεύει ότι η ακραία ζέστη συχνά παραβλέπεται επειδή απουσιάζει η εικόνα όπως όταν ξηλώνονται οι στέγες από τα σπίτια, ή όταν οι δρόμοι μετατρέπονται σε ποτάμια.

«Η ζέστη, το πιστεύω ακράδαντα, θα είναι η υπ' αριθμόν ένα πρόκληση για τη δημόσια υγεία που θα αντιμετωπίσουμε την επόμενη δεκαετία. Και πρέπει να προετοιμαστούμε γι' αυτό τώρα. Μπορούμε, όμως πρέπει πραγματικά να το κάνουμε προτεραιότητα», τονίζει η Μυριβήλη στο CNBC.

Η ζέστη είναι η κύρια πηγή θανάτων από τις καιρικές συνθήκες στις ΗΠΑ. Στοιχεία από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) έδειξαν ότι περισσότεροι από 1.700 θάνατοι ήταν αποτέλεσμα αιτιών που σχετίζονται με τη ζέστη το 2022, περίπου διπλάσιοι από τον απολογισμό των πέντε προηγούμενων ετών. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι πρόκειται πιθανότατα για συντηρητικές εκτιμήσεις.

Το CDC ορίζει ως ακραία ζέστη, τις καλοκαιρινές θερμοκρασίες που είναι σημαντικά θερμότερες και/ή πιο υγρές από τον μέσο όρο.

Οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά και τα άτομα με χρόνιες ασθένειες αναγνωρίζονται ως οι πιο ευπαθείς ομάδες για ασθένειες που σχετίζονται με τη ζέστη, όπως η θερμική εξάντληση ή η θερμοπληξία. Το CDC προειδοποιεί ότι ακόμη και νέοι και υγιείς άνθρωποι μπορούν να επηρεαστούν.

Μαϊάμι, ΗΠΑ

Το πρώτο άτομο στον κόσμο που διορίστηκε ως CHO, ήταν η Τζέιν Γκίλμπερτ, η οποία διορίστηκε το 2021 για να επιβλέπει την πολυπληθέστερη κομητεία της Φλόριντα, το Miami-Dade.

Ο ρόλος του CHO δημιουργήθηκε από το Κέντρο Ανθεκτικότητας Arsht-Rock του Atlantic Council, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα τις ΗΠΑ, η οποία στοχεύει να υποστηρίξει 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους με βιώσιμες λύσεις έως το 2030.

«Έχουμε σχετικά υψηλή διείσδυση των κλιματιστικών, όμως με την άνοδο της θερμοκρασίας μας, οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος βρίσκονται απλά στα ύψη. Επίσης, είχαμε αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος. Το κλιματιστικό μπορεί να ευθύνεται για περισσότερο από το 50% του λογαριασμού του ηλεκτρικού ρεύματος, οπότε οι άνθρωποι επιλέγουν μεταξύ του κλιματισμού και του να βάλουν φαγητό στο τραπέζι για τις οικογένειές τους», δήλωσε η Γκίλμπερτ στο CNBC.

Μια παράκτια μητρόπολη στα νότια των ΗΠΑ, το Μαϊάμι είναι διεθνώς γνωστό για την ευπάθειά του στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τους τυφώνες. Ωστόσο, η Γκίλμπερτ δήλωσε ότι οι έρευνες υπό την ηγεσία της κοινότητας έχουν εντοπίσει τη χρόνια ζέστη ως την πιο πιεστική κλιματική ανησυχία.

Για έξι μήνες του έτους, οι θερμοκρασίες στο Μαϊάμι ξεπερνούν σχεδόν καθημερινά τους 90 βαθμούς Φαρενάιτ (32,2 βαθμούς Κελσίου), αποτελώντας ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα για τους εργαζόμενους σε εξωτερικούς χώρους, σημειώνει η ίδια.

Για να συμβάλει στη μείωση των κινδύνων για τον πληθυσμό των 2,7 εκατομμυρίων κατοίκων της κομητείας, η Γκίλμπερτ δήλωσε ότι το σχέδιο δράσης της ομάδας της επικεντρώθηκε στην ενημέρωση και την προετοιμασία των ανθρώπων για την ακραία ζέστη, βοηθώντας στην ψύξη των σπιτιών με προσιτό κόστος. Συχρόνως εργάζεται για την ψύξη των γειτονιών της κοινότητας για την αντιμετώπιση του λεγόμενου «φαινομένου της θερμικής νησίδας» -κατά το οποίο μια πόλη εμφανίζει πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες από τις κοντινές αγροτικές περιοχές.

Στην πράξη, όπως προσθέτει, τα μέτρα περιλαμβάνουν καμπάνιες ευρείας κλίμακας που απευθύνονται σε περιοχές που είναι γνωστό ότι κινδυνεύουν περισσότερο, συνεργασία με την εθνική μετεωρολογική υπηρεσία και τις ομάδες διαχείρισης έκτακτης ανάγκης για την επικαιροποίηση των συμβουλών και των προειδοποιήσεων. Περιλαμβάνουν επίσης την εγκατάσταση 1.700 αποδοτικών μονάδων κλιματισμού σε δημόσιες κατοικίες και τη διασφάλιση ότι οι νέες οικονομικά προσιτές κατοικίες εξοπλίζονται με τα πιο αποδοτικά συστήματα ψύξης, όπως ψυχρές και ηλιακές στέγες, για να διατηρηθεί το κόστος των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας σε χαμηλά επίπεδα.

«Θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τη βασική αιτία αυτού του προβλήματος, ενώ βοηθάμε τους ανθρώπους να προσαρμοστούν», τονίζει.

Ντάκα, Μπαγκλαντές

«Όλοι μας εδώ έχουμε μεγαλώσει σε ένα τυπικά ζεστό και υγρό περιβάλλον. Είμαστε συνηθισμένοι στη ζέστη, οπότε αυτό καθιστά πραγματικά δύσκολο να διακρίνουμε την κανονική από την επικίνδυνη ζέστη», δήλωσε στο CNBC η Μπούσρα Αφρίν, CHO για τη βόρεια Ντάκα στο Μπαγκλαντές.

Η Αφρίν, η οποία έγινε CHO της Dhaka North τον περασμένο Μάιο, δήλωσε ότι η έντονη εισοδηματική ανισότητα στη μεγαλύτερη πόλη της χώρας σημαίνει ότι η υπερβολική ζέστη δεν είναι μια καθολικά παρόμοια εμπειρία.

«Όταν το συνδυάζεις αυτό με τα εύθραυστα αστικά συστήματα, όπως η αποχέτευση και οι διακοπές ρεύματος και η κακή διαχείριση και τα κακά συστήματα υγείας και εκπαίδευσης, έχεις ένα πολύ κακό συνδυασμό».

Παράλληλα με τη φύτευση χιλιάδων δέντρων στους άτυπους οικισμούς της βόρειας Ντάκα και την επαναφορά της κουλτούρας των συντριβανιών στην πόλη, η Αφρίν αναφέρει ότι η ομάδα της θα αναπτύξει ένα πιλοτικό πρόγραμμα σε έναν οικισμό της πόλης για τη δημιουργία πράσινων γωνιών και σημείων για ανάπαυλα.

Σύμφωνα με την ίδια, θα ήταν σημαντικό να εξεταστεί το είδος των δέντρων που θα φυτευτούν, όπως εσπεριδοειδή ή δέντρα που απομακρύνουν τα κουνούπια, καθώς υπάρχει εν εξελίξει μια επιδημία δάγκειου πυρετού. Θα ήταν επίσης απαραίτητος ο επαρκής φωτισμός, ένα παγκάκι, κάμερες κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης, ένα συντριβάνι με νερό και πινακίδες που θα προτρέπουν να δοθεί προτεραιότητα στις γυναίκες και τα παιδιά, πρόσθεσε.

«Αυτή τη στιγμή, οι δύο αντιδράσεις που βλέπουμε περισσότερο είναι "καλή δουλειά, συνεχίστε έτσι, χρειαζόμαστε περισσότερη ευαισθητοποίηση". Και η άλλη είναι, "θα μειώσετε τη θερμότητα; Καλή τύχη"».

Μελβούρνη, Αυστραλία

Η Τίφανι Κρόφορντ, μία εκ των CHO της Μελβούρνης, δήλωσε στο CNBC ότι η ακραία ζέστη σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους στην Αυστραλία από τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες και τις καταιγίδες.

«Υπάρχει λόγος γι' αυτό, και είναι η υστέρηση στα δεδομένα», όπως τονίζει.

Η Κρόφορντ, η οποία εργάζεται μαζί με την Κρίστα Μάιλ ως CHO της Μελβούρνης, δήλωσε ότι η πραγματική κλίμακα των θανάτων και των ασθενειών που σχετίζονται με τη ζέστη συχνά δεν καθίσταται σαφής, μέχρι οι υγειονομικές αρχές να μελετήσουν τα δεδομένα των εισαγωγών στα νοσοκομεία και των ασθενοφόρων.

Με πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων κατοίκων, η πόλη της Μελβούρνης στη νοτιοανατολική Αυστραλία είναι γνωστή για το ήπιο και εύκρατο κλίμα της. Ωστόσο, η Κρόφορντ λέει ότι είναι επιρρεπής στις εξάρσεις των καλοκαιρινών καύσωνων που διαρκούν αρκετές ημέρες και προσφέρουν ελάχιστη ανακούφιση κατά τη διάρκεια της νύχτας.

«Φυσάει ένας ακραίος βόρειος άνεμος που είναι απλά άγριος. Το παρομοιάζω με το να βγαίνεις έξω και να είναι σαν κάποιος να άφησε την πόρτα του φούρνου ανοιχτή ή τη θερμάστρα ανοιχτή όλη τη νύχτα και ξέχασε να την κλείσει», υποστηρίζει.

Ορισμένες από τις βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις που έχουν τεθεί σε εφαρμογή στη Μελβούρνη, περιλαμβάνουν την παράταση του ωραρίου λειτουργίας των δημόσιων βιβλιοθηκών και των πισινών και τη διάθεση των λεγόμενων cool kits, τα οποία περιέχουν μπουκάλια νερού, πετσέτες λαιμού και παλιομοδίτικους ανεμιστήρες.

Με το βλέμμα στο μέλλον, η Κρόφορντ δήλωσε ότι η πόλη βρίσκεται σε συζητήσεις με τη Google για να παρέχει στους πολίτες τις λεγόμενες «δροσερές διαδρομές» που έχουν χαρτογραφηθεί στο διαδίκτυο, οι οποίες βοηθούν τους χρήστες να περιηγηθούν στην πόλη εκμεταλλευόμενοι την υπάρχουσα σκιά ή την κάλυψη από στέγαστρα.

«Σε περιοχές όπως η Ευρώπη, ο διάλογος στα μέσα ενημέρωσης είναι λίγο διαφορετικός, η ζέστη είναι σοκαριστική. Ενώ στην Αυστραλία, η ζέστη είναι κάτι με το οποίο ζούσαμε σταθερά και θα συνεχίσουμε να ζούμε, όμως είναι αυτές οι μεταβλητές, όπως κάθε κλιματική αντίδραση, που γίνονται όλο και πιο έντονες. Πρέπει να σχεδιάσουμε κάτι γι αυτό», καταλήγει η Κρόφορντ.