Μάνος Μουστάκας: Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υλοποιεί επενδύσεις άνω των 10 δισ.
«Ανάπτυξη δημιουργούν αυτοί που επενδύουν στην ελληνική οικονομία, όχι αυτοί που μόνο εισπράττουν δημόσιο χρήμα. Θα είχαμε ισχυρότερη οικονομία αν και άλλες εταιρείες επένδυαν όσο η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στην Ελλάδα, η οποία υλοποιεί συνολικά ένα επενδυτικό πλάνο άνω των 10 δισ. ευρώ που θα δημιουργήσει 20.000 νέες θέσεις εργασίας».
Αυτό υπογράμμισε ο γενικός διευθυντής Επιχειρηματικής Ανάπτυξης του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Μάνος Μουστάκας, σε συνέντευξή που παραχώρησε στην «Καθημερινή της Κυριακής», συμπληρώνοντας πως ειδικά η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ως η μόνη από όλους τους ομίλους υποδομών της χώρας που παρουσιάζει διαχρονικά κερδοφόρα επίδοση, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως «επιπόλαιος» ή «ευκαιριακός παίχτης».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει ανακηρυχθεί προτιμητέος επενδυτής σε ορισμένα από τα μεγαλύτερα έργα, όπως η Εγνατία Οδός, η Αττική Οδός και το ολοκληρωμένο τουριστικό συγκρότημα με καζίνο στο Ελληνικό. Πού αποδίδετε τη σημαντική μεγέθυνση του χαρτοφυλακίου του Ομίλου;
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε τι είναι αυτά τα «μεγάλα έργα» στα οποία η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ πράγματι πρωταγωνιστεί. Πρόκειται για ιδιωτικές επενδύσεις με πολλαπλασιαστική αξία για την εγχώρια οικονομία κι όχι δημόσια έργα που απλά αναλαμβάνει με το αζημίωτο μία εταιρεία. Είναι έργα παραχωρήσεων, ιδιωτικοποιήσεων ή Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), τα οποία αποτελούν επενδύσεις της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και στα οποία εμείς επικρατήσαμε μέσω ανοικτών, διεθνών διαγωνιστικών διαδικασιών.
Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει από καιρό υιοθετήσει ως πυρήνα της επιχειρηματικής της στρατηγικής αυτήν την προσέγγιση και δεν αρκείται απλά στο να αναλαμβάνει δημόσια έργα. Στην ουσία ισχύει το αντίθετο. Το κατασκευαστικό ανεκτέλεστο της εταιρείας -σε αντιδιαστολή με αυτό των βασικών ανταγωνιστών της- αποτελείται κατά 65% από αντικείμενο προερχόμενο από ιδιωτικά έργα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αφορά ίδιες επενδύσεις. Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ εισφέρει στα ταμεία του Ελληνικού Δημοσίου πάνω από 6 δισ. ευρώ σήμερα (Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα στο Ελληνικό, Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου Κρήτης, Εγνατία Οδός, Αττική Οδός κ.λπ.), προσδοκώντας οι επενδύσεις αυτές να της επιστρέφουν αξία σε βάθος δεκαετιών.
Ανάπτυξη δημιουργούν αυτοί που επενδύουν στην ελληνική οικονομία, όχι αυτοί που μόνο εισπράττουν δημόσιο χρήμα. Θα είχαμε ισχυρότερη οικονομία αν και άλλες εταιρείες επένδυαν όσο η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στην Ελλάδα, η οποία υλοποιεί συνολικά ένα επενδυτικό πλάνο άνω των 10 δισ. ευρώ που θα δημιουργήσει 20.000 νέες θέσεις εργασίας.
Αποδώσατε την επικράτησή σας σε αυτούς τους διαγωνισμούς στο γεγονός ότι προσφέρατε τα υψηλότερα τιμήματα. Με δεδομένο ότι η Εγνατία Οδός και η Αττική Οδός από μόνες τους αθροίζουν ένα κόστος για τον Όμιλο πάνω από 4,5 δισ. ευρώ, πόσο βιώσιμες είναι αυτές οι προσφορές;
Ας ξεκινήσουμε από το προφανές: κανείς σώφρων επενδυτής δεν δίνει προσφορές με την πεποίθηση ότι αυτές θα του φέρουν ζημίες αντί για κέρδη. Ειδικά η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ως η μόνη από όλους τους ομίλους υποδομών της χώρας που παρουσιάζει διαχρονικά κερδοφόρα επίδοση, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως «επιπόλαιος» ή «ευκαιριακός» παίχτης. Πρώτον, διαθέτουμε την πιο έμπειρη, σταθερή και πολυπληθή στελεχιακή ομάδα στον κλάδο των υποδομών, ικανή να κοστολογήσει με ακρίβεια και σύνεση τις υποδομές που διεκδικούμε. Δεύτερον, λειτουργούμε με αποδοτικό τρόπο χρόνια τώρα έργα παραχωρήσεων όπως η Νέα και η Κεντρική Οδός, άρα διαθέτουμε την απαραίτητη εξειδίκευση για να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο αυτοκινητοδρόμους όπως η Αττική και η Εγνατία Οδός. Τρίτον, έχουμε βαθιά γνώση χρηματοδότησης πολύπλοκων projects στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αποδεδειγμένες δυνατότητες άντλησης κεφαλαίων από τις αγορές, καθώς και άριστες σχέσεις με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ιδίως αφού είμαστε ίσως ο μόνος όμιλος που διατήρησε το σύνολο της ρευστότητάς του, όταν οι περισσότεροι στην πιο κρίσιμη στιγμή της οικονομικής κρίσης έστελναν τα χρήματα των επιχειρήσεών τους στο εξωτερικό.
Έχουμε αναπτύξει μία αμοιβαία επωφελή σχέση εμπιστοσύνης με τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες υποστηρίζουν χρηματοδοτικά εμβληματικά έργα τα οποία αναπτύσσουμε, και η οποία βασίζεται στην ποιότητα του management, το track record αυτού, καθώς και την εξαιρετικά ισχυρή χρηματοοικονομική κατάσταση και τις προοπτικές του Ομίλου.
Ως αποτέλεσμα, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ μπορεί να είναι πολύ πιο επιλεκτική στις επενδύσεις της, αλλά και πολύ πιο ανταγωνιστική στις προσφορές της, άρα και πιο επιτυχημένη.
Ειδικά για την Αττική Οδό, πρόκειται για ένα έργο χαμηλού ρίσκου και σταθερών αποδόσεων, με ιδιαίτερη ανθεκτικότητα, όπως απέδειξε η απόδοσή του τόσο κατά την οικονομική κρίση όσο και κατά την πρόσφατη πανδημία, ενώ εκτιμούμε πως υπό τη διαχείριση της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ μπορεί να αποφέρει κατά μέσο όρο EBITDA άνω των 300 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Αντίστοιχα, η Εγνατία Οδός είναι ο μεγαλύτερος αυτοκινητόδρομος της Ελλάδας και επί δεκαετίες παντελώς αναξιοποίητος, όταν για εμάς σε συνδυασμό και με άλλες παραχωρήσεις του Ομίλου (αυτοκινητόδρομοι, Λιμάνι Καβάλας κ.λπ.), μπορεί να αποκτήσει πολλαπλάσια αξία. Πάντως, απόδειξη και για το ότι τα συγκεκριμένα έργα είναι αποδοτικά αποτελεί ο διακαής πόθος ανταγωνιστικών σχημάτων να τα αναλάβουν. Σας θυμίζω ότι ο διαγωνισμός για την Εγνατία Οδό αναβλήθηκε πολλές φορές και έμπλεξε και σε δικαστικές περιπέτειες λόγω προσφυγών, ενώ αντίστοιχες κινήσεις καταγράφονται και για την Αττική Οδό. Θεωρώ μάλλον δύσκολο να κυνηγάει κάποιος δικαστικά υποθέσεις, αν πιστεύει πως αυτές δεν θα είναι οικονομικά επωφελείς.
Είναι γεγονός πάντως ότι μεσολαβεί μεγάλο διάστημα από τη στιγμή που ανακηρύσσεστε προτιμητέος επενδυτής και τον χρόνο που τελικά θα υπογράψετε τη σύμβαση και θα καταβάλετε το τίμημα.
Αντιλαμβάνομαι ότι για τους εξωτερικούς παρατηρητές, αλλά και για οποιονδήποτε δεν έχει κληθεί ποτέ να περάσει από το μικροσκόπιο μίας διεθνούς διαγωνιστικής διαδικασίας και ωρίμανσης μίας σύμβασης παραχώρησης, οι χρόνοι αυτοί μπορεί να φαντάζουν μεγάλοι, αλλά δεν είναι.
Σήμερα, σε σχέση με το παρελθόν, οι διαγωνισμοί είναι πολυπλοκότεροι, οι διαδικασίες έχουν γίνει πιο σύνθετες με πολλαπλά ενδιάμεσα βήματα και τα εμπλεκόμενα μέρη είναι περισσότερα. Ο ανάδοχος επιλέγεται μέσω ανοικτών, διεθνών διαγωνιστικών διαδικασιών, οι οποίες, αν και συνήθως διενεργούνται από το ΤΑΙΠΕΔ, εμπλέκουν συναρμόδια υπουργεία, επιβλέποντες φορείς, Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, αρμόδιες υπηρεσίες ΕΕ κ.λπ. Επιπλέον, οι προαπαιτούμενες ενέργειες εκ μέρους του ευρύτερου δημόσιου τομέα για να φτάσουν τα έργα στην ημερομηνία διαγωνισμού, και ακόμα περισσότερο για να φτάσουν να υπογραφούν με τον Ανάδοχο, είναι πολλές και δύσκολες, ενώ τα πράγματα περιπλέκονται περαιτέρω όταν προ-δημοπρασιακές ενέργειες ωρίμανσης υλοποιούνται καθυστερημένα, το οποίο δυστυχώς συμβαίνει πολύ συχνότερα από όσο θα θέλαμε. Επιπροσθέτως, η πάντα απαραίτητη διαφάνεια διαδικασιών και αποφάσεων σημαίνει αναγκαστικά ότι πρέπει να υπομένουμε (με χαμόγελο) την επίκτητη καθυστέρηση προσφυγών και ενστάσεων, μερών που θεωρούν -ειλικρινά ή προσχηματικά- ότι αδικούνται.
Χαρακτηριστικά, για τη ΛΑΡΚΟ έχουμε ήδη προσφυγή από τη CMI στο ΣτΕ που έχει οριστεί να συζητηθεί στις 12 Δεκεμβρίου, αντίστοιχα για την Αττική Οδό η κοινοπραξία Vinci – Μυτιληναίος, παρά την απόρριψη της προσφυγής από την Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, προσέφυγε και στο ΣτΕ, ενώ ειδικά για την Εγνατία μην ξεχνάμε ότι ο διαγωνισμός ξεκίνησε το 2017, ζητήθηκαν από τους συμμετέχοντες 7 παρατάσεις -χωρίς καμία από αυτές να ζητηθεί από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ- και ακολούθησαν αλλεπάλληλες προσφυγές, μέχρις ότου η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ αναδειχθεί το 2021 προτιμητέος επενδυτής, δίνοντας προσφορά τριπλάσια της εναπομείνασας στον διαγωνισμό κοινοπραξίας Vinci-Μυτιληναίος-Άβαξ. Σε κάθε περίπτωση, ειδικά στην Εγνατία Οδό, εδώ και πολύ καιρό όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα και η χρηματοδότηση είναι εκ μέρους της κοινοπραξίας μας κατατεθειμένα στο ΤΑΙΠΕΔ κι αναμένουμε την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου.
Ως εκ τούτου, αν θέλουμε να μιλάμε για καθυστερήσεις, θα πρέπει να βλέπουμε με προσοχή πού οφείλονται αυτές, πριν αναρωτηθούμε αν σχετίζονται με τον μόνο διαχρονικά συνεπή συμμετέχοντα στους μεγαλύτερους διαγωνισμούς των τελευταίων χρόνων, που ουδέποτε έχει προσφύγει για «καψώνι» του Δημοσίου ή των ανταγωνιστών.
Ακόμα όμως και σε έργα όπως το Καζίνο στο Ελληνικό, που έχετε υπογράψει πριν από 1,5 χρόνο, δεν έχουμε δει μπουλντόζες, ενώ ακούγεται ότι έχετε τροποποιήσει τα σχέδιά σας, μικραίνοντας ουσιαστικά το μέγεθος της επένδυσης.
Κάθε άλλο, τα σχέδιά μας και η προβλεπόμενη επένδυσή μας στο Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα στο Ελληνικό έχουν μεγαλώσει, ως αποτέλεσμα και του καλύτερου αισθητικά και λειτουργικά αρχιτεκτονικού σχεδιασμού στον οποίο έχουμε καταλήξει από κοινού με τη Ηard Rock, αλλά και των προοπτικών που διαβλέπουμε. Η επένδυση τελικά που θα κάνουμε με τους συνεταίρους μας θα είναι μεγαλύτερη από την αρχική μας προσφορά, άρα αντίστοιχα μεγαλύτερη θα είναι και η πολλαπλασιαστική της αξία στην ελληνική οικονομία. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι προπαρασκευαστικές κατασκευαστικές και μελετητικές εργασίες, εν αναμονή της οριστικής οικοδομικής άδειας.
Οφείλω να σας ρωτήσω για το επίσης φημολογούμενο deal για την πώληση της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, που πολλοί παρουσιάζουν ως μία λύση για να χρηματοδοτηθούν άλλες επενδύσεις του Ομίλου. Γιατί δεν έχετε καταλήξει σε συμφωνία; Συνεχίζονται οι συζητήσεις με τους ενδιαφερόμενους;
Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ διαθέτει, με βάση τα δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία, ταμειακά διαθέσιμα που ξεπερνούν το 1,4 δισ. ευρώ (ενδεχομένως τα μεγαλύτερα από κάθε άλλη εισηγμένη με βάση τα δημοσιοποιημένα στοιχεία). Παράλληλα, σημαντική επιπλέον ρευστότητα παράγεται από όλες τις βασικες δραστηριότητες που είναι αρκούντως κερδοφόρες, όπως τα έργα παραχωρήσεων, που αναμένεται να συνεισφέρουν προβλέψιμες και επαναλαμβανόμενες ελεύθερες ταμειακές ροές 11 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια της ζωής τους, από την κατασκευαστική δραστηριότητα που διατηρεί διαχρονικά υγιή περιθώρια, αλλά και από τον τομέα της ενέργειας σε συνέχεια της καθετοποιημένης του δομής. Επίσης, τη δεδομένη στιγμή ο καθαρός δανεισμός της μητρικής εταιρείας διαμορφώνεται σε 350 εκατ. ευρώ, ενώ η συνολική δανειακή θέση διέπεται από ανταγωνιστκούς όρους, όσον αφορά τη διάρκεια και το κόστος. Τέλος, όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν, το σύνολο των περουσιακών στοιχείων του Ομίλου είναι υψηλής αξίας, άκρως εμπορικά και εμπορεύσιμα. Τα ανωτέρω, λοιπόν, παρέχουν τα μέσα για την απρόσκοπτη υλοποίηση τόσο του υφιστάμενου επενδυτικού μας σχεδίου όσο και για την εκμετάλλευση νέων ευκαιριών. Άρα, όπως επανειλημμένως έχει δηλώσει ο κ. Περιστέρης, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα είναι καλά και μαζί και χωρίς την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή.
Σε κάθε περίπτωση, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή είναι ένα πολύτιμο asset του Ομίλου, που αναπτύχθηκε με όραμα και κόπο επί 25 χρόνια, σε μία εποχή που οι περισσότεροι απ’ όσους σήμερα σπεύδουν να επενδύσουν στην «πράσινη» ανάπτυξη μας έλεγαν ρομαντικούς ή πετροβολούσαν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που τώρα αναζητούν εναγωνίως. Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και επενδυτής καθαρής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με τη συνολική ισχύ των έργων σε λειτουργία, υπό κατασκευή και έτοιμων προς κατασκευή να ανέρχεται πλέον σε 2.500 MW. Παράλληλα, πρόσφατα έθεσε σε λειτουργία το μεγαλύτερο σύμπλεγμα αιολικών πάρκων της χώρας, με συνολική ισχύ 330 MW, προχωρεί εντατικά τις εργασίες κατασκευής στο έργο της μεγάλης αποθήκευσης 680 MW με αντλησιοταμίευση στην Αμφιλοχία, ενώ προχωράει με τη μία εκ των δύο πρώτων αδειών έρευνας για Πιλοτικά Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα στην Ελλάδα. Τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά -μεταξύ άλλων- όπως επισήμως έχει δηλώσει η διοίκηση, την καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστική και παραλήπτρια πολλαπλών προτάσεων εξαγοράς. Από εκεί και πέρα, στόχευσή μας είναι πάντα η μεγιστοποίηση της αξίας για όλους τους μετόχους και συνεπώς η οποιαδήποτε προσέγγιση πιθανώς επιλεγεί θα είναι προς το συμφέρον όλων και, μόλις και εφόσον υπάρξει κάτι συγκεκριμένο, θα γίνει -όπως πάντα- άμεση, επίσημη και υπεύθυνη ενημέρωση της επενδυτικής κοινότητας.