Kleemann: Οι στόχοι της πολυεθνικής από το Κιλκίς
Σε διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης σε επίπεδο ομίλου κάθε χρόνο στοχεύει για τα αμέσως επόμενα έτη η Kleemann, που εκτιμάται ότι θα κλείσει τη χρήση 2019 με τζίρο άνω των 143 εκατ. δολ, όπως επισημαίνουν, σε συνέντευξή τους στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι αδερφοί Κωνσταντίνος και Νικόλαος Κουκούντζος, διευθύνων σύμβουλος και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου, αντίστοιχα.
Ενόψει και του Μαΐου του 2020, οπότε αναμένεται να ολοκληρωθεί η νέα επένδυση της εταιρείας στην Κίνα (το εργοστάσιο που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στη Σαγκάη από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη), η διοίκηση της εταιρείας, (η οποία εξάγει τα προϊόντα της σε 100 χώρες, με το 90% του κύκλου εργασιών της ν' αντιστοιχεί σε εξαγωγές) προσβλέπει σε πολύ ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης στη χώρα.
Όπως εξηγεί ο Κωνσταντίνος Κουκούντζος, παρότι η επένδυση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, «η ανάπτυξη της εταιρείας (στην Κίνα) είναι ήδη η μεγαλύτερη σε όλον τον όμιλο», αφού από 5 εκατ. ευρώ (5,5 εκατ. δολ) πρόπερσι και 10 εκατ. ευρώ (11 εκατ. δολ) πέρυσι, ο τζίρος έφτασε κοντά στα 15 εκατ. ευρώ (16,5 εκατ. δολ) φέτος, με το ένα τρίτο των πωλήσεων να γίνεται στην Κίνα και τα δύο τρίτα σε χώρες όπως οι Μιανμάρ, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Μπαγκλαντές, Σιγκαπούρη και Ινδονησία. Στο μέλλον, εκτός από την ανάπτυξη αυτών των αγορών και της Κίνας, η εταιρεία έχει στόχο να αναπτύξει τις εξαγωγής της και σε άλλες ασιατικές χώρες, όπως στο Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες, τη Μογγολία και αλλού.
Στην Κίνα εγκαθίστανται δύο στους τρεις ανελκυστήρες παγκοσμίως
«Θέλουμε να ξεπεράσουμε τα 25 εκατ. ευρώ (27,5 εκατ. δολ) σε διάστημα τριών ετών (στην κινεζική εταιρεία). Σίγουρα δεν είναι εύκολος στόχος, όμως με τη δυναμική που μας δίνει η νέα μας επένδυση, πιστεύω πως θα τα καταφέρουμε» επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Κουκούντζος, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου.
Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος, Νικόλαος Κουκούντζος, αφού διευκρινίζει ότι η επένδυση στην Κίνα είναι η μεγαλύτερη που έχει κάνει η εταιρεία εκτός Ελλάδος (σ.σ. ύψους περίπου 15 εκατ. δολ), σημειώνει: «Η αγορά της Κίνας αποτελείται κυρίως από μηχανικούς ανελκυστήρες. Αυτό οφείλεται στο ότι τα κτήρια στην Κίνα είναι ιδιαιτέρως ψηλά και τεχνικά δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν από υδραυλικούς ανελκυστήρες. Επίσης -σημαντικό για μας- η αγορά αναπτύσσεται και καθ' ύψος: ορισμένα από τα υψηλότερα κτίρια κατασκευάζονται σήμερα στην περιοχή αυτή. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως η Κίνα αποτελεί την μεγαλύτερη αγορά για ανελκυστήρες στον κόσμο. Δύο στους τρεις ανελκυστήρες που εγκαθίστανται στον κόσμο κάθε χρόνο, μπαίνουν στην Κίνα. Επιπρόσθετα, έχει μια εξαιρετικά ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία και αστικοποιείται με εντυπωσιακούς ρυθμούς».
Τα 4 + 1 ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της εταιρείας
Ερωτηθείς για το μερίδιο αγοράς, στο οποίο στοχεύει η εταιρεία για τη συγκεκριμένη αγορά, ο Νικόλαος Κουκούντζος επισημαίνει πως «είναι σχετικά νωρίς να μιλήσουμε για αυτό. Εμείς στοχεύουμε σε σημαντική ανάπτυξη χρόνο με το χρόνο, που θα ξεπερνάει, ενδεικτικά αναφέρω, το 20% ετησίως».
Εκφράζει δε την πεποίθηση πως ο στόχος αυτός είναι εφικτός, καθώς η εταιρεία έχει αρκετά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα: «Πρώτον, ένα διεθνώς αναγνωρισμένο, ευρωπαϊκό brand. Δεύτερον, μια γκάμα προϊόντων που είναι από τις ευρύτερες και καλύτερες παγκοσμίως. Πέρα απ' τους τυποποιημένους ανελκυστήρες, είμαστε ειδικοί στα ειδικά έργα από αντιβανδαλικούς ανελκυστήρες για αθλητικά στάδια μέχρι ανελκυστήρες πλοίων. Τρίτον, συνεργαζόμαστε με παγκοσμίου φήμης σχεδιαστές προσφέροντας πρωτοποριακά σχέδια, όπως τη γνωστή σειρά με τις καμπύλες του σχεδιαστή Αντρέα Ζαπατίνα, που στο παρελθόν έχει σχεδιάσει για την BMW και άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες. Τέλος, είμαστε πολύ γρήγοροι στις παραδόσεις μας» υπογραμμίζει.
Από την πλευρά του, ο Κωνταντίνος Κουκούντζος αναφέρεται σε μια πατρογονική κληρονομιά στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η εταιρεία: «Διατηρούμε την παράδοση που ξεκίνησε ο πατέρας μας, σύμφωνα με την οποία το οικογενειακό κλίμα εντός της εταιρίας επεκτείνεται σε αυθεντικές, φιλικές θα έλεγα σχέσεις με τους πελάτες, και μάλιστα ενσωματώνουμε παράλληλα την τεχνολογία, προκειμένου να ανεβάσουμε αυτή τη σύνδεση σε άλλο επίπεδο. Γι΄ αυτό επενδύουμε συγκεκριμένα σε συστήματα που κάνουν την συνεργασία ευκολότερη, όπως στο 24ωρο after sales support και έξυπνα συστήματα online παραγγελιών».
Τα χαρακτηριστικά και το χρονοδιάγραμμα της επένδυσης στην Κίνα
Αναφερόμενος στη νέα επένδυση στην Κίνα, ο Νικόλαος Κουκούντζος σημειώνει πως η επένδυση περιλαμβάνει εργοστάσιο, χώρους γραφείων, εκθετήριο και Πύργο Δοκιμών ανελκυστήρων με έξι φρεάτια και ύψος 100 μέτρων και είναι συνολικής κάλυψης 19.000 τ.μ.
«Οι πωλήσεις του εργοστασίου στην Κίνα δεν είναι ακόμη μεγάλες, καθώς μόλις πριν λίγους μήνες ολοκληρώθηκαν τα κτηριακά και ξεκίνησε η λειτουργία της παραγωγής μετά την εγκατάσταση του αρχικού εξοπλισμού, ενώ έπεται τους επόμενους μήνες η εγκατάσταση πλήρως αυτοματοποιημένου/ ρομποτικού εξοπλισμού κατεργασίας μετάλλων. Στόχος μας είναι να είμαστε απόλυτα έτοιμοι ώς τον ερχόμενο Μάιο. Μέχρι τότε θα έχει ολοκληρωθεί η επένδυση και θα έχει μεγαλώσει η γκάμα των προσφερόμενων προϊόντων στην κινεζική αγορά, οπότε θα καλωσορίσουμε επίσημα στο εργοστάσιο και τους πελάτες μας, στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στην World Elevator and Escalator Expo 2020 στη Σαγκάη» εξηγεί, ενώ προσθέτει ότι η παρουσία του πρωθυπουργού στα εγκαίνια, η οποία «ήταν μεγάλη τιμή για εμάς», έχει και έναν ισχυρό συμβολισμό, «καθώς αναδεικνύει τη δυναμικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, που παρά τις δυσκολίες, εξακολουθούν να επενδύουν και να είναι εξωστρεφείς».
Στο νέο εργοστάσιο, αυτή τη στιγμή παράγονται οικιακοί ανελκυστήρες και μηχανικοί ανελκυστήρες για υψηλά κτήρια κατοικιών και γραφείων αλλά και για εμπορικά κέντρα. «Με την αξιοποίηση του Πύργου Δοκιμών θα μπορούμε σύντομα να μπούμε ακόμη πιο δυναμικά στον χώρο των υψηλοτάχυτων ανελκυστήρων, στον οποίο ξεκινήσαμε με την δημιουργία του πρώτου Πύργου Δοκιμών στην Ελλάδα το 2011» τονίζει.
Κατά τον CEO της Kleemann, Κωνσταντίνο Κουκούντζο, η μονάδα παράγει αυτή τη στιγμή λιγότερους από 1.000 ανελκυστήρες, όμως η δυναμικότητα είναι υπερπολλαπλάσια. «Επομένως, για τα επόμενα αρκετά χρόνια είναι σίγουρο πως δεν θα χρειαστούν παραπάνω επενδύσεις σε χώρους. Παρόλα αυτά, οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, αυτοματισμούς στην παραγωγή, ψηφιοποίηση στις διαδικασίες και στην καινοτομία των προϊόντων, όπως στο IoT και σε Green Technologies δεν σταματούν ποτέ. Αυτή τη στιγμή απασχολούμε 130 εργαζόμενους στην Κίνα, και το νούμερο αυτό θα μεγαλώσει σύντομα, συμβαδίζοντας με την ανάπτυξη στις πωλήσεις» σημειώνει.
Στο 90% του τζίρου οι εξαγωγές, από 30% το 2003
Το 2003 οι πωλήσεις της Κleemann προέρχονταν κατά 70% από την Ελλάδα και κατά 30% το εξωτερικό. Σήμερα ή αντίστοιχη αναλογία είναι 90% από το εξωτερικό και μόλις 10% από την Ελλάδα… Ποιος είναι ο στόχος για τις εξαγωγές στο μέλλον και ποιες οι κυριότερες αγορές-στόχοι;
«Η εκτίμησή μας είναι ότι το 2019 ο τζίρος θα ξεπεράσει τα 130 εκατ. ευρώ (143,2 εκατ. δολ). Πλην της Κίνας, που αναπτύσσεται με δυνατούς ρυθμούς, άλλες μεγάλες αγορές μας, στις οποίες επικεντρωνόμαστε, εκτός από την Ελλάδα, είναι η Αυστραλία, η Ρωσία, η Αγγλία και η Γερμανία. Ο στόχος μας είναι κάθε χρόνο να αναπτυσσόμαστε κατά διψήφιο νούμερο ποσοστιαία, όσον αφορά τον όμιλο. Έτσι, αν η ανοικοδόμηση στην Ελλάδα αναπτυχθεί με εξίσου καλούς ρυθμούς, το ποσοστό των εγχώριων πωλήσεων μπορεί να μείνει σταθερό κοντά στο 10%. Πάντως γενικά σχετικά με τους επιμέρους στόχους για την κάθε αγορά, αυτοί εξαρτώνται και από το μακροοικονομικό περιβάλλον, γι΄ αυτό επανεξετάζονται σε ετήσια βάση» εξηγεί ο Νικόλαος Κουκούντζος, υπενθυμίζοντας ότι ο όμιλος έχει τοπική παρουσία σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Ρουμανία, Τουρκία και Αυστραλία.
Από το Κρεμλίνο μέχρι τη Ferrari και τις πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου στη Νορβηγία
H Κleemann έχει αναλάβει έργα γοήτρου σε όλον τον κόσμο, από τον ειδικών προδιαγραφών ανελκυστήρα στο Θέατρο του Κρεμλίνου, μέχρι projects σε πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου στη Νορβηγία, στη μεγαλύτερη μονάδα αφαλάτωσης στον κόσμο στη Σαουδική Αραβία και στο εκθεσιακό κέντρο των Ferrari και Maserati στο Σίδνεϊ. "Κυνηγάει" περισσότερα έργα αντίστοιχου γοήτρου;
«Πράγματι, αυτά τα εμβληματικά έργα μας επιτρέπουν να απολαμβάνουμε παγκόσμια φήμη για την εξειδίκευσή μας σε ειδικά έργα. Έργα απαιτητικά σε σχεδιασμό και προδιαγραφές, με αυστηρούς περιορισμούς στους χρόνους παράδοσης που η υλοποίηση τους απαιτεί τεχνικές υπερβάσεις και άρτιο σχεδιασμό» επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Κουκούντζος, εξηγώντας πως η εταιρεία έχει μεγάλη εμπειρία σε αυτά τα έργα και μια εξειδικευμένη ομάδα μηχανικών και τεχνιτών που αναλαμβάνει να τα φέρει σε πέρας. «Γι' αυτό αυτά τα έργα, θα έλεγα πως μας κυνηγάνε πια, δεν τα κυνηγάμε εμείς!» λέει χαρακτηριστικά, ενώ υπενθυμίζει ότι το χαρτοφυλάκιο έργων του ομίλου περιλαμβάνει ακόμα ανελκυστήρες και κυλιόμενες κλίμακες για αεροδρόμια, μετρό, πλοία, ξενοδοχεία, πλατφόρμες ανύψω σης για σκηνικά θεάτρων και πολλά άλλα.
Πάνω από όλα το «made by KLEEMANN»
Γνωρίζουν οι πελάτες της Κleemann ανά την υφήλιο ότι συνεργάζονται με μια εταιρεία που εδρεύει σε μια μικρή πόλη της Βόρειας Ελλάδας και ότι αγοράζουν τεχνολογία made in Greece; «Ναι, έχουμε έδρα στην Ελλάδα και είμαστε περήφανοι για το υψηλότατο επίπεδο κατασκευής και μηχανικής (engineering) μας στην έδρα μας στο Κιλκίς» λέει ο Νικόλαος Κουκούντζος και προσθέτει πως στις εγκαταστάσεις του ομίλου η εταιρεία δέχεται διαρκώς επισκέπτες από όλον τον κόσμο, πελάτες ή εν δυνάμει πελάτες, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οργανισμούς, κατασκευαστικές εταιρείες και κρατικούς φορείς. «Οι υποδομές, οι παραγωγικές μας εγκαταστάσεις και πάνω απ όλα το επίπεδο του ανθρώπινου δυναμικού μας προκαλούν εξαιρετικά θετικές εντυπώσεις και πείθουν ακόμη και τους πιο απαιτητικούς πελάτες. Όμως, η επιτυχία μας είναι προϊόν ομαδικής δουλειάς, μεταξύ των εργαζομένων του ομίλου όπου κι αν εργάζονται στον κόσμο» προσθέτει.
Η βάση του R&D και το μεγαλύτερο εργοστάσιο της Kleemann βρίσκεται στην Ελλάδα, όμως ανελκυστήρες παράγονται και σε άλλες δύο μικρότερες, αλλά πολύ προηγμένες μονάδες, στη Σερβία και στην Κίνα, ενώ μηχανικοί της εταιρείας εργάζονται σε περισσότερες από 10 χώρες στον κόσμο.
«Οι πελάτες μας γνωρίζουν πως είτε "made in Greece" είτε "made in China" είτε "made in Serbia", πάνω από όλα τους προσφέρουμε το "made by KLEEMANN", και γι' αυτό μας εμπιστεύονται» λέει ο Νικόλαος Κουκούντζος.
Οι εγκατεστημένοι ανελκυστήρες στην Ελλάδα
H ελληνική αγορά παρουσιάζει τεράστιες ανάγκες αντικατάστασης πεπαλαιωμένων ανελκυστήρων. Πόσοι εκτιμάται ότι είναι οι ανελκυστήρες που χρήζουν άμεσης αντικατάστασης στην Ελλάδα και ποιοι είναι οι στόχοι της εταιρείας για την ελληνική αγορά;
Κατά τον Κωνσταντίνο Κουκούντζο, οι εκτιμήσεις για το πόσοι ανελκυστήρες είναι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα ποικίλουν. Κάποιοι μιλούν για 400.000 και κάποιοι για πολύ μεγαλύτερα νούμερα. «Αυτό το στοιχείο από μόνο του κάνει επιτακτική την ανάγκη καταχώρησης των ανελκυστήρων σε ενιαίο ηλεκτρονικό μητρώο, αίτημα της Πανελλήνιας Ένωσης Τεχνολογίας Ανελκυστήρων και Κυλιόμενων Κλιμάκων (ΠΕΤΑΚ), αλλά και του ΣΕΒ και του ΤΕΕ επίσης. Η καταχώρηση των ανελκυστήρων σε Μητρώο θα δώσει τη δυνατότητα στην Πολιτεία να γνωρίζει το ακριβές νούμερο αλλά και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Από αυτούς τους ανελκυστήρες, ελεγμένοι και πιστοποιημένοι δεν είναι ούτε οι μισοί. Πιστεύουμε ότι χρειάζεται να τεθεί ένα πλαίσιο για την ασφαλή λειτουργία των εγκατεστημένων ανελκυστήρων, που θα περιλαμβάνει την επικαιροποίηση των υποχρεωτικών σημείων ασφαλείας που πρέπει να τηρούνται και τη θέσπιση ρεαλιστικών χρονοδιαγραμμάτων που θα επιτηρούνται» σημειώνει, ενώ ως προς τις προοπτικές στην ελληνική αγορά λέει: «βλέπουμε πράγματι τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης της οικοδομής στην Ελλάδα, με αύξηση του αριθμού των αδειών και του όγκου των νέων οικοδομών. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν την έκταση αυτής της ανάκαμψης. Τα μέτρα για την απαλλαγή από τον ΦΠΑ των νέων διαμερισμάτων αλλά και οι γενικότερες επεμβάσεις στη φορολογία της ακίνητης περιουσίας πιστεύουμε ότι θα συμβάλουν στη βελτίωση του κλίματος».
Επενδύσεις δεκάδων εκατ. ευρώ στα επόμενα χρόνια και 1440 εργαζόμενοι
Απαντώντας σε ερώτημα για τις επενδύσεις που αναμένεται να πραγματοποιήσει η Kleemann στα επόμενα χρόνια, ο Νικόλαος Κουκούντζος επισημαίνει ότι το τρέχον επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας, που ολοκληρώνεται ώς το καλοκαίρι, ανήλθε σε 30 εκατ. ευρώ (33 εκατ. δολ) για την περασμένη πενταετία. «Η επόμενη πενταετία αναμένεται να κινηθεί σε αντίστοιχους ρυθμούς και θα περιλαμβάνει και τις τρεις επενδυτικές κατευθύνσεις- Καινοτομία και R&D, Γεωγραφική Εξωστρέφεια και Άριστο Εργασιακό Περιβάλλον» εξηγεί, ενώ υπενθυμίζει ότι ο όμιλος απασχολεί σήμερα 1.440 άτομα, εκ των οποίων τα 1.000 στην Ελλάδα.
Σε μια εταιρεία με 26 κατοχυρωμένα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, σε τι ύψος ανέρχεται η επένδυση σε Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D); «Το κόστος του R&D ξεπερνά το 1,5% των πωλήσεων» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Κουκούντζος, επισημαίνοντας: «Επενδύσαμε σε υπερσύγχρονους πύργους δοκιμών, στην ενσωμάτωση πράσινων τεχνολογιών και τεχνολογίας IoT στους ανελκυστήρες μας, σε έξυπνα συστήματα online παραγγελιών, σε σύγχρονα συστήματα λιτής παραγωγής και σε έμψυχο δυναμικό, σε μηχανικούς και προγραμματιστές. Όσον αφορά την επένδυση σε γεωγραφική εξωστρέφεια, αυτή έχει να κάνει με τη δημιουργία θυγατρικών που ενισχύει τις πωλήσεις μας διεθνώς. Η τρίτη και πολύ σημαντική κατεύθυνση όμως, είναι το εργασιακό περιβάλλον. Επενδύουμε σταθερά όχι μόνο σε παροχές, αλλά και στην ασφάλεια εργασίας και την ικανοποίηση των εργαζομένων. Δεν είναι τυχαίο πως έχουμε λάβει πολλές βραβεύσεις Health & Safety όπως και το βραβείο Great Place to Work. Καίριο ρόλο σε αυτό παίζει το πολύ εκτεταμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και Coaching που έχουμε στον όμιλο, διαθέσιμο σε κάθε εργαζόμενό μας» λέει.
Το κλίμα γύρω από την ελληνική οικονομία βελτιώνεται τα τελευταία χρόνια
Ως άνθρωποι που συναλλάσσονται με επιχειρηματίες σε όλη την υφήλιο, ποια θα έλεγαν ότι είναι η εικόνα που υπάρχει σήμερα εκτός των συνόρων για την Ελλάδα και την ελληνική οικονομία; «Μιλώντας γενικά, θα έλεγα ότι το κλίμα βελτιώνεται τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα σε σχέση με τη δύσκολη περίοδο της κρίσης που περάσαμε. Νομίζω αυτή είναι μια κοινή διαπίστωση που αποτυπώνεται και στους όρους δανεισμού της χώρας» σημειώνει ο Νικόλαος Κουκούντζος και συμπληρώνει: «μιλώντας ειδικότερα για την Kleemann, τολμώ να πω ότι δεν χάσαμε ποτέ την εμπιστοσύνη των πελατών μας, ακόμη και στους πιο δύσκολους καιρούς των capital controls. Αυτό οφείλεται στο ότι είχαμε προετοιμασθεί από καιρό και δεν επιτρέψαμε στα όποια προβλήματα να διαταράξουν τη συνεργασία μας με τους πελάτες και τους προμηθευτές μας».
«Aν δεν επενδύαμε τάχιστα, θα χάναμε αναλογικά ίσως τις μισές θέσεις εργασίας από τις περίπου 800 που είχαμε στην Ελλάδα»
Πώς πρέπει ν' αντιμετωπίζει μια εξωστρεφής επιχείρηση τις εξελίξεις σε μια χρονική συγκυρία στις αγορές, όπου κυρίαρχο χαρακτηριστικό είναι η έντονη μεταβλητότητα;
«Την τελευταία δεκαετία, με την κατάρρευση της οικοδομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα (πτώση μεγαλύτερη από 80%), οι εγχώριες πωλήσεις μας έπεσαν αναλογικά, περισσότερο από 50 εκατ. Αυτό αντιπροσώπευε περίπου τις μισές μας πωλήσεις. Επομένως, αν δεν επενδύαμε τάχιστα, θα χάναμε αναλογικά ίσως τις μισές θέσεις εργασίας από τις περίπου 800 που είχαμε τότε στην Ελλάδα» διηγείται ο Κωνσταντίνος Κουκούντζος.
Πώς ξεπεράστηκε ο κίνδυνος; «Με τις επενδύσεις μας σε καινοτομία, στο R+D και στην ψηφιοποίηση εντός Ελλάδας, αλλά και στη δημιουργία θυγατρικών εκτός συνόρων που αγοράζουν προϊόντα και από τα τρία εργοστάσια του ομίλου, καταφέραμε να ανεβάσουμε τις διεθνείς μας πωλήσεις κατά 80 εκατ. ευρώ (88 εκατ.δολ), αναπληρώνοντας με το παραπάνω την απώλεια από τις εγχώριες πωλήσεις. Έτσι σήμερα η στελέχωση στην Ελλάδα ξεπερνά τους 1.000 εργαζόμενους και στον όμιλο συνολικά τους 1.440 εργαζόμενους. Ως τώρα υπολογίζουμε πως, κατά μέσο όρο, κάθε θέση εργασίας που δημιουργήσαμε στο εξωτερικό, δημιούργησε την ανάγκη για άλλη μια εντός Ελλάδας» εξηγεί.
Διευκρινίζει όμως ότι η στροφή στις αγορές του εξωτερικού δεν ήταν μόνο μια αντίδραση στην κρίση: «Ήταν μια συνειδητή στρατηγική επιλογή που πηγάζει από τη διαπίστωση ότι η ελληνική αγορά δεν μπορεί να στηρίξει από μόνη της την ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων. Η εξωστρέφεια αποτελεί μονόδρομο για τις ελληνικές επιχειρήσεις και για την ελληνική οικονομία γενικότερα. Αυτό πιστεύω ήταν και το μήνυμα που θέλησε να δώσει ο πρωθυπουργός, όταν μας έκανε την τιμή να εγκαινιάσει το νέο μας εργοστάσιο στην Κίνα».