Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Τι γιορτάζουμε πραγματικά

8η Μαρτίου. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Μια επέτειος και όχι γιορτή, που θυμίζει τους διαρκείς αγώνες των γυναικών απέναντι στην πατριαρχική κοινωνία που δείχνει να γίνεται ακόμα πιο καταπιεστική στον 21ο αιώνα.

Σε μια κοινωνία όπου εν έτη 2019, σε πολλές χώρες του κόσμου, οι γυναίκες δεν έχουν δικαίωμα στην έκτρωση, ακόμη και αν είναι θύματα βιασμών ή ανήλικες, και οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δυο φύλων είναι ακόμα πιο έντονες, η Μέρα της Γυναίκας αποκτά κάτι περισσότερο από συμβολικό χαρακτήρα.

Στη Λυσιστράτη οι γυναίκες θέλησαν να τελειώσουν τον πόλεμο των αντρών με μια ξεχωριστή απεργία, ενώ κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, οι γυναίκες του Παρισιού ζητούσαν «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» στις Βερσαλίες.

Η πρώτη γυναικεία απεργία έγινε στην Αγγλική πόλη Ουόρτσεστερ το 1804 από τις εργάτριες που κατασκεύαζαν γάντια. Το 1831 τις ακολούθησαν οι Γαλλίδες καπελούδες.

Στις ΗΠΑ, η πρώτη αποκλειστικά γυναικεία απεργία έγινε το 1820 στο New England, στις βιοτεχνίες ενδυμάτων, με αιτήματα για καλύτερες συνθήκες δουλειάς, αξιοπρεπείς μισθούς και μικρότερα ωράρια. Η δε απεργία των υφαντριών στο Ντόβερ, το 1828, είχε επιτυχία 100% (και μια εφημερίδα κάλεσε την κυβέρνηση να ενεργοποιήσει την πολιτοφυλακή, για να προλάβει την επιβολή… γυναικοκρατίας!). Το 1834 και το 1836 ακολούθησαν δύο ακόμη μεγάλες απεργίες από τις βαμβακεργάτριες της βιομηχανίας Lowell στη Μασαχουσέτη. Ειδικά το 1836, η απεργία κατατρόμαξε τις αρχές που νόμιζαν ότι επρόκειτο για λαϊκή επανάσταση.

Το 1844, οι εργάτριες της συγκεκριμένης βαμβακοβιομηχανίας ίδρυσαν το πρώτο γυναικείο εργατικό σωματείο. Η έντονη δραστηριότητά του είχε σαν αποτέλεσμα τις πρώτες μεταρρυθμίσεις στις συνθήκες εργασίας στην κλωστοϋφαντουργία. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο δημιουργήθηκαν σωματεία στους κλάδους των καπνεργατριών, των ραφτρών, των τυπογράφων, των μοδιστρών και των εργαζόμενων σε πλυντήρια.

Η 8η Μαρτίου καθιερώθηκε ουσιαστικά προς τιμήν δύο γυναικείων απεργιακών κινητοποιήσεων που έλαβαν χώρα στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα.

Ήταν το 1910, κατά τη διάρκεια των εργασιών της Δεύτερης Διεθνούς Συνδιάσκεψης Σοσιαλιστριών γυναικών στη Κοπεγχάγη, η επαναστάτρια και αγωνίστρια του παγκόσμιου εργατικού κινήματος Κλάρα Τσέτκιν είχε ήδη προτείνει να καθιερωθεί η 8η Μάρτη ως Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, ώστε να τιμηθούν οι δυο προηγούμενες ιστορικές διαδηλώσεις των ΗΠΑ. Να αφιερωθεί στις εργαζόμενες γυναίκες όλου του κόσμου και στον αγώνα για το δικαίωμα ψήφου που, ακόμη, δεν είχε καταχτηθεί.

Η πρώτη, πραγματοποιήθηκε το 1857 στην Νέα Υόρκη, όταν οι εργάτριες στον τομέα της υφαντουργίας και του ιματισμού κινητοποιήθηκαν μαζικά για να διαμαρτυρηθούν για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς τους.

Οι συνθήκες εργασίας στα κέντρα του εμπορίου ενδυμάτων στις μεγάλες πόλεις, όπως η Ν. Υόρκη, ήταν εκείνη την εποχή σε αξιοθρήνητη κατάσταση. Υπήρχαν συχνά πυρκαγιές, το φως ήταν ανεπαρκές, ο ήχος των μηχανημάτων εκκωφαντικός και το περιβάλλον μολυσμένο. Οι γυναίκες δέχονταν πρόστιμα για οτιδήποτε βάζει ο νους. Επειδή μιλούσαν, επειδή γελούσαν ή τραγουδούσαν, για τους λεκέδες από τα λάδια των μηχανών πάνω στα υφάσματα, για τις ραφές που ήταν πολύ στενές ή πολύ χαλαρές. Οι υπερωρίες ήταν συχνές, αλλά η πληρωμή γι’ αυτές όχι.

Με τις φυλετικές διακρίσεις να είναι τότε πιο έντονες από ποτέ, οι γυναίκες εργαζόμενες ζητούσαν το ωράριο εργασίας να περιοριστεί από τις 16 στις 10 ώρες , κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων, συνθήκες υγιεινής στις αίθουσες εργασίας και μεροκάματα ίσα με αυτά των κλωστοϋφαντουργών. Η αστυνομία απάντησε άμεσα και βίαια με στόχο να καταπνιγεί η απεργία των γυναικών στο αίμα. Ο πάγος όμως είχε σπάσει και ο δρόμος είχε ανοίξει...

Δύο χρόνια αργότερα, οι γυναίκες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις, συγκρότησαν τα πρώτα εργατικά σωματεία γυναικών στην ιστορία των ΗΠΑ και συνέχισαν τους μαχητικούς αγώνες τους. Η φυλετική ανισότητα συνεχιζόταν, οι συνθήκες στα εργοστάσια παρέμεναν άθλιες, τα ωράρια δεν άλλαζαν και οι μισθοί δεν σημείωσαν την παραμικρή αύξηση.

Το Φλεβάρη του 1910 έγινε μια μεγάλη και μακροχρόνια απεργιακή κινητοποίηση, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 20000 εργάτριες.

Για 13 βδομάδες, μέσα στο καταχείμωνο, γυναίκες μεταξύ 16 και 25 ετών διοργάνωσαν και συμμετείχαν σε πικετοφορίες σε καθημερινή βάση. Σε αυτές δέχονταν την επίθεση των αστυνομικών οι οποίοι τις ξυλοκοπούσαν και τις φόρτωναν σε κλούβες. Τα δικαστήρια ήταν προκατειλημμένα υπέρ των ιδιοκτητών.

Ένας δικαστής δοκίμασε να αναμείξει τη θρησκεία, που έχει αποδειχθεί ένα από τα πάγια και πιο αποτελεσματικά όπλα κάθε εκμεταλλευτικού συστήματος: «Απεργείτε εναντίον του θεού και της φύσης, της οποίας ο πρώτος νόμος λέει ότι ο άνθρωπος κερδίζει το ψωμί του με τον ιδρώτα και τον κόπο του. Απεργείτε εναντίον του θεού!»… Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Μπέρναρντ Σο σχολιάζει: «Θαυμάσια! Η μεσαιωνική Αμερική βρίσκεται πάντα σε στενές προσωπικές σχέσεις με τον παντοδύναμο!» Ωστόσο, η απεργία δεν διαλύθηκε παρά μόνο όταν έγιναν συμβιβασμοί στις περισσότερες επιχειρήσεις. Ο ενθουσιασμός και το πείσμα των γυναικών υπήρξαν πρωτοφανείς.

Ένα χρόνο αργότερα, στις 25 Μαρτίου του 1911, ξέσπασε η περίφημη φωτιά του Τριγώνου. Παγιδεύοντας γυναίκες στους ψηλότερους ορόφους μιας μεγάλης βιομηχανίας (οι έξοδοι κινδύνου είχαν σφραγιστεί από την εξωτερική πλευρά για να εμποδίζουν τους εργάτες να το σκάνε), η πυρκαγιά κόστισε τη ζωή 146 ανθρώπων. Ανάμεσά τους πολλές ήταν οι γυναίκες, ηλικίας μεταξύ 13 και 25 ετών, οι οποίες πρόσφατα είχαν μεταναστεύσει στις ΗΠΑ.

Το Μάρτιο του 1912 έγινε μια μεγαλειώδης πορεία στη Ν. Υόρκη. 23000 γυναίκες, εργάτριες στις κλωστοϋφαντουργίες της Ν. Υόρκης διαδήλωσαν και πάλι, απαιτώντας 10ωρη βάρδια, καλύτερες συνθήκες εργασίας, ίσο μισθό με τους άντρες, την κατάργηση της παιδικής εργασίας και το δικαίωμα ψήφου. Το σύνθημά τους ήταν «Ψωμί και Τριαντάφυλλα».

Εκτός από το μισθολογικό χάσμα που απασχολεί κρατικούς και μη φορείς, η προσπάθεια ευαισθητοποίησης όσον αφορά την γυναικεία κακοποίηση, είναι ακόμη ένα φλέγον ζήτημα.

Εκτιμάται ότι 120 εκ. γυναίκες κάτω των 20 ετών έχουν πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Περισσότερο από το 1/3 των γυναικών σε όλο τον κόσμο έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία σε κάποια φάση της ζωής τους και κυρίως στην εφηβεία ή την περίοδο της εμμηνόπαυσης.

Από την στιγμή που υπάρχουν ακόμα χώρες όπως η Σαουδική Αραβία όπου η θέση των γυναικών παραμένει εξαιρετικά χαμηλά παρά τις όποιες «μεταρρυθμίσεις», και έχουμε ακόμα περιπτώσεις όπου κοριτσάκια 12 ετών αναγκάζονται να γεννήσουν το μωρό που προήλθε από βιασμό, αποδεικνύεται πως σαν κοινωνία έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε για να αποκτήσουν οι γυναίκες την θέση που τους αξίζει στο κόσμο.