Το μεγάλο στοίχημα της επιστροφής 300.000 Ελλήνων από το εξωτερικό -Εξειδικευμένο προσωπικό ζητούν οι επιχειρήσεις

Περίπου 680.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν την Ελλάδα την περίοδο της κρίσης, αναζητώντας κατ’ αρχάς δουλειά, δίνοντας σάρκα και οστά στο περιβόητο Brain Drain.   

Οι νεότεροι αφού ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους, βρήκαν εκείνο ή περίπου εκείνο που έψαχναν, καλλίτερες αποδοχές σε σύγκριση με την Ελλάδα. Εν ολίγοις υψηλότερο και ασφαλέστερο βιοτικό επίπεδο, από αυτό που άφησαν πίσω.  

Τα στοιχεία (έρευνα ΙΟΒΕ) δείχνουν ότι το κύμα φυγής έχει ανακοπεί, αν και η “αιμορραγία” συνεχίζεται, ωστόσο το πιο σημαντικό είναι ότι περίπου 350.000 από τους ξενιτεμένους έχουν επιστρέψει. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες έτσι ώστε να επιστρέψει όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός από τους υπόλοιπους, οι οποίοι μπορούν να καλύψουν τα μεγάλα κενά σε θέσεις υψηλής εξειδίκευσης στην εγχώρια αγορά εργασίας. Όπως προκύπτει από την τελευταία έρευνα του Brain Regain, το 69,5% των ερωτηθέντων διαθέτει τουλάχιστον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, ενώ σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και πολυάριθμοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες (19.9% αθροιστικά).    

Τι ζητάνε 

Σε σχέση με τη “μαύρη” περίοδο της κρίσης, το μακροοικονομικό περιβάλλον και οι προοπτικές της Ελλάδας έχουν σαφώς βελτιωθεί. Η δημοσιονομική σταθερότητα έχει παγιωθεί, η ανεργία τείνει σε μονοψήφιο ποσοστό, το αξιόχρεο της χώρας έχει βγει από την κατηγορία “σκουπίδια”, το “πακέτο” των περίπου 70 δισ ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια “υπόσχεται”- υπό προϋποθέσεις- καλλίτερες συνθήκες για τις επόμενες γενιές. Αρκούν αυτά ως κίνητρο για τον επαναπατρισμό χιλιάδων επιστημόνων- και όχι μόνο- από το εξωτερικό;  

Κατ' αρχάς, οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν ότι οι μισοί από τους Έλληνες του εξωτερικού βλέπουν θετικά την προοπτική του επαναπατρισμού. Όχι όμως εν λευκώ. Τα μεγαλύτερα εμπόδια, είναι «οι χαμηλότεροι μισθοί» και οι «χειρότερες συνθήκες εργασίας» με ποσοστά 24,8% και 24,5%, αντίστοιχα. Ακολουθούν η «έλλειψη αντίστοιχης εργασίας» και η «απουσία αντικειμενικής αξιολόγησης» (12,8% και 12,4%, αντίστοιχα). Με απλά λόγια, το “αγκάθι” είναι η “καρδιά” της εγχώριας αγοράς εργασίας.   

Τα στοιχεία   

Δυστυχώς τα στοιχεία, όπως αποτυπώνονται σε έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδας, δεν είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά. Αν και τα τελευταία χρόνια οι μισθολογικές αυξήσεις στα κατώτερα κλιμάκια είναι υψηλές, στα μεσαία και υψηλότερα κλιμάκια, δηλαδή στις θέσεις υψηλής εξειδίκευσης, η εικόνα δεν είναι αντίστοιχη. Είναι ενδεικτικό ότι ένα μικρό μέρος των θέσεων εργασίας με υψηλές αμοιβές το 2016, λαμβάνει χαμηλότερες αποδοχές (κάτω από 1.650 ευρώ) το 2023. Αυτό πιθανώς οφείλεται είτε στην αντικατάσταση κάποιων εργαζομένων με άλλους χαμηλότερα αμειβόμενους είτε σε νεοπροσλαμβανόμενους σε παρόμοιες θέσεις εργασίας οι οποίοι λαμβάνουν χαμηλότερες απολαβές. 

Ειδικότερα, για τις θέσεις εργασίας με χαμηλές απολαβές (έως 850 ευρώ το 2016), το μέσο ποσοστό μεταβολής των ονομαστικών μισθών ήταν 26,9% από το 2016 έως το 2023. Αντιθέτως, οι θέσεις εργασίας με υψηλές απολαβές (άνω των 1.650 ευρώ το 2016), είχαν μια εκτιμώμενη μέση αύξηση των ονομαστικών αμοιβών κατά 0,7%, δηλαδή κατά μέσο όρο οι μισθοί παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητοι. Αν ληφθεί υπόψη ότι την περίοδο 2016-2023 το επίπεδο των τιμών με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε σωρευτικά κατά 16% περίπου, συνάγεται ότι, σε πραγματικούς όρους, υπήρξαν μισθολογικές αυξήσεις στις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, ενώ στις υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας (πάνω από 1.650 ευρώ το 2016) υπήρξαν σημαντικές μειώσεις.   

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα επιμέρους στοιχεία της έρευνας, που βασίζεται στα δεδομένα της ΕΡΓΑΝΗΣ. Κατ’ αρχάς, στις μικρές επιχειρήσεις, που απασχολούν έως 10 εργαζόμενους, στις υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας παρατηρείται μείωση της τάξεως του 10%, ενώ στις επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους παρατηρείται ότι για τις θέσεις εργασίας με υψηλές απολαβές οι αυξήσεις είναι πολύ μικρές.   

Το συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι στο βαθμό που τα κίνητρα επιστροφής των εργαζομένων επηρεάζονται από το επίπεδο των μισθών, τα τελευταία έτη δεν φαίνεται να έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες μισθολογικές συνθήκες για την προσέλκυση όσων έφυγαν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της τελευταίας μεγάλης κρίσης. Μάλιστα, η προσέλκυση πιο ειδικευμένου προσωπικού έγινε πιο δύσκολη, αφού οι αμοιβές για τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας εν τέλει μειώθηκαν σημαντικά σε πραγματικούς όρους εξαιτίας του πληθωρισμού.    

Τα κίνητρα 

Η πεποίθηση είναι, πάντως, ότι μπορεί να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός μισθών σε θέσεις υψηλής εξειδίκευσης, άρα η σημερινή εικόνα να αναστραφεί, εφόσον ειδικά οι μεγάλες επιχειρήσεις προσαρμόσουν την πολιτική αποδοχών στα “κενά” απασχόλησης, που παραπονιούνται ότι έχουν.  

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι πρωτοβουλίες του «Rebrain Greece» και της ΔΥΠΑ.   Σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο Σάββατο στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, Έλληνες του εξωτερικού θα έχουν τη δυνατότητα να συνομιλήσουν με εκπροσώπους 15 ηγέτιδων επιχειρήσεων του χώρου τους, που αναζητούν εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης.   

Στην εκδήλωση θα συμμετάσχουν οι εταιρείες Alpha Bank, Archirodon, Cenergy Holdings, Demo Pharmaceutical, ElvalHalcor, Eunice Energy Group, Ernst & Young, HELLENiQ Energy, Lamda Development, Metlen Energy and Metals, Motor Oil, OTE Group, Pfizer, ΔΕΗ, Titan Greece, ενώ οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να εγγραφούν στην πλατφόρμα https://platform.rebraingreece.gr, όπου είναι αναρτημένες οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας των εταιρειών οι οποίες συμμετέχουν στην εκδήλωση.   

Ανάλογη εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2025 στο Λονδίνο, ενώ έχει προγραμματιστεί για τις 14 Δεκεμβρίου, στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας, εκδήλωση «Ημέρες Καριέρας» από τη ΔΥΠΑ, στα πρότυπα του επιτυχημένου θεσμού που εφαρμόζεται στη χώρα μας επί σειρά ετών. Αυτή είναι η πρώτη, αυτού του χαρακτήρα, εκδήλωση που πραγματοποιείται στο εξωτερικό και συνδιοργανώνεται και με τη συνδρομή του Υπουργείου Εξωτερικών. Στην εκδήλωση θα συμμετάσχουν περισσότερες από 40 κορυφαίες εταιρείες.