Επιθεώρηση Εργασίας: Υψηλό το ποσοστό επίλυσης των εργατικών διαφορών βίας και παρενόχλησης στην εργασία

Υψηλό είναι το ποσοστό επίλυσης των εργατικών διαφορών βίας και παρενόχλησης στην εργασία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας.

   Όπως επισημαίνει η Προϊσταμένη του Αυτοτελούς Τμήματος για την Παρακολούθηση της Βίας & Παρενόχλησης στην Εργασία, Γεωργία Βαζάκη, σε δηλώσεις της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το υψηλό ποσοστό επίλυσης αυτών των υποθέσεων επιτεύχθηκε με την αποτελεσματική διαμεσολάβηση των Επιθεωρητών Εργασιακών Σχέσεων και την αξιοποίηση του ισχύοντος προστατευτικού νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου.

   Συγκεκριμένα, από το σύνολο των υποθέσεων το 2023, ποσοστό 36% επιλύθηκε, ενώ σε μικρότερο ποσοστό 5% οι υποθέσεις ματαιώθηκαν, που κατά μεγάλο μέρος συνεπάγεται επίλυση. Επίσης, ποσοστό 48% τέτοιων υποθέσεων οδηγήθηκε σε αιτιολογημένη σύσταση προσφυγής στα δικαστήρια, όπου και αξιοποιείται δεόντως η όλη διεξαχθείσα διαδικασία ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας και διοικητικές κυρώσεις επιβλήθηκαν σε ποσοστό 11%.

Τι δείχνουν τα στοιχεία

   Στην ετήσια έκθεση για το 2023 αποτυπώνεται καταρχάς αυξητική τάση στις υποβληθείσες ενώπιον των υπηρεσιών της Επιθεώρησης Εργασίας καταγγελίες εργατικών διαφορών βίας και παρενόχλησης στην εργασία.

   Από 97 περιστατικά το 2021 έφτασαν τα 151 το 2022 και τα 230 το 2023, ενώ ήδη για το 2024 έχουν υπερβεί τα 280.

   Ως καταγγέλλοντες-θιγόμενοι παρουσιάζονται πλέον και άντρες.

   Με βάση τα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας, το 2023 ήταν γυναίκες σε ποσοστό 60% και άντρες σε ποσοστό 40% και όμοια το 2022 το 62% ήταν γυναίκες και άντρες ήταν το 38%.

   Ανεστραμμένα εμφανίζονται τα ποσοστά αναφορικά με το φύλο καταγγελλόμενου/ης, όπου την πρώτη θέση κατέχουν οι άντρες σε ποσοστό 70%.

   Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, παρατηρείται τελευταία αυξητική τάση βίαιων και παρενοχλητικών συμπεριφορών μεταξύ εργαζομένων και λοιπών απασχολουμένων, καθώς, εντός του 2023, σε ποσοστό 54% καταγγελλόμενος είναι άλλος εργαζόμενος (π.χ. προϊστάμενος ή υπεύθυνος βάρδιας) ή άλλο πρόσωπο και σε ποσοστό 46% το θέμα σχετίζεται με βία και παρενόχληση προκληθείσα από τον ίδιο τον εργοδότη ή τον νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης.

   Αντίθετα, σύμφωνα με τα αντίστοιχα στοιχεία του 2022 και του 2021, την πρώτη θέση στην πρόκληση τέτοιου είδους συμπεριφορών κατείχαν οι ίδιοι οι εργοδότες (60% το 2022 και 65% το 2021), ως ασκούντες το διευθυντικό δικαίωμα και κατέχοντες εκ των πραγμάτων την πιο ισχυρή θέση στην εργασιακή σχέση.

   Η συντριπτική πλειονότητα των εργατικών διαφορών και εντός του έτους 2023 αφορά σε περιστατικά βίας, λεκτικής, σωματικής και ηθικής, ψυχολογικής παρενόχλησης σε ποσοστό 95% έναντι 5% των αντίστοιχων περί σεξουαλικής παρενόχλησης.

   Σημειώνεται ότι, εντός του 2024, παρατηρείται ήδη υπερδιπλασιασμός των υποθέσεων σεξουαλικής παρενόχλησης (έχουν ήδη υπερβεί τις 30). Επιπλέον, εφέτος έχουν ήδη καταγραφεί και υποθέσεις προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας αντρών και διεμφυλικών ατόμων.

   Οι κύριοι κλάδοι δραστηριότητας των καταγγελλόμενων επιχειρήσεων ιδιωτικού τομέα για περιστατικά βίας και παρενόχλησης είναι στους χώρους εμπορίου (λιανικού και χονδρικού), ξενοδοχείων, επισιτισμού-εστίασης και βιομηχανίας τροφίμων (αναφέρονται κατά φθίνουσα σειρά).

Οι υποχρεώσεις των εργοδοτών

   Με τα άρθρα 5-11 του Ν. 4808/2021 εισάγονται γενικές υποχρεώσεις των εργοδοτών να λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, ανεξαρτήτως αριθμού απασχολούμενου προσωπικού, όπως:

   - Να επιδεικνύουν μηδενική ανοχή στη βία και την παρενόχληση, όταν λαμβάνουν και καλούνται να διαχειριστούν σχετικές καταγγελίες με εμπιστευτικότητα και τρόπο που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να μην παρεμποδίζουν τη λήψη, τη διερεύνηση και τη διαχείριση αυτών των καταγγελιών ή αναφορών.

   - Να παρέχουν στους εργαζόμενους πληροφορίες σχετικές με τους πιθανούς κινδύνους βίας και παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο και με τα σχετικά μέτρα πρόληψης και προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων των εργαζομένων και του εργοδότη επί τέτοιων περιστατικών.

   - Να παρέχουν σε προσβάσιμες μορφές ενημέρωση για τις διαδικασίες που υφίστανται σε επίπεδο επιχείρησης για την καταγγελία και την αντιμετώπιση τέτοιων μορφών συμπεριφοράς, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας για τις αρμόδιες, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, διοικητικές και δικαστικές αρχές (ανάρτηση στον χώρο εργασίας). Σχετικό υπόδειγμα με ενδεικτικό περιεχόμενο της ως άνω ενημέρωσης του άρθρου 5 προς αξιοποίηση από κάθε ενδιαφερόμενο-εργοδότη υπάρχει αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Επιθεώρησης Εργασίας: https://www.hli.gov.gr/ergasiakes-scheseis/nomothesia-ergasiakes-scheseis/prostasia/via-kai-parenochlisi-stin-ergasia/ypochreoseis-ergodoti-gia-prolipsi-kai-antimetopisi-tis-vias-kai-parenochlisis/.

   - Eπιπροσθέτως, στις ιδιωτικές επιχειρήσεις άνω των 20 απασχολουμένων υφίσταται υποχρέωση κατάρτισης πολιτικών πρόληψης και καταπολέμησης βίας και παρενόχλησης, αλλά και διαχείρισης εσωτερικών καταγγελιών, ως υποχρεωτικό περιεχόμενο των κανονισμών εργασίας ή των Επιχειρησιακών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας κατά περίπτωση.

   Η συμμόρφωση με τα ανωτέρω ελέγχεται από τις Επιθεωρήσεις Εργασίας είτε αυτεπαγγέλτως σε επιτόπιους ελέγχους είτε κατόπιν υποβολής επώνυμων καταγγελιών-αιτήσεων εργατικών διαφορών βίας και παρενόχλησης με αναλυτική αναφορά των συγκεκριμένων περιστατικών ή συμπεριφορών βίας και παρενόχλησης κατ' επιλογή του θιγόμενου προσώπου είτε στον Προϊστάμενο της αρμόδιας Περιφερειακής Διεύθυνσης Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων είτε στον Προϊστάμενο του αρμόδιου Τμήματος, ο οποίος και ενημερώνει αμελλητί το Αυτοτελές Τμήμα για τη Βία και την Παρενόχληση στην Εργασία, ώστε να δύναται το τελευταίο να παρακολουθεί την πορεία κάθε υπόθεσης και να παράσχει σε κάθε στάδιο τη δέουσα συμβουλευτική στήριξή του, με στόχο την ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.

Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης

   Στο πλαίσιο αυτό, στους επιδιωκόμενους στόχους του Αυτοτελούς Τμήματος συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων και η υλοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης των πολιτών και όλων των εμπλεκόμενων φορέων αναφορικά με τα επίκαιρα και ευαίσθητα ζητήματα βίας και παρενόχλησης στην εργασία όχι μόνο με τη διοργάνωση και την υλοποίηση σχετικών εκδηλώσεων και ενημερωτικών δράσεων, αλλά και με την ενεργό συμμετοχή εκπροσώπων του Τμήματος σε ημερίδες και συνέδρια λοιπών συναρμόδιων φορέων (Γ.Γ.Ι.Α.Δ., ΚΕΘΙ, Βουλής, Συνηγόρου του Πολίτη, Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας κ.λπ.) και υπηρεσιών (μνημόνια συνεργασίας με πανεπιστημιακά ιδρύματα).

   Το σύνολο των σχετικών δράσεων ανά έτος βρίσκονται αναρτημένες στην ιστοσελίδα της Επιθεώρησης Εργασίας στις αντίστοιχες ετήσιες εκθέσεις του Αυτοτελούς Τμήματος (https://www.hli.gov.gr/organismos/ektheseis-pepragmenon/ektheseis-pepragmenon parakolouthisis-tis-vias-kai-tis-parenochlisis-stin-ergasia/).

   Ειδικά, στην τελευταία ετήσια έκθεση έτους 2023 αποτυπώνεται και βασικός πρακτικός οδηγός για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, που είναι οι εργαζόμενοι/απασχολούμενοι, εργοδότες/επιχειρήσεις ιδιωτικού τομέα, οι αρμόδιες υπηρεσίες και κάθε ενεργός εν γένει πολίτης, που τον ενδιαφέρει η πρόσβαση στη γνώση.

   Όπως υπογραμμίζει η κα Βαζάκη, «απώτερος στόχος όλων των δράσεων ευαισθητοποίησης αποτελεί η διασφάλιση της πιο πλήρους, επίκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης, που θα καταστήσει σαφές στο σύνολο του κόσμου της εργασίας ότι αποτελεί μονόδρομο η επίδειξη μηδενικής ανοχής σε βίαιες και παρενοχλητικές συμπεριφορές, οι οποίες εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της εργασίας είτε συνδέονται με αυτήν είτε προκύπτουν από αυτήν.

   Το ισχύον προστατευτικό, νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο πρέπει να αντιμετωπιστεί όχι απλά ως τυπική υποχρέωση, αλλά να αξιοποιηθεί ως εξαιρετική ευκαιρία αλλαγής της εργασιακής κουλτούρας, γεγονός που θα προσδώσει ευρύτερο κοινωνικό πρόσημο στη διασφάλιση υγιούς και ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας προς όφελος εργαζομένων, απασχολουμένων, εργοδοτών και, τελικά, ολόκληρης της κοινωνίας».

ΑΠΕ-ΜΠΕ